Wat was de Romeinse tetrarchie?

Het woord Tetrarchy betekent "regel van vier." Het is afgeleid van de Griekse woorden voor vier (tetra-) en regel (boog-). In de praktijk verwijst het woord naar de verdeling van een organisatie of overheid in vier delen, met een andere persoon die elk deel regeert. Er zijn door de eeuwen heen verschillende Tetrarchieën geweest, maar de uitdrukking wordt meestal gebruikt om te verwijzen naar de verdeling van het Romeinse rijk in een westelijk en oostelijk rijk, met ondergeschikte divisies binnen de westelijke en oostelijke rijken.

De Romeinse Tetrarchie

Tetrarchie verwijst naar de oprichting door de Romeinse keizer Diocletianus van een 4-delige divisie van het rijk. Diocletianus begreep dat het enorme Romeinse rijk kon worden (en vaak werd) overgenomen door elke generaal die ervoor koos de keizer te vermoorden. Dit veroorzaakte natuurlijk aanzienlijke politieke onrust; het was vrijwel onmogelijk om het rijk te verenigen.

De hervormingen van Diocletianus kwamen na een periode waarin veel keizers waren vermoord. Deze eerdere periode wordt chaotisch genoemd en de hervormingen waren bedoeld om de politieke problemen op te lossen waarmee het Romeinse rijk te kampen had.

De oplossing van Diocletianus voor het probleem was om meerdere leiders, of Tetrarchs, op meerdere locaties te creëren. Elk zou aanzienlijke macht hebben. De dood van een van de Tetrarchen zou dus geen verandering in bestuur betekenen. Deze nieuwe benadering zou in theorie het risico op moord verlagen en tegelijkertijd het bijna onmogelijk maken om het hele rijk met één slag omver te werpen.

Toen hij het leiderschap van het Romeinse rijk in 286 opsplitste, bleef Diocletianus regeren in het oosten. Hij maakte Maximian zijn gelijke en mede-keizer in het westen. Ze werden elk genoemd Augustus wat betekende dat ze keizers waren.

In 293 besluiten de twee keizers om extra leiders te noemen die het voor hen kunnen overnemen in geval van hun dood. Ondergeschikt aan de keizers waren de twee Caesars: Galerius in het oosten en Constantius in het westen. Een Augustus was altijd keizer; soms werden de keizers ook wel keizers genoemd.

Deze methode om keizers en hun opvolgers te creëren, omzeilde de noodzaak van goedkeuring van keizers door de Senaat en blokkeerde de macht van het leger om hun populaire generaals tot paars te verheffen. [Bron: "De stad Rome in de late imperiale ideologie: The Tetrarchs, Maxentius en Constantine," door Olivier Hekster, uit Mediterraneo Antico 1999.]

De Romeinse Tetrarchie functioneerde goed tijdens het leven van Diocletianus, en hij en Maximian droegen inderdaad het leiderschap over aan de twee ondergeschikte Caesars, Galerius en Constantius. Deze twee hebben op hun beurt twee nieuwe Caesars genoemd: Severus en Maximinus Daia. De vroegtijdige dood van Constantius leidde echter tot politieke oorlogvoering. Tegen 313 was de Tetrarchie niet langer functioneel en in 324 werd Constantijn de enige keizer van Rome. 

Andere Tetrarchieën

Terwijl de Romeinse Tetrarchie de beroemdste is, hebben er in de geschiedenis andere groepen met vier personen bestaan. Een van de bekendste was The Herodian Tetrarchy, ook wel de Tetrarchy van Judea genoemd. Deze groep, gevormd na de dood van Herodes de Grote in 4 v.Chr., Omvatte de zonen van Herodes.