The Gunpowder Plot Verraad in het 17e-eeuwse Engeland

De Gunpowder Plot werd bedacht en voortgestuwd door Robert Catesby, een man die een ambitie zonder twijfel combineerde met een charisma dat krachtig genoeg was om anderen van zijn plannen te overtuigen. Tegen 1600 was hij gewond, gearresteerd en gevangengezet in de Tower of London na de opstand in Essex en had hij alleen de uitvoering vermeden door Elizabeth te charmeren en een boete van £ 3.000 te betalen. In plaats van te leren van de gelukkige ontsnapping, was Catesby niet alleen doorgegaan met plannen, maar profiteerde hij ook van de reputatie die dit hem opdeed bij andere katholieke rebellen.

Catesby's buskruitplot

Historici hebben de eerste hints van de Gunpowder Plot gevonden in een vergadering in juni 1603, toen Thomas Percy - de goede vriend van Catesby's die zijn dochter verloofde met Catesby's zoon - Robert bezocht, razend over hoe hij James I haatte en hem wilde doden. Dit was dezelfde Thomas Percy die tijdens het bewind van Elizabeth had gehandeld als bemiddelaar voor zijn werkgever, de graaf van Northumberland, en James VI van Schotland en die leugens had verspreid over de belofte van James om katholieken te beschermen. Nadat hij Percy had gekalmeerd, voegde Catesby eraan toe dat hij al aan een effectief plan dacht om James te verwijderen. Deze gedachten waren geëvolueerd in oktober, toen Catesby zijn neef Thomas Wintour (nu vaak gespeld Winter) uitnodigde voor een vergadering.

Thomas Wintour had minstens één keer eerder voor Catesby gewerkt, tijdens de laatste maanden van het leven van koningin Elizabeth, toen hij naar Spanje reisde op een missie gefinancierd door Lord Monteagle en georganiseerd door Catesby, Francis Tresham en Father Garnet. De plotters hadden een Spaanse invasie van Engeland willen regelen als de katholieke minderheid in opstand zou komen, maar Elizabeth stierf voordat er iets was overeengekomen en Spanje vrede sloot met James. Hoewel de missie van Wintour mislukte, ontmoette hij verschillende rebellen van immigranten, waaronder een relatie genaamd Christopher 'Kit' Wright en een soldaat genaamd Guy Fawkes. Na een vertraging beantwoordde Wintour de uitnodiging van Catesby en ze ontmoetten elkaar in Londen samen met Catesby's vriend John Wright, de broer van Kit.

Het was hier dat Catesby voor het eerst aan Wintour zijn plan onthulde - al bekend bij John Wright - om katholiek Engeland te bevrijden zonder enige buitenlandse hulp door buskruit te gebruiken om de parlementsgebouwen op te blazen op een openingsdag, wanneer de koning en zijn volgelingen aanwezig zouden zijn . Na de monarch en de regering in één snelle actie te hebben weggevaagd, grepen de plotters een van de twee minderjarige kinderen van de koning - ze zouden niet in het parlement zijn - een nationale katholieke opstand beginnen en een nieuwe, pro-katholieke orde rond hun marionettenheerser vormen.

Na een lange discussie stemden de aanvankelijk aarzelende Wintour ermee in om Catesby te helpen, maar zeiden dat de Spanjaarden konden worden overgehaald om te helpen door binnen te vallen tijdens de opstand. Catesby was cynisch, maar vroeg Wintour om naar Spanje te reizen en om hulp te vragen aan het Spaanse hof, en terwijl hij daar was, wat betrouwbare hulp terug te brengen van de emigranten. In het bijzonder had Catesby gehoord, misschien van Wintour, van een soldaat met mijnvaardigheden genaamd Guy Fawkes. (Tegen 1605, na vele jaren op het continent, stond Guy bekend als Guido Fawkes, maar de geschiedenis heeft hem herinnerd onder zijn oorspronkelijke naam).

Thomas Wintour vond geen steun van de Spaanse regering, maar hij kreeg wel hoge aanbevelingen voor Guy Fawkes van een Engelse spymaster in dienst van de Spanjaard genaamd Hugh Owen, en de commandant van het emigrantenregiment, Sir William Stanley. Inderdaad, Stanley heeft Guy Fawkes misschien 'aangemoedigd' om met Wintour te werken, en de twee keerden eind april 1604 terug naar Engeland.

