Marcus Cocceius Nerva (8 november 30 CE-27 januari 98 CE) regeerde Rome als keizer van 96-98 CE na de moord op de veel gehate keizer Domitianus. Nerva was de eerste van de "vijf goede keizers" en was de eerste die een erfgenaam adopteerde die geen deel uitmaakte van zijn biologische familie. Nerva was een vriend van de Flaviërs geweest zonder zijn eigen kinderen. Hij bouwde aquaducten, werkte aan het transportsysteem en bouwde graanschuren om de voedselvoorziening te verbeteren.
Nerva werd geboren op 8 november 30 CE in Narnia, Umbrië, ten noorden van Rome. Hij kwam uit een lange rij Romeinse aristocraten: zijn overgrootvader M. Cocceius Nerva was consul in 36 CE, zijn grootvader was een bekende consul en vriend van keizer Tiberius, de tante van zijn moeder was de achterkleindochter van Tiberius, en zijn grote oom was een onderhandelaar voor de keizer Octavianus. Hoewel er weinig bekend is over Nerva's opleiding of jeugd, werd hij geen militaire professional. Hij stond echter bekend om zijn poëtische geschriften.
Nerva volgde in de voetsporen van zijn familie een politieke carrière. Hij werd predikant gekozen in 65 CE en werd een adviseur van keizer Nero. Hij ontdekte en onthulde een complot tegen Nero (de Pisoniaanse samenzwering); zijn werk op dit punt was zo belangrijk dat hij militaire "triomfantelijke onderscheidingen" ontving (hoewel geen lid van het leger). Bovendien werden beelden van zijn gelijkenis in het paleis geplaatst.
De zelfmoord van Nero leidde in 68 tot een jaar van chaos, ook wel het "Jaar van de vier keizers" genoemd. In 69 werd Nerva als gevolg van onbekende diensten een consul onder keizer Vespasianus. Hoewel er geen gegevens zijn om de veronderstelling te ondersteunen, lijkt het waarschijnlijk dat Nerva als consul onder Vespasianus zonen Titus en Domitian bleef tot het jaar 89 CE.
Domitianus was als gevolg van samenzweringen tegen hem een harde en wraakzuchtige leider geworden. Op 18 september 96 werd hij vermoord in een samenzwering van het paleis. Sommige historici speculeren dat Nerva mogelijk betrokken was bij de samenzwering. Op zijn minst lijkt het waarschijnlijk dat hij hiervan op de hoogte was. Op dezelfde dag riep de senaat de keizer Nerva uit. Toen Nerva was benoemd, was hij al ver in de zestig en had hij gezondheidsproblemen, dus het was onwaarschijnlijk dat hij lang zou heersen. Bovendien had hij geen kinderen, wat vragen opriep over zijn opvolger; het kan zijn dat hij specifiek werd geselecteerd omdat hij de volgende Romeinse keizer met de hand zou kunnen uitkiezen.
De eerste maanden van Nerva's leiderschap waren gericht op het herstellen van de fouten van Domitianus. Beelden van de voormalige keizer werden vernietigd en Nerva verleende amnestie aan velen die Domitianus had verbannen. Volgens de traditie executeerde hij geen senatoren, maar deed, volgens Cassius Dio, 'alle slaven en vrijgelatenen ter dood die samenzweerden tegen hun meesters'.
Hoewel velen tevreden waren met de nadering van Nerva, bleef het leger trouw aan Domitianus, deels vanwege zijn gulle beloning. Leden van de Praetoriaanse Garde kwamen in opstand tegen Nerva, namen hem gevangen in het paleis en eisten de vrijlating van Petronius en Parthenius, twee van de moordenaars van Domitianus. Nerva bood eigenlijk zijn eigen nek aan in ruil voor die van de gevangenen, maar het leger weigerde. Uiteindelijk werden de moordenaars gevangen genomen en geëxecuteerd, terwijl Nerva werd vrijgelaten.
Terwijl Nerva de macht behield, was zijn vertrouwen geschokt. Hij bracht een groot deel van de rest van zijn regeringsperiode van 16 maanden door in een poging het rijk te stabiliseren en zijn eigen opvolging te verzekeren. Onder zijn prestaties waren de toewijding van een nieuw forum, het repareren van wegen, aquaducten en het Colosseum, het toewijzen van land aan de armen, het verlagen van belastingen op Joden, het instellen van nieuwe wetten die openbare spellen beperken en het uitoefenen van meer toezicht op de begroting.
Er is geen verslag dat Nerva trouwde en hij had geen biologische kinderen. Zijn oplossing was om een zoon te adopteren en hij koos Marcus Ulpius Traianus, Trajanus, de gouverneur van Opper-Duitsland. De adoptie, die plaatsvond in oktober van 97, stond Nerva toe het leger te kalmeren door een militaire commandant als zijn erfgenaam te selecteren; tegelijkertijd stelde het hem in staat zijn leiderschap te consolideren en de provincies in het noorden over te nemen. Trajanus was de eerste van vele geadopteerde erfgenamen, van wie velen Rome buitengewoon goed dienden. In feite wordt Trajanus eigen leiderschap soms beschreven als een 'gouden eeuw'.
Nerva kreeg een beroerte in januari 98 en drie weken later stierf hij. Trajanus, zijn opvolger, liet de as van Nerva in het mausoleum van Augustus plaatsen en vroeg de senaat hem te vergoddelijken.
Nerva was de eerste van vijf keizers die toezicht hield op de beste dagen van het Romeinse rijk, terwijl zijn leiderschap het toneel vormde voor deze periode van Romeinse glorie. De andere vier "goede keizers" waren Trajanus (98-117), Hadrianus (117-138), Antoninus Pius (138-161) en Marcus Aurelius (161-180). Elk van deze keizers selecteerde zijn opvolger met de hand door adoptie. Tijdens deze periode breidde het Romeinse rijk zich uit met het noorden van Groot-Brittannië, evenals delen van Arabië en Mesopotamië. De Romeinse beschaving was op zijn hoogtepunt en een consistente vorm van overheid en cultuur breidde zich uit over het hele rijk. Tegelijkertijd werd de overheid echter steeds centraler; hoewel deze aanpak voordelen bood, maakte het ook Rome op de lange termijn kwetsbaarder.