Oude Maya-architectuur

De Maya's waren een geavanceerde samenleving die floreerde in Meso-Amerika, lang voordat de Spanjaarden in de zestiende eeuw arriveerden. Ze waren bekwame architecten en bouwden grote steden van steen die zelfs duizend jaar nadat hun beschaving in verval raakte, blijven bestaan. De Maya's bouwden piramides, tempels, paleizen, muren, woningen en meer. Ze versierden hun gebouwen vaak met ingewikkelde stenen beelden, stucwerk standbeelden en verf. Tegenwoordig is Maya-architectuur belangrijk, omdat het een van de weinige aspecten van het Maya-leven is dat nog beschikbaar is voor studie.

Maya City-States

In tegenstelling tot de Azteken in Mexico of de Inca in Peru, waren de Maya's nooit een verenigd rijk geregeerd door een enkele heerser vanuit een enkele plaats. Het waren eerder een reeks kleinere stadstaten die de directe omgeving regeerden maar weinig te maken hadden met andere steden als ze ver genoeg weg waren. Deze stadstaten verhandelden vaak met elkaar en voerden oorlog tegen elkaar, dus culturele uitwisseling, inclusief architectuur, was gebruikelijk. Enkele van de belangrijkste Maya-stadstaten waren Tikal, Dos Pilas, Calakmul, Caracol, Copán, Quiriguá, Palenque, Chichén Itzá en Uxmal (er waren er nog veel meer). Hoewel elke Maya-stad anders is, hadden ze de neiging bepaalde kenmerken te delen, zoals de algemene lay-out.

Lay-out van Maya-steden

Maya had de neiging om hun steden in te delen in plaza-groepen: clusters van gebouwen rond een centraal plein. Dit gold zowel voor de indrukwekkende gebouwen in het stadscentrum (tempels, paleizen, enz.) Als voor kleinere woonwijken. Deze pleinen zijn zelden netjes en ordelijk en voor sommigen lijkt het alsof de Maya's overal hebben gebouwd waar ze zin in hadden. Dit komt omdat ze Maya hebben gebouwd op de onregelmatig gevormde hogere grond om overstromingen en vocht te voorkomen die verband houden met hun tropisch boshuis. In het centrum van de steden waren de belangrijke openbare gebouwen zoals tempels, paleizen en het balveld. Woonwijken straalden uit van het stadscentrum en werden steeds schaarser naarmate ze verder uit het centrum kwamen. Verhoogde stenen loopbruggen verbonden de woonwijken met elkaar en het centrum. Later werden Maya-steden gebouwd op hogere heuvels voor verdediging en hadden hoge muren rondom het grootste deel van de stad of op zijn minst de centra.

Maya huizen

De Maya-koningen woonden in stenen paleizen in het centrum van de stad, dichtbij de tempels, maar de gewone Maya leefden in kleine huizen buiten het centrum van de stad. Net als het centrum van de stad, werden de huizen vaak in clusters gebundeld: sommige onderzoekers geloven dat uitgebreide families samen in één gebied woonden. Men denkt dat hun bescheiden huizen veel lijken op de huizen van hun afstammelingen in de regio van vandaag: eenvoudige structuren die meestal uit houten palen en riet zijn gebouwd. De Maya's hadden de neiging om een ​​heuvel of basis op te bouwen en daarop vervolgens te bouwen: als het hout en het riet wegslijten of rotten, zouden ze het afbreken en opnieuw op dezelfde basis bouwen. Omdat de gewone Maya's vaak werden gedwongen om op lagere grond te bouwen dan de paleizen en tempels in het stadscentrum, zijn veel van deze heuvels verloren gegaan door overstromingen of oprukkende wildernis.

Het centrum

De Maya's bouwden grote tempels, paleizen en piramides in hun stadscentra. Dit waren vaak machtige stenen structuren, waarover vaak houten gebouwen en rieten daken werden gebouwd. Het stadscentrum was het fysieke en spirituele hart van de stad. Belangrijke rituelen werden daar gedaan, in de tempels, paleizen en balvelden.