Op 20 mei 1604, zogenaamd in Lambeth House in Greenwich, verzamelden Catesby, Wintour, Wright en Fawkes zich. Thomas Percy was ook aanwezig en beroemde de anderen berucht voor inactiviteit bij zijn aankomst: "Zullen we altijd, heren, praten en nooit iets doen?" (geciteerd uit Haynes, Het buskruitplot, Sutton 1994, p. 54) Er werd hem verteld dat er een plan in het verschiet lag en de vijf kwamen overeen om over een paar dagen in het geheim bijeen te komen om een ​​eed af te leggen, wat ze deden bij mevrouw Herbert's logies in Butcher's Row. Nadat ze hadden gezworen tot geheimhouding, ontvingen ze mis van pater John Gerard, die onwetend was van het plan, voordat Catesby, Wintour en Wright Percy en Fawkes voor het eerst uitlegden wat ze van plan waren. Details werden vervolgens besproken.

De eerste fase was om een ​​huis te huren zo dicht mogelijk bij de parlementsgebouwen. De plotters selecteerden een groep kamers in een huis naast de rivier de Theems, waardoor ze 's nachts buskruit via de rivier konden opnemen. Thomas Percy werd gekozen om de huur in eigen naam te nemen omdat hij plotseling en geheel toevallig een reden had om naar de rechtbank te gaan: de graaf van Northumberland, de werkgever van Percy, was tot kapitein van de heren gepensioneerden, een soort koninklijke lijfwacht, geworden. en op zijn beurt benoemde hij Percy als lid in het voorjaar van 1604. De kamers waren eigendom van John Whynniard, bewaker van de garderobe van de koning, en werden al verhuurd aan Henry Ferrers, een opmerkelijke recusant. De onderhandelingen om de huur te nemen bleken moeilijk, alleen met hulp van mensen verbonden aan Northumberland.

Een kelder onder het parlement

De plotters werden door een aantal commissarissen James I die hij had benoemd om hun unie van Engeland en Schotland te benoemen, vertraagd om hun nieuwe kamers te bezetten: ze waren ingetrokken en gingen niet totdat de koning dat zei. Om het eerste momentum vol te houden, huurde Robert Catesby kamers naast de Theems in Lambeth, tegenover het blok van Whynniard, en begon het te vullen met buskruit, hout en aanverwante brandende stoffen klaar om over te varen. Robert Keyes, een vriend van Kit Wright, werd gezworen in de groep om als wachter op te treden. De commissie eindigde uiteindelijk op 6 december en de plotters trokken snel daarna in.

Wat de plotters in het huis deden tussen december 1604 en maart 1605 is een kwestie van debat. Volgens latere bekentenissen van Guy Fawkes en Thomas Wintour probeerden de plotters een tunnel onder de parlementsgebouwen door te brengen, met de bedoeling hun buskruit in het einde van deze mijn te stoppen en daar te laten ontploffen. Met behulp van gedroogd voedsel om hun komen en gaan te minimaliseren, werkten alle vijf plotters in het huis, maar boekten trage vooruitgang vanwege de vele voeten stenen muur tussen hen en het Parlement.

Veel historici hebben beweerd dat de tunnel een overheidsfictie was die werd uitgevonden om de plotters in een nog slechter daglicht te portretteren, maar anderen zijn er vrij zeker van dat het bestond. Aan de ene kant is er nooit een spoor van deze tunnel gevonden en niemand heeft ooit voldoende uitgelegd hoe ze het geluid of het puin verborgen hielden, maar aan de andere kant is er geen andere plausibele verklaring voor wat de plotters nog meer deden in december, gegeven dat Het parlement was gepland voor 7 februari (het werd uitgesteld tot 3 oktober op kerstavond 1604). Als ze in dit stadium niet door een tunnel probeerden aan te vallen, wat deden ze dan? Ze huurden de beruchte kelder pas in nadat het parlement was vertraagd. Het debat tussen Gardiner (tunnel) en Gerard (geen tunnel) in de vroege negentiende eeuw wordt vandaag weerspiegeld door schrijvers zoals Haynes en Nicholls (tunnel) en Fraser (geen tunnel) en er is weinig compromis, maar het is heel goed mogelijk dat een tunnel werd gestart maar snel verlaten omdat, zelfs als alle tunneling-accounts werden geloofd, de plotters volledig amateuristisch handelden, zelfs geen kaarten van het gebied raadpleegden en de taak onmogelijk vonden.

Tijdens de periode van vermeende tunneling werden Robert Keyes en zijn voorraad buskruit het huis binnengebracht en de plotters namen in aantal toe. Als je het tunnelverhaal accepteert, breiden de plotters zich uit terwijl ze extra hulp bij het graven werven; als je dat niet doet, zijn ze uitgebreid omdat hun actieplannen in zowel Londen als de Midlands meer dan zes mensen nodig hadden. De waarheid is waarschijnlijk een combinatie van beide.

Kit Wright werd gezworen in veertien dagen na Candlemas, Catesby's dienaar Thomas Bates ergens daarna, en Robert Wintour en zijn zwager, John Grant, werden uitgenodigd voor een vergadering van zowel Thomas Wintour als Catesby, waar ze werden beëdigd en het complot geopenbaard. Grant, zwager van de Wintours en eigenaar van een huis in de Midlands, stemde onmiddellijk in. Robert Winter protesteerde daarentegen hard, met het argument dat buitenlandse hulp nog steeds essentieel was, dat hun ontdekking onvermijdelijk was en dat ze de Engelse katholieken een zware vergelding zouden bezorgen. Het charisma van Catesby droeg echter de dag en Wintour's angsten werden weggenomen.

Eind maart, als we de tunnelingverslagen geloven, werd Guy Fawkes gestuurd om de parlementsgebouwen te zoeken naar de bron van een verontrustend geluid. Hij ontdekte dat de gravers eigenlijk op drift waren en niet onder de parlementskamers graven, maar onder een enorme begane grondruimte die ooit een paleiskeuken was geweest en die nu een enorme 'kelder' vormde onder de kamer van het House of Lords. Deze kelder was in feite een deel van het land van Whynniard en werd verhuurd aan een kolenhandelaar om zijn waren op te slaan, hoewel de steenkool nu op bevel van de nieuwe weduwe van de handelaar werd geleegd.

Ofwel na weken van graven of volgens een ander plan, streefden de plotters naar de verhuur van deze kant-en-klare opslagruimte. Thomas Percy probeerde aanvankelijk te huren via Whynniard en werkte uiteindelijk op 25 maart 1605 door een gecompliceerde geschiedenis van huurovereenkomsten om de kelder te beveiligen. Het buskruit werd verplaatst en volledig verborgen onder brandhout en ander brandbaar materiaal door Guy Fawkes. Na deze etappe verlieten de plotters Londen om te wachten op oktober.

Het enige nadeel van de kelder, die werd genegeerd door de dagelijkse activiteiten van het Parlement en dus een verrassend effectieve schuilplaats, was vochtig, wat het effect van het buskruit verminderde. Guy Fawkes lijkt hierop te hebben geanticipeerd, aangezien na 5 november minstens 1500 kilo poeder door de overheid is verwijderd. 500 kilogram zou voldoende zijn geweest om het Parlement te slopen. Het buskruit kostte de plotters ongeveer £ 200 en, in tegenstelling tot sommige rekeningen, hoefde het niet rechtstreeks van de regering te worden gebracht: er waren particuliere fabrikanten in Engeland en het einde van het Anglo-Spaanse conflict had een overvloed.

De plotters breiden uit

Terwijl de plotters op het Parlement wachtten, waren er twee druk om rekruten toe te voegen. Robert Catesby was wanhopig op zoek naar geld: hij had de meeste kosten zelf betaald en had meer nodig om verdere huurkosten te dekken, schepen (Catesby betaalde er een om Guy Fawkes naar het continent te brengen en dan te wachten tot hij klaar was om terug te keren) en voorraden . Bijgevolg begon Catesby zich te richten op de rijkste mannen binnen de plotterskringen.

Even belangrijk was dat de plotters mannen nodig hadden om te helpen met de tweede fase van hun plan, de opstand, die paarden, armen en bases in de Midlands nodig had, dicht bij Coombe Abbey en de negenjarige prinses Elizabeth. Statig, competent en niet naar de opening van het Parlement, werd ze door de plotters beschouwd als een perfecte marionet. Ze waren van plan haar te ontvoeren, haar koningin te verklaren en vervolgens een pro-katholieke beschermer te installeren die, geholpen door de katholieke opstand die zij geloofden dat dit zou veroorzaken, een nieuwe, zeer on-protestantse regering zou vormen. De plotters overwogen ook om Thomas Percy te gebruiken om de vierjarige Prins Charles uit Londen te grijpen en, voor zover we weten, nooit een definitieve beslissing hebben genomen over de pop of de beschermer, en verkozen te beslissen als gebeurtenissen zich ontvouwden.

Catesby heeft nog drie sleutelfiguren aangeworven. Ambrose Rookwood, een jong, rijk hoofd van een oud huishouden en een neef van Robert Keyes, werd de elfde hoofdplotter toen hij op 29 september toetrad, waardoor de samenzweerders toegang hadden tot zijn grote stal. De twaalfde was Francis Tresham, de neef van Catesby en een van de rijkste mannen die hij kende. Tresham was eerder betrokken geweest bij verraad, had Catesby geholpen bij het organiseren van de missie van Kit Wright naar Spanje tijdens het leven van Elizabeth en had vaak gewapende opstand bevorderd. Maar toen Catesby hem op 14 oktober over het complot vertelde, reageerde Tresham verontrust en beschouwde het als een zekere ondergang. Bizar genoeg, tegelijkertijd met Catesby buiten de plot te proberen, beloofde hij ook £ 2.000 om te helpen. Een verslaving aan opstand was inmiddels vaak diepgeworteld.

Sir Everard Digby, een jonge man met een potentieel rijke toekomst, beloofde half oktober £ 1500 nadat Catesby zijn religieuze overtuigingen bespeelde om Digby's aanvankelijke horror te overwinnen. Digby was ook verplicht om een ​​huis in de Midlands te huren, speciaal voor de opkomst en een 'jachtpartij' voor mannen te bieden, waarschijnlijk om de prinses te ontvoeren.

Guy Fawkes reisde naar het continent, waar hij Hugh Owen en Robert Stanley op de hoogte bracht van het complot en ervoor zorgde dat ze klaar zouden zijn om te helpen in de nasleep. Dit had een tweede lek moeten veroorzaken, omdat kapitein William Turner, een dubbelagent, zijn weg naar het werk van Owen had gevonden. Turner ontmoette Guy Fawkes in mei 1605, waar ze de mogelijkheid bespraken om een ​​eenheid Spaanse soldaten te gebruiken die in Dover wachtten in de opstand; Turner kreeg zelfs te horen in Dover te wachten en pater Garnet af te wachten, die na de opstand de kapitein naar Robert Catesby zou brengen. Turner heeft de Engelse regering hiervan op de hoogte gebracht, maar zij geloofden hem niet.

Medio oktober 1605 begonnen de belangrijkste plotters zich te verzamelen in Londen, vaak samen dinerend; Guy Fawkes keerde terug en nam de leiding over de kelder onder het mom van 'John Johnson', een dienaar van Thomas Percy. Een nieuw probleem ontstond tijdens een vergadering toen Francis Tresham eiste dat ze bepaalde katholieke edelen van de explosie moesten redden. Tresham wilde zijn schoonbroers Lords Monteagle en Stourton redden, terwijl andere plotters vreesden voor Lords Vaux, Montague en Mordaunt. Thomas Percy maakte zich zorgen over de graaf van Northumberland. Robert Catesby stond een discussie toe voordat hij duidelijk maakte dat er voor niemand een waarschuwing zou zijn: hij vond het riskant en dat de meeste slachtoffers de dood verdienden vanwege hun inactiviteit. Dat gezegd hebbende, heeft hij Lord Montague op 15 oktober gewaarschuwd.

Ondanks hun inspanningen lekte het geheim van de plotters. Dienaren konden niet worden tegengehouden om te bespreken wat hun meesters van plan waren, en sommige vrouwen van de plotters maakten zich nu openlijk zorgen en vroegen elkaar waar ze konden vluchten of hun echtgenoten de toorn van Engeland op hen hadden neergezet. Ook de noodzaak om zich voor te bereiden op een opstand - hints laten vallen, armen en paarden verzamelen (veel gezinnen werden achterdochtig door de plotselinge instroom van bergen), voorbereidingen treffen - liet een wolk van onbeantwoorde vragen en verdachte activiteiten achter. Veel katholieken vonden dat er iets werd gepland, sommigen - zoals Anne Vaux - hadden zelfs het Parlement geraden als tijd en plaats, en de regering, met zijn vele spionnen, was tot dezelfde conclusies gekomen. Toch lijkt Robert Cecil, hoofdminister en hub van alle overheidsinformatie, medio oktober geen specifieke informatie over het complot te hebben en niemand te arresteren, noch enig idee dat een kelder onder het parlement gevuld was met buskruit. Toen veranderde er iets.

