Hoe vindt u het sterrenbeeld Waterman

Het sterrenbeeld Waterman is een van de verschillende watergerelateerde sterpatronen in de lucht. Neem de tijd om dit sterrenbeeld aan de nachtelijke hemel te zoeken wanneer het het meest zichtbaar is, vanaf eind oktober.

Waterman vinden

Waterman is zichtbaar vanaf bijna de hele planeet. Het wordt begrensd door verschillende andere sterrenbeelden: Cetus (het zeemonster), Vissen, Capricornus, Aquila en Pegasus. Waterman ligt langs de dierenriem en ecliptica.

Een sterrenkaart met Waterman en drie deep-sky-objecten. Carolyn Collins Petersen 

Het verhaal van Waterman

Het sterrenbeeld Waterman werd ooit de Grote (of GU LA in de Babylonische taal) genoemd. Waterman was gekoppeld aan de god Ea, een figuur die vaak voorkomt in Babylonische artefacten. Ea werd vaak geassocieerd met de overstromingen die regelmatig het Babylonische deel van het Midden-Oosten bezochten. 

Net als de Babyloniërs zagen de oude Egyptenaren het sterrenbeeld als een god die geassocieerd werd met overstromingen. Hindoes zagen het sterpatroon als een waterkruik, en in het oude China werd het sterrenbeeld geïnterpreteerd als een waterkruik met een stroom die ervan wegstroomde.

De oude Grieken hadden veel verhalen over Waterman, maar associeerden het meestal met Ganymedes, een Griekse held die opsteeg naar de berg Olympus om te dienen als bekerdrager voor de goden. Deze afbeelding als waterdrager is nog steeds aanwezig. 

De sterren van Waterman

In de officiële IAU-kaart van Waterman wordt de figuur van de waterdrager vergezeld door een aantal andere sterren die in deze regio bestaan. De helderste ster wordt alpha Aquarii genoemd en is, net als bèta Aquarii, een gele superreus. Het zijn G-type sterren en zijn meerdere malen massiever dan de zon. Alpha Aquarii heeft ook de naam Sadalmelik, terwijl beta ook Sadalsuud wordt genoemd. 

De officiële IAU sterrenbeeld sterrenkaart. IAU / Sky Publishing 

Een van de meest fascinerende sterren in dit sterrenbeeld is R Aquarii, een variabele ster. R Aquarii bestaat uit een paar sterren: een witte dwerg en een andere variabele, die eens in de 44 jaar om elkaar heen draaien. Terwijl ze hun gemeenschappelijke zwaartepunt omcirkelen, trekt het witte dwerglid materiaal van zijn partner. Uiteindelijk barst een deel van dat materiaal van de witte dwerg, waardoor de ster aanzienlijk oplicht. Het paar heeft een materiaalnevel eromheen genaamd Cederblad 211. Het materiaal in de nevel kan worden geassocieerd met de periodieke uitbarstingen die dit sterpaar ervaart. 

Afbeelding gemaakt van HST-afbeeldingen van R Aquarii. Het paar sterren is omgeven door materiaal dat verloren is gegaan uit een van het paar. STSCI / NASA / ESA / Judy Schmidt 

Fervent meteorenregenwachters zijn misschien bekend met de drie douches die elk jaar uit Waterman lijken te komen. De eerste is de Eta Aquariids, die op 5 en 6 mei. Dit is de sterkste van de drie en kan tot 35 meteoren per uur produceren. De meteoren van deze douche zijn afkomstig van materialen die door komeet Halley zijn afgeworpen terwijl deze door het zonnestelsel reist. De Delta Aquariids die twee keer pieken: één keer op 29 juli en opnieuw op 6 augustus. Het is niet zo actief als zijn zusterdouche in mei, maar is toch de moeite van het bekijken waard. De zwakste van de drie is de Iota Aquariids, die elk jaar op 6 augustus piekt. 

Deep-sky objecten in Waterman

Waterman ligt niet dicht bij het vlak van de Melkweg waar veel deep-sky-objecten bestaan, maar het heeft toch een schat aan objecten om te verkennen. Waarnemers met goede telescopen en verrekijkers kunnen sterrenstelsels, bolvormige sterrenhopen en een paar planetaire nevels vinden. De bolvormige cluster M2 is met het blote oog onder goede omstandigheden te zien en een telescoop onthult veel meer details.

M2 is een strak verpakt bolvormig cluster. Het wordt hier getoond in een afbeelding door Sean X. Curry. Sean X Curry, CC BY-SA 4.0

Ook het verkennen waard is een paar planetaire nevels, de Saturn-nevel en de Helix-nevel. Dit zijn de overblijfselen van sterren in hun doodsprocessen. In het niet al te verre verleden duwden ze hun buitenste atmosfeer voorzichtig de ruimte in en lieten prachtige gloeiende wolken achter rond de resten van hun voorouders. Over een paar duizend jaar zullen de wolken verdwijnen en een paar koele witte dwergen achterlaten.

De helixnevel zoals gezien door HST en CTIO; onderste afbeelding is een 3D-computermodel van deze stervende ster en zijn nevel. STScI / CTIO / NASA

Voor een meer uitdagende observatie-activiteit kunnen sky-gazers de melkweg NGC 7727 opzoeken. Het ligt ongeveer 76 miljoen lichtjaar van ons verwijderd. Professionele astronomen bestuderen lange gasstromen die afkomstig zijn van de melkweg, die vanwege zijn vreemde vorm als een 'eigenaardige' melkweg wordt geclassificeerd. NGC 7727 bevindt zich waarschijnlijk in de laatste fase van een fusie van een sterrenstelsel en zal uiteindelijk een groot elliptisch sterrenstelsel worden in de verre figuur.