Maya-tempels

Zoals veel Maya-gebouwen, werden Maya-tempels gebouwd van steen, met platforms aan de bovenkant waar houten en rietstructuren konden worden gebouwd. Tempels waren meestal piramides, met steile stenen trappen naar de top, waar belangrijke ceremonies en offers plaatsvonden. Veel tempels worden opgesierd door ingewikkelde stenen beelden en glyphs. Het meest magnifieke voorbeeld is de beroemde Hiëroglyfische Trap in Copán. Tempels werden vaak gebouwd met astronomie in gedachten: bepaalde tempels zijn afgestemd op de bewegingen van Venus, de zon of de maan. In het Lost World Complex in Tikal bijvoorbeeld, is er een piramide die tegenover drie andere tempels staat. Als je op de piramide staat, zijn de andere tempels uitgelijnd met de rijzende zon op equinoxen en zonnewende. Op deze momenten vonden belangrijke rituelen plaats.

Maya-paleizen

De paleizen waren grote gebouwen met meerdere verdiepingen waarin de koning en de koninklijke familie woonden. Ze waren meestal van steen met houten structuren erop. Daken waren gemaakt van riet. Sommige Maya-paleizen zijn ruim, inclusief binnenplaatsen, verschillende structuren die mogelijk huizen, patio's, torens, enz. Waren. Het paleis in Palenque is een goed voorbeeld. Sommige paleizen zijn vrij groot, waardoor onderzoekers vermoeden dat ze ook fungeerden als een soort administratief centrum, waar Maya-bureaucraten hulde, handel, landbouw, enz. Regelden. Dit was ook de plaats waar de koning en edelen niet alleen zouden interageren met het gewone volk maar ook met diplomatieke bezoekers. Feesten, dansen en andere sociale evenementen in de gemeenschap hadden daar ook kunnen plaatsvinden.

Ball Courts

Het ceremoniële balspel was een belangrijk onderdeel van het Maya-leven. Zowel gewone als nobele mensen speelden voor plezier en recreatie, maar sommige spellen hadden een belangrijke religieuze en spirituele betekenis. Soms, na belangrijke veldslagen waarin belangrijke gevangenen werden genomen (zoals vijandelijke edellieden of zelfs hun Ahau of koning), werden deze gevangenen gedwongen een spel tegen de overwinnaars te spelen. Het spel vertegenwoordigde een re-enactment van de strijd, en daarna werden de verliezers (die natuurlijk de vijandelijke edelen en soldaten waren) ceremonieel geëxecuteerd. Balvelden, die rechthoekig waren met schuine wanden aan beide zijden, werden prominent geplaatst in Maya-steden. Sommige van de belangrijkste steden hadden verschillende rechtbanken. Balvelden werden soms gebruikt voor andere ceremonies en evenementen.

Maya-architectuur overleven

Hoewel ze niet op één lijn stonden met de legendarische Inca-steenhouwers van de Andes, bouwden Maya architecten structuren die eeuwenlang misbruik hebben doorstaan. Machtige tempels en paleizen op plaatsen als Palenque, Tikal en Chichen Itza hebben eeuwen van verlatenheid overleefd, gevolgd door opgravingen en nu lopen duizenden toeristen over hen heen. Voordat ze werden beschermd, werden veel ruïneplaatsen door de lokale bevolking opgezocht op zoek naar stenen voor hun huizen, kerken of bedrijven. Dat de Maya-structuren zo goed hebben overleefd, is een bewijs van de vaardigheid van hun bouwers.

De Maya-tempels en -paleizen die de tand des tijds hebben doorstaan, bevatten vaak stenen beelden met veldslagen, oorlogen, koningen, dynastieke successies en meer. De Maya's waren geletterd en hadden een geschreven taal en boeken, waarvan er slechts enkele overleefden. De gebeeldhouwde glyphs op tempels en paleizen zijn daarom belangrijk omdat er nog zo weinig over is van de oorspronkelijke Maya-cultuur.

Bron

• _{McKillop, Heather. The Ancient Maya: New Perspectives. New York: Norton, 2004.}