Mislukking

Op zaterdag 26 oktober dineerde Lord Monteagle, een katholiek die was ontsnapt uit zijn betrokkenheid bij het Essex-complot tegen Elizabeth met een boete en die langzaam weer in regeringskringen integreerde, in Hoxton House toen een onbekende man een brief afleverde. Er stond (spelling en interpunctie zijn gemoderniseerd):

"Edelachtbare, uit de liefde die ik voor sommige van uw vrienden draag, zorg ik voor uw behoud. Daarom zou ik u willen adviseren, als u uw leven aanbrengt, een excuus te verzinnen om uw aanwezigheid in dit Parlement te verschuiven; want God en de mens hebben ingestemd met het bestraffen van de slechtheid van deze tijd. En denk niet licht aan deze advertentie, maar trek u terug in uw land [graafschap] waar u de gebeurtenis in veiligheid kunt verwachten. Ik zeg dat ze dit Parlement een vreselijke slag zullen toebrengen, en toch zullen ze niet zien wie hen pijn doet. Deze raad moet niet worden veroordeeld omdat het u goed doet en u geen kwaad kan doen, want het gevaar is voorbij zodra u heb de brief verbrand. En ik hoop dat God je de genade zal geven om er goed gebruik van te maken, aan wiens heilige bescherming ik je aanbeveel. 2 (geciteerd uit Fraser, Het buskruitplot, Londen 1996, p. 179-80)

We weten niet wat de andere diners dachten, maar Lord Monteagle reed onmiddellijk naar Whitehall, waar hij vier van de belangrijkste adviseurs van de koning aantrof, waaronder Robert Cecil. Hoewel men opmerkte dat de parlementsgebouwen omringd waren door veel kamers die moeten worden doorzocht, besloot de groep te wachten en aanwijzingen van de koning te krijgen toen hij terugkeerde van de jacht. James I kwam op 31 oktober terug in Londen, waar hij de brief las en werd herinnerd aan de moord op zijn eigen vader: in een explosie. Cecil had de koning al een tijdje gewaarschuwd voor de geruchten van een complot en de brief van Monteagle was een perfecte invulling voor actie.

De plotters hoorden ook van de brief van Monteagle - Thomas Ward, de dienaar die de brief van de vreemdeling had aanvaard, kende de gebroeders Wright - en ze debatteerden over vluchten naar het continent op het schip dat ze hadden wachten op Guy Fawkes, die naar het buitenland zou gaan zodra hij het lont had aangestoken. De samenzweerders namen echter hoop van de vage aard van de brief en het gebrek aan namen en besloten door te gaan zoals gepland. Fawkes bleef bij het poeder, Thomas 'Percy en Wintour bleven in Londen en Catesby en John Wright vertrokken om Digby en de anderen voor te bereiden op de opstand. Wat betreft het omgaan met het lek, waren veel van de groep van Catesby ervan overtuigd dat Francis Tresham de brief had gestuurd en hij ternauwernood vermeed gewond te raken in een verhitte confrontatie.

In de namiddag van 4 november, met minder dan vierentwintig uur te gaan, inspecteerden de graaf van Suffolk, Lord Monteagle en Thomas Whynniard de kamers rondom de parlementsgebouwen. Op een bepaald moment vonden ze een ongewoon grote stapel knuppels en flikkers die werden bijgewoond door een man die aanspraak maakte op John Johnson, een dienaar van Thomas Percy; dit was Guy Fawkes in vermomming en de stapel verborg het buskruit. Whynniard kon Percy bevestigen als erfpachter en de inspectie ging verder. Later die dag zou Whynniard echter hardop hebben afgevraagd waarom Percy zoveel brandstof nodig zou hebben voor de kleine kamers die hij huurde.

