Hoe zich meteoren vormen en wat ze zijn

Ervaren sterrenkijkers zijn bekend met meteoren. Ze kunnen op elk moment van de dag of nacht vallen, maar deze heldere lichtflitsen zijn veel gemakkelijker te zien bij weinig licht of in het donker. Hoewel ze vaak worden aangeduid als "vallende" of "vallende" sterren, hebben deze stukjes vurige rock eigenlijk niets met sterren te maken.

Belangrijkste afhaalrestaurants: Meteoren

• Meteoren zijn lichtflitsen die worden gemaakt wanneer stukjes ruimterots door onze atmosfeer vliegen en in vlammen opgaan.
• Meteoren kunnen worden gecreëerd door kometen en asteroïden, maar zijn zelf geen kometen en asteroïden.
• Een meteoriet is een ruimterots die de reis door de atmosfeer overleeft en op het oppervlak van een planeet landt.
• Meteoren kunnen worden gedetecteerd door de geluiden die ze afgeven als ze door de atmosfeer passeren.

Meteoren definiëren

Technisch gezien zijn "meteoren" lichtflitsen die optreden wanneer een klein beetje ruimteafval snelheden door de atmosfeer van de aarde wordt genoemd. Meteoren kunnen slechts ongeveer de grootte hebben van een zandkorrel of een erwt, hoewel sommige kleine kiezelstenen zijn. De grootste kunnen gigantische rotsblokken zijn zo groot als bergen. De meeste zijn echter het gevolg van kleine stukjes ruimterots die tijdens de baan toevallig over de aarde dwalen. 

Kijkend naar een binnenkomende meteoor daal af door de atmosfeer van de aarde, gezien vanuit het internationale ruimtestation. NASA

Hoe vormen zich meteoren?

Wanneer meteoren door de luchtlaag rond de aarde heen razen, worden ze opgewarmd door wrijving veroorzaakt door de gasmoleculen waaruit de atmosfeer van onze planeet bestaat en het oppervlak van de meteoor begint op te warmen en te gloeien. Uiteindelijk worden de hitte en hoge snelheid gecombineerd om de meteoor te verdampen, meestal hoog boven het aardoppervlak. Grotere brokken puin breken uit elkaar en douchen vele stukken door de lucht. De meeste daarvan verdampen ook. Wanneer dat gebeurt, kunnen waarnemers verschillende kleuren zien in de "flare" rondom de meteoor. De kleuren worden veroorzaakt door de gassen in de atmosfeer die samen met de meteoor worden opgewarmd, evenals door materialen in het puin zelf. Sommige grotere stukken creëren zeer grote "fakkels" in de lucht, en worden vaak "bolides" genoemd.

Meteoriet effecten

Grotere meteoren die de reis door de atmosfeer overleven en op het aardoppervlak of in waterlichamen landen, staan ​​bekend als meteorieten. Meteorieten zijn vaak erg donkere, gladde rotsen, meestal met ijzer of een combinatie van steen en ijzer.

Veel stukken ruimterots die de grond bereiken en worden gevonden door meteorietjagers zijn vrij klein en kunnen niet veel schade aanrichten. Alleen de grotere meteoroïden zullen een krater creëren wanneer ze landen. Noch roken ze heet - nog een veel voorkomende misvatting.

Meteoriet jagers. NASA Johnson Space Center

Het stuk ruimterots dat Meteor Crater in Arizona maakte, was ongeveer 160 voet (50 meter) breed. Het botslichaam in Chelyabinsk dat in 2013 in Rusland landde, was ongeveer 66 voet (20 meter) lang en veroorzaakte schokgolven die vensters over een brede afstand verbrijzelden. Tegenwoordig zijn dit soort grote inslagen relatief zeldzaam op aarde, maar miljarden jaren geleden, toen de aarde werd gevormd, werd onze planeet gebombardeerd door inkomende ruimterotsen van elke omvang.

De vuurbal gemaakt als een superbolide flitste over Chelyabinsk, Rusland, op 15 februari 2013. Dit werd geschoten met een dashcam. Wikimedia Commons, CC-BY.

Meteor Impact and the Death of the Dinosaurs

Een van de grootste en meest "recente" impactgebeurtenissen vond bijna 65.000 jaar geleden plaats toen een stuk ruimte ongeveer 10 tot 15 kilometer dwars over het aardoppervlak ineenstortte in de buurt van het huidige Yucatan-schiereiland in Mexico. De regio heet Chicxulub (uitgesproken als "Cheesh-uh-loob") en werd pas in de jaren 1970 ontdekt. De impact, die mogelijk is veroorzaakt door meerdere inkomende rotsen, had een drastische impact op de aarde, waaronder aardbevingen, vloedgolven en plotselinge en uitgebreide klimaatverandering veroorzaakt door puin opgehangen in de atmosfeer. Het Chicxulub-botslichaam heeft een krater met een diameter van ongeveer 150 km uitgegraven en wordt algemeen geassocieerd met een enorm uitsterven van het leven dat waarschijnlijk de meeste dinosaurussoorten omvatte. 

Gelukkig zijn dergelijke meteoroidinslagen vrij zeldzaam op onze planeet. Ze komen nog steeds voor op andere werelden in het zonnestelsel. Van die gebeurtenissen krijgen planetaire wetenschappers een goed idee van hoe cratering werkt op massieve rots- en ijsoppervlakken, evenals in de bovenste atmosferen van de gas- en ijsreuzenplaneten. 

Is een asteroïde een meteoor?

Hoewel ze bronnen van meteoren kunnen zijn, zijn asteroïden geen meteoren. Het zijn afzonderlijke, kleine lichamen in het zonnestelsel. Asteroïden leveren meteoormateriaal door botsingen, die stukjes van hun rots door de ruimte verspreiden. Kometen kunnen ook meteoren genereren, door sporen van rots en stof te verspreiden terwijl ze in een baan om de zon draaien. Wanneer de baan van de aarde de banen van komeetpaden of asteroïde puin kruist, kunnen die stukjes ruimtemateriaal worden opgeveegd. Dat is wanneer ze beginnen aan de vurige reis door onze atmosfeer, terwijl ze verdampen. Als er iets overleeft om de grond te bereiken, worden dat meteorieten.  

Asteroïde Vesta heeft enkele meteorieten geleverd die op aarde zijn geland. NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA

Meteoor douches

Er zijn een aantal kansen voor de Aarde om paden van puin te ploegen achtergelaten door asteroïde breuken en kometenbanen. Wanneer de aarde een spoor van ruimtepuin tegenkomt, worden de resulterende meteoorgebeurtenissen 'meteoorregen' genoemd. Ze kunnen resulteren in een paar tientallen meteoren aan de hemel per uur per nacht tot bijna honderd. Het hangt allemaal af van hoe dik het pad is en hoeveel meteoroïden de laatste reis door onze atmosfeer maken. 

Een voorbeeld van wat een meteorenregen biedt aan de nachtelijke hemel. De meteoren van de Orionid Meteor-douche lijken uit te stralen vanuit de richting van het sterrenbeeld Orion. Ze zijn in werkelijkheid stukjes stof van een komeet die verdampt in de bovenste atmosfeer van de aarde. Carolyn Collins Petersen