Oude Maya-astronomie

De oude Maya's waren fervente astronomen, die elk aspect van de hemel vastlegden en interpreteerden. Ze geloofden dat de wil en de acties van de goden konden worden gelezen in de sterren, de maan en de planeten, dus besteedden ze daar tijd aan, en veel van hun belangrijkste gebouwen werden gebouwd met astronomie in gedachten. De zon, maan en planeten - met name Venus - werden bestudeerd door de Maya's.

De bloeitijd van de Maya-astronomie was in de 8e eeuw CE, en Maya-daghouders publiceerden astronomische tabellen die de bewegingen van hemellichamen volgen op de muren van een speciale structuur in Xultun, Guatemala in de vroege 9e eeuw. De tafels zijn ook te vinden in de Dresden Codex, een schors-papieren boek geschreven over de 15e eeuw CE. Hoewel de Maya-kalender grotendeels gebaseerd was op de oude Meso-Amerikaanse kalender die minstens al in 1500 voor Christus werd gemaakt, werden Maya-kalenders gecorrigeerd en onderhouden door gespecialiseerde astronomische waarnemers. Archeoloog Prudence Rice heeft betoogd dat de Maya's hun regeringen zelfs hebben gestructureerd op basis van de vereisten van het volgen van astronomie.

De Maya's en de lucht

De Maya's geloofden dat de aarde het middelpunt van alle dingen was, vast en onbeweeglijk. De sterren, manen, zon en planeten waren goden; hun bewegingen werden geïnterpreteerd als goden die reizen tussen de aarde, de onderwereld en andere hemelse bestemmingen. Deze goden waren sterk betrokken bij menselijke aangelegenheden, en dus werden hun bewegingen nauwlettend in de gaten gehouden. Veel gebeurtenissen in het Maya-leven waren gepland om samen te vallen met bepaalde hemelse momenten. Een oorlog kan bijvoorbeeld worden uitgesteld totdat de goden op hun plaats waren, of een heerser zou alleen kunnen opstijgen naar de troon van een Maya-stadstaat wanneer een bepaalde planeet zichtbaar was aan de nachtelijke hemel.

Zonnegod Kinich Ahau

De zon was van het grootste belang voor de oude Maya's. De Maya-zonnegod was Kinich Ahau. Hij was een van de krachtigere goden van het Maya-pantheon, beschouwd als een aspect van Itzamna, een van de Maya-scheppergoden. Kinich Ahau zou de hele dag aan de hemel schijnen voordat hij zich 's nachts in een jaguar transformeerde om door Xibalba, de Maya-onderwereld, te passeren. In een verhaal in het Quiche Maya-raadboek genaamd de Popol Vuh transformeren de heldentweelingen Hunaphu en Xbalanque zichzelf in de zon en de maan.

Sommige Maya-dynastieën beweerden uit de zon te zijn afgedaald. De Maya's waren expert in het voorspellen van zonneverschijnselen zoals eclipsen, zonnewende en equinoxen, en bepaalden ook wanneer de zon zijn hoogtepunt bereikte.

De maan in Maya-mythologie

De maan was bijna net zo belangrijk als de zon voor de oude Maya's. Maya-astronomen analyseerden en voorspelden de bewegingen van de maan met grote nauwkeurigheid. Net als bij de zon en de planeten beweerden Maya-dynastieën vaak van de maan af te komen. Maya-mythologie associeerde de maan over het algemeen met een meisje, een oude vrouw en / of een konijn.

De primaire Maya-maangodin was Ix Chel, een krachtige godin die met de zon vocht en hem elke nacht naar de onderwereld liet afdalen. Hoewel ze een angstaanjagende godin was, was ze ook de beschermheilige van de bevalling en de vruchtbaarheid. Ix Ch'up was een andere maangodin die in sommige codices wordt beschreven; ze was jong en mooi en misschien Ix Chel in haar jeugd of in een andere vorm. Een maanobservatorium op het eiland Cozumel lijkt het optreden van de maanstilstand te markeren, de wisselende beweging van de maan door de lucht.

Venus en de planeten

De Maya's waren zich bewust van de planeten in het zonnestelsel - Venus, Mars, Saturnus en Jupiter - en volgden hun bewegingen. De belangrijkste planeet veruit voor de Maya's was Venus, die zij in verband brachten met oorlog. Slagen en oorlogen zouden worden georganiseerd om samen te vallen met de bewegingen van Venus, en gevangen krijgers en leiders zouden eveneens worden opgeofferd volgens de positie van Venus in de nachtelijke hemel. De Maya's legden nauwgezet de bewegingen van Venus vast en bepaalden dat haar jaar, ten opzichte van de aarde, niet de zon, 584 dagen lang was, dicht in de buurt van de 583.92 dagen die de moderne wetenschap heeft bepaald.

De Maya's en de sterren

Net als de planeten bewegen de sterren over de hemel, maar in tegenstelling tot de planeten, blijven ze in positie ten opzichte van elkaar. Voor de Maya's waren de sterren minder belangrijk voor hun mythos dan de zon, maan, Venus en andere planeten. De sterren verschuiven echter per seizoen en werden door Maya-astronomen gebruikt om te voorspellen wanneer de seizoenen zouden komen en gaan, wat cruciaal was voor de landbouwplanning. De opkomst van de Pleiaden in de nachtelijke hemel vindt bijvoorbeeld plaats op ongeveer hetzelfde moment dat de regen naar de Maya-regio's van Midden-Amerika en Zuid-Mexico komt. De sterren waren daarom praktischer dan veel andere aspecten van de Maya-astronomie.

Architectuur en astronomie

Veel belangrijke Maya-gebouwen, zoals tempels, piramides, paleizen, observatoria en balvelden, werden volgens de astronomie ingericht. Met name tempels en piramides zijn zo ontworpen dat de zon, maan, sterren en planeten op belangrijke momenten van het jaar vanaf de bovenkant of door bepaalde vensters zichtbaar zijn. Een voorbeeld is het observatorium in Xochicalco, dat, hoewel niet beschouwd als een exclusief Maya-stad, zeker Maya-invloed had. Het observatorium is een ondergrondse kamer met een gat in het plafond. De zon schijnt het grootste deel van de zomer door dit gat, maar is direct boven op 15 mei en 29 juli. Op deze dagen zou de zon direct een illustratie van de zon op de vloer verlichten, en deze dagen werden belangrijk gehouden voor Maya-priesters. Andere mogelijke observatoria zijn geïdentificeerd op de archeologische vindplaatsen van Edzna en Chichen Itza.

Maya-astronomie en de kalender

De Maya-kalender was gekoppeld aan astronomie. De Maya's gebruikten in feite twee kalenders: de kalenderronde en de lange telling. De Mayan Long Count-kalender was verdeeld in verschillende tijdseenheden die het Haab- of zonnejaar (365 dagen) als basis gebruikten. De kalenderronde bestond uit twee afzonderlijke kalenders; de eerste was het 365-daagse zonnejaar, de tweede was de 260-daagse Tzolkin-cyclus. Deze cycli komen om de 52 jaar overeen.

Bronnen en verder lezen

• Bricker, Victoria R., Anthony F. Aveni en Harvey M. Bricker. "Het handschrift op de muur ontcijferen: enkele astronomische interpretaties van de recente ontdekkingen in Xultun, Guatemala." Latijns-Amerikaanse oudheid 25.2 (2014): 152-69. Afdrukken.
• Galindo Trejo, Jezus. "Calendric-Astronomical Alignment of Architectural Structures in Mesoamerica: an Ancestral Cultural Practice." De rol van archeoastronomie in de Maya-wereld: de casestudy van het eiland Cozumel. Eds. Sanz, Nuria, et al. Parijs, Frankrijk: UNESCO, 2016. 21-36. Afdrukken.
• Iwaniszewski, Stanislaw. "Time and the Moon in Maya Culture: The Case of Cozumel." De rol van archeoastronomie in de Maya-wereld: de casestudy van het eiland Cozumel. Eds. Sanz, Nuria, et al. Parijs, Frankrijk: UNESCO, 2016. 39-55. Afdrukken.
• Milbrath, Susan. "Maya astronomische observaties en de landbouwcyclus in de postklassieke Codex van Madrid." Oude Meso-Amerika 28.2 (2017): 489-505. Afdrukken.
• Rice, Prudence M. "Maya Political Science: Time, Astronomy, and the Cosmos." Austin: University of Texas Press, 2004.
• Saturno, William A., et al. "Oude Maya-astronomische tafels uit Xultún, Guatemala." Wetenschap 336 (2012): 714-17. Afdrukken.
• Šprajc, Ivan. "Lunar Alignments in Mesoamerican Architecture." Antropologische notitieboekjes 3 (2016): 61-85. Afdrukken.