Een tweede zoekopdracht werd georganiseerd, geleid door Sir Thomas Knyvett en vergezeld door gewapende mannen. We weten niet of ze doelbewust op Percy's kelder waren gericht of gewoon een meer diepgaande verkenning deden, maar vlak voor middernacht arresteerde Knyvett Fawkes en vond hij, bij het onderzoeken van de stapel billets, vat na vat buskruit. Fawkes werd onmiddellijk voor de koning voor onderzoek gebracht en een bevel afgegeven voor Percy.

Historici weten niet wie de Monteagle-brief heeft verzonden en de aard ervan - anoniem, vaag en zonder namen - heeft het mogelijk gemaakt dat vrijwel alle betrokkenen als verdachte kunnen worden genoemd. Francis Tresham wordt vaak genoemd, zijn motief was een poging om Monteagle te waarschuwen die fout ging, maar hij wordt meestal uitgesloten door zijn sterfbedgedrag: ondanks het schrijven van brieven om vergeving te proberen te krijgen en zijn gezin te beschermen, maakte hij geen melding van de brief die had Monteagle een held gemaakt. De namen van Anne Vaux of Pater Garnet komen ook naar voren, misschien in de hoop dat Monteagle de andere kant op zou kijken - zijn vele katholieke contacten - in een poging om het complot te stoppen.

Twee van de meer overtuigende verdachten zijn Robert Cecil, de Chief Minister en Monteagle zelf. Cecil had een manier nodig om informatie te verzamelen over de 'opschudding' waarvan hij alleen maar vage kennis had en kende Monteagle goed genoeg om er zeker van te zijn dat hij de brief aan de regering zou voorleggen om zijn revalidatie te bevorderen; hij had er ook voor kunnen zorgen dat de vier Earls gemakkelijk samen konden eten. De auteur van de brief maakt echter meerdere verhulde hints voor een explosie. Monteagle had de brief kunnen verzenden in een poging om beloningen te verdienen, nadat hij door een waarschuwing van Francis Tresham van het complot had gehoord. Het is onwaarschijnlijk dat we het ooit zullen weten.

Nasleep

Het nieuws van de arrestatie verspreidde zich snel door Londen en mensen staken vreugdevuren aan - een traditionele daad - om het verraad te vieren dat wordt gedwarsboomd. De plotters hoorden ook, verspreidden het nieuws naar elkaar en vertrokken haastig naar de Midlands ... afgezien van Francis Tresham, die lijkt te zijn genegeerd. Tegen de avond van 5 november hadden de vluchtende plotters een ontmoeting gehad met degenen die samenkwamen voor rebellie in Dunchurch, en in een bepaald stadium waren er ongeveer honderd man aanwezig. Helaas voor hen waren velen alleen maar verteld over de opstand en waren ze walgelijk toen ze hoorden van de plot van het buskruit; sommigen vertrokken onmiddellijk, anderen gleden de hele avond weg.

Een discussie over wat ze vervolgens moest doen zag de groep vertrekken naar bronnen van wapens en een beveiligd gebied: Catesby was ervan overtuigd dat ze de katholieken nog steeds in een opstand konden brengen. Ze bloedden echter tijdens hun reis, de minder betrokken mannen raakten ontmoedigd door wat ze vonden: tientallen katholieken gruwelden tegen hen, met weinig hulp. Ze waren minder dan veertig tegen het einde van de dag.

Terug in Londen had Guy Fawkes geweigerd over zijn metgezellen te praten. Deze trouwe houding maakte indruk op de koning, maar hij beval dat Fawkes op 6 november zou worden gemarteld en Fawkes werd op 7 november gebroken. In dezelfde periode plunderde Sir John Popham, de Lord Chief Justice, de huizen van alle katholieken waarvan bekend is dat ze plotseling zijn vertrokken, inclusief die van Ambrose Rookwood. Al snel identificeerde hij Catesby, Rookwood en de gebroeders Wright en Wintour als verdachten; Francis Tresham werd ook gearresteerd.

Op donderdag 7e bereikten de vluchtende plotters Holbeach House in Staffordshire, de thuisbasis van Stephen Littleton. Toen ze ontdekten dat een gewapende regeringstroepen dicht achterop zaten, maakten ze zich op voor de strijd, maar niet voordat ze Littleton en Thomas Wintour stuurden om hulp te zoeken bij een naburig katholiek familielid; ze werden geweigerd. Toen ze dit hoorden, vluchtten Robert Wintour en Stephen Littleton samen en vluchtte Digby met een paar bedienden. Ondertussen probeerde Catesby buskruit te drogen voor het vuur; een verdwaalde vonk veroorzaakte een explosie die zowel hem als John Wright ernstig verwondde.

