De hoofdstad van Duitsland verhuist van Bonn naar Berlijn

Na de val van de Berlijnse Muur in 1989 werkten de twee onafhankelijke landen aan weerszijden van het IJzeren Gordijn - Oost-Duitsland en West-Duitsland - na meer dan 40 jaar samen als afzonderlijke entiteiten. Met die eenwording kwam de vraag: "Welke stad zou de hoofdstad moeten zijn van een nieuw verenigd Duitsland - Berlijn of Bonn?"

Een stem om de hoofdstad te beslissen

Met het opheffen van de Duitse vlag op 3 oktober 1990 fuseerden de twee voormalige landen (de Duitse Democratische Republiek en de Bondsrepubliek Duitsland) tot één verenigd Duitsland. Bij die fusie moest een beslissing worden genomen over wat het nieuwe kapitaal zou zijn. De hoofdstad van Duitsland van vóór de Tweede Wereldoorlog was Berlijn en de hoofdstad van Oost-Duitsland was Oost-Berlijn geweest. West-Duitsland verhuisde de hoofdstad naar Bonn na de splitsing in twee landen.

Na de eenwording begon het Duitse parlement, de Bondsdag, aanvankelijk in Bonn. Onder de aanvankelijke voorwaarden van het eenheidsverdrag tussen de twee landen werd de stad Berlijn echter ook herenigd en werd, althans in naam, de hoofdstad van herenigd Duitsland. 

Bij een enge stemming van de Bondsdag op 20 juni 1991, met 337 stemmen voor Berlijn en 320 stemmen voor Bonn, werd besloten dat de Bondsdag en vele regeringsgebouwen uiteindelijk officieel van Bonn naar Berlijn zouden verhuizen. De stemming was nauw verdeeld en de meeste parlementsleden stemden langs geografische lijnen.

Van Berlijn tot Bonn, vervolgens Bonn tot Berlijn

Voorafgaand aan de deling van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog was Berlijn de hoofdstad van het land. Met de verdeling in Oost-Duitsland en West-Duitsland werd de stad Berlijn (volledig omringd door Oost-Duitsland) verdeeld in Oost-Berlijn en West-Berlijn, gescheiden door de Berlijnse Muur.

Omdat West-Berlijn niet als een praktische hoofdstad voor West-Duitsland kon dienen, werd Bonn als alternatief gekozen. Het proces om Bonn als hoofdstad te bouwen duurde ongeveer acht jaar en meer dan $ 10 miljard. 

De verhuizing van 370 mijl (595 kilometer) van Bonn naar Berlijn in het noordoosten werd vaak vertraagd door bouwproblemen, planwijzigingen en bureaucratische immobilisatie. Meer dan 150 nationale ambassades moesten worden gebouwd of ontwikkeld om als de buitenlandse vertegenwoordiging in de nieuwe hoofdstad te dienen. 

Uiteindelijk, op 19 april 1999, ontmoette de Duitse Bondsdag in het Rijksdaggebouw in Berlijn, een teken van de overdracht van de hoofdstad van Duitsland van Bonn naar Berlijn. Vóór 1999 had het Duitse parlement sinds de Reichstagbrand in 1933 niet meer in de Reichstag vergaderd. De onlangs gerenoveerde Reichstag omvatte een glazen koepel die een nieuw Duitsland en een nieuwe hoofdstad symboliseerde.

Bonn Nu de federale stad

Een handeling uit 1994 in Duitsland stelde vast dat Bonn de status zou behouden als de tweede officiële hoofdstad van Duitsland en als de tweede officiële woonplaats van de kanselier en van de president van Duitsland. Daarnaast moesten zes ministeries (inclusief defensie) hun hoofdkantoor in Bonn handhaven.

Bonn wordt de "federale stad" genoemd vanwege zijn rol als tweede hoofdstad van Duitsland. Volgens de New York Times zijn er vanaf 2011: 'Van de 18.000 ambtenaren die in de federale bureaucratie werkzaam zijn, zijn er nog steeds meer dan 8.000 in Bonn.'

Bonn heeft een vrij kleine bevolking (meer dan 318.000) vanwege zijn betekenis als de federale stad of tweede hoofdstad van Duitsland, een land van meer dan 80 miljoen (Berlijn heeft bijna 3,4 miljoen inwoners). Bonn wordt bij wijze van grap in het Duits aangeduid als Bundeshauptstadt ohne nennenswertes Nachtleben (federale hoofdstad zonder noemenswaardig nachtleven). Ondanks de kleine omvang hadden velen (zoals blijkt uit de goede stemming van de Bondsdag) gehoopt dat de schilderachtige universiteitsstad Bonn het moderne huis van de herenigde Duitse hoofdstad zou worden. 

Problemen met het hebben van twee hoofdsteden

Sommige Duitsers twijfelen tegenwoordig aan de inefficiëntie van het hebben van meer dan één hoofdstad. De kosten om voortdurend mensen en documenten tussen Bonn en Berlijn te vliegen, kosten elk jaar miljoenen euro's.

De Duitse regering zou veel efficiënter kunnen worden als er geen tijd en geld verspild zou worden aan transporttijd, transportkosten en ontslagen vanwege het behoud van Bonn als tweede hoofdstad. In de nabije toekomst zal Duitsland Berlijn als hoofdstad behouden en Bonn als mini-hoofdstad.

Bronnen en verder lezen

• Cowell, Alan. "In Duitse hoofdsteden, koude oorlogsherinneringen en keizerlijke geesten." The New York Times, 23 juni 2011.