De Ierse eland, het grootste hert ter wereld

Hoewel Megaloceros algemeen bekend staat als de Irish Elk, is het belangrijk om te begrijpen dat dit geslacht negen afzonderlijke soorten omvatte, waarvan slechts één (Megaloceros giganteus) bereikte ware elk-achtige proporties. Ook is de naam Irish Elk iets van een dubbele verkeerde benaming. Ten eerste had Megaloceros meer gemeen met moderne herten dan Amerikaanse of Europese Elks, en ten tweede leefde het niet exclusief in Ierland en genoot het een verspreiding over de uitgestrektheid van Pleistoceen Europa. (Andere, kleinere Megaloceros-soorten strekten zich uit tot China en Japan.)  

De Ierse eland, M. giganteus, was verreweg het grootste hert dat ooit heeft geleefd, meet ongeveer acht voet lang van kop tot staart en woog in de buurt van 500 tot 1500 pond. Wat dit megafauna-zoogdier echt onderscheidde van zijn collega-hoefdieren, waren echter zijn enorme, vertakkende, sierlijke geweien, die bijna 12 voet van tip tot tip overspanden en slechts 100 pond wogen. Zoals met al dergelijke structuren in het dierenrijk, waren deze geweien strikt een seksueel gekozen kenmerk; mannen met meer sierlijke aanhangsels waren succesvoller in gevechten binnen de kudde, en dus aantrekkelijker voor vrouwen tijdens de paartijd. Waarom hebben deze topzware geweien geen Ierse Elk-mannetjes doen kantelen? Vermoedelijk hadden ze ook uitzonderlijk sterke nekken, om maar te zwijgen van een fijn afgestemd evenwichtsgevoel.

Het uitsterven van de Ierse elanden

Waarom stierven de Ierse elanden kort na de laatste ijstijd, op de vooravond van de moderne tijd, 10.000 jaar geleden? Nou, dit kan een objectles in seksuele selectie zijn geweest amok: het is mogelijk dat dominante Ierse Elandmannetjes zo succesvol en zo lang levenden dat ze andere, minder bedeelde mannen uit de genenpool verdrongen, met als resultaat overmatige inteelt. Een al te ingeteelde Ierse Elandpopulatie zou ongewoon vatbaar zijn voor ziekten of veranderingen in het milieu - bijvoorbeeld als een gewilde bron van voedsel zou verdwijnen - en vatbaar voor plotseling uitsterven. Evenzo, als vroege menselijke jagers zich op alfamannetjes zouden richten (misschien hun hoorns willen gebruiken als ornamenten of "magische" totems), zou dat ook een rampzalig effect hebben gehad op de overlevingskansen van de Ierse elanden.

Omdat het zo recent is uitgestorven, is de Ierse eland een kandidaatsoort voor uitsterven. Wat dit in de praktijk zou betekenen, is het verzamelen van overblijfselen van Megaloceros-DNA uit bewaarde zachte weefsels, deze te vergelijken met de gensequenties van nog steeds bestaande familieleden (misschien de veel, veel kleinere damherten of edelherten) en vervolgens de Ierse elanden te fokken weer tot leven komen via een combinatie van genmanipulatie, in-vitrofertilisatie en draagmoeder. Het klinkt allemaal gemakkelijk als je het leest, maar elk van deze stappen brengt aanzienlijke technische uitdagingen met zich mee, dus je kunt niet verwachten dat je binnenkort een Ierse eland in je plaatselijke dierentuin ziet.!

Naam:

Ierse elanden; ook gekend als Megaloceros giganteus (Grieks voor "gigantische hoorn"); uitgesproken meg-ah-LAH-seh-russ

Habitat:

Vlaktes van Eurazië

Historisch tijdperk:

Pleistoceen-Modern (twee miljoen-10.000 jaar geleden)

Grootte en gewicht:

Tot acht voet lang en 1500 pond

Eetpatroon:

Planten

Onderscheidende kenmerken:

Grote maat; grote, sierlijke hoorns op het hoofd