De regering bestormde het huis later die dag. Kit Wright, John Wright, Robert Catesby en Thomas Percy werden allemaal gedood, terwijl Thomas Wintour en Ambrose Rookwood gewond raakten en gevangen werden genomen. Digby werd kort daarna gepakt. Robert Wintour en Littleton bleven enkele weken vrij, maar werden uiteindelijk ook gevangen. De gevangenen werden naar de Tower of London gebracht en hun huizen werden doorzocht en geplunderd.

Het onderzoek van de regering verspreidde zich al snel tot de arrestatie en ondervraging van veel meer verdachten, waaronder de plottersfamilies, vrienden en zelfs verre kennissen: het simpelweg ontmoeten van de samenzweerders op een ongelukkige tijd of plaats leidde tot ondervraging. Lord Mordant, die Robert Keyes in dienst had en van plan was afwezig te zijn in het parlement, Lord Montague, die Guy Fawkes meer dan tien jaar eerder in dienst had gehad, en The Earl of Northumberland - Percy's werkgever en beschermheer - bevonden zich in de toren.

Het proces tegen de belangrijkste plotters begon op 6 januari 1606, tegen die tijd dat Francis Tresham al in de gevangenis was gestorven; allen werden schuldig bevonden (zij waren schuldig, maar dit waren showprocessen en het resultaat was nooit in twijfel). Digby, Grant, Robert Wintour en Bates werden op 29 januari opgehangen, getekend en in vieren gedeeld op St. Paul's Churchyard, terwijl Thomas Wintour, Robert Keyes, Guy Fawkes en Ambrose Rookwood op dezelfde manier werden geëxecuteerd op 30 januari in de Old Palace Yard Westminster. Dit waren verre van de enige executies, omdat onderzoekers langzaam door de rijen supporters trokken, mannen die hulp aan de opstand hadden beloofd, zoals Stephen Littleton. Mannen zonder echte connecties leden ook: Lord Mordant kreeg een boete van £ 6.666 en stierf in de gevangenis van de Fleet debiteuren in 1609, terwijl de graaf van Northumberland de kolossale som van £ 30.000 werd beboet en hem op zijn gemak opsluitte. Hij werd vrijgelaten in 1621.

De samenzwering wekte sterke gevoelens op en de meerderheid van de natie reageerde met afgrijzen op de loutere willekeurige moord gepland, maar ondanks de vrees van Francis Tresham en anderen, werd het Gunpowder Plot niet gevolgd door een gewelddadige aanval op de katholieken, van de regering of de mensen; James erkende zelfs dat enkele fanatici verantwoordelijk waren. Weliswaar heeft het Parlement - dat uiteindelijk in 1606 bijeenkwam - meer wetten ingevoerd tegen recusanten, en het complot heeft bijgedragen aan een andere eed van trouw. Maar deze acties werden evenzeer gemotiveerd door een bestaande behoefte om de anti-katholieke meerderheid van Engeland te sussen en katholieke aantallen laag te houden dan wraak voor het complot, en de wetten werden slecht gehandhaafd onder katholieken die loyaal waren aan de kroon. In plaats daarvan gebruikte de regering het proces om de reeds illegale jezuïeten te belasteren.

Op 21 januari 1606 werd een wetsvoorstel voor een jaarlijkse openbare dankzegging in het parlement geïntroduceerd. Het bleef van kracht tot 1859.

De dertien hoofdplotters

Met uitzondering van Guy Fawkes, die werd aangeworven voor zijn kennis van belegeringen en explosieven, waren de plotters aan elkaar verwant; de druk van familiebanden was inderdaad belangrijk in het wervingsproces. Geïnteresseerde lezers moeten het boek The Gunpowder Plot van Antonia Fraser raadplegen, dat stambomen bevat.

De originele vijf
Robert Catesby
John Wright
Thomas Wintour
Thomas Percy
Guido 'Guy' Fawkes

Aangeworven vóór april 1605 (toen de kelder vol was)
Robert Keyes
Thomas Bates
Christopher 'Kit' Wright
John Grant
Robert Wintour

Aangeworven na april 1605
Ambrose Rookwood
Francis Tresham
Everard Digby