Sedentisme, gemeenschapsopbouw, begon 12.000 jaar geleden

Sedentisme verwijst naar de beslissing die de mens minstens 12.000 jaar geleden als eerste heeft genomen om lange tijd in groepen te gaan leven. Zich vestigen, een plaats uitkiezen en er minstens een deel van het jaar permanent wonen, hangt gedeeltelijk maar niet helemaal samen met hoe een groep de benodigde middelen krijgt. Dit omvat het verzamelen en verbouwen van voedsel, steen voor gereedschap en hout voor huisvesting en branden.

Jagers-verzamelaars en boeren

In de 19e eeuw hebben antropologen twee verschillende levenswijzen gedefinieerd voor mensen die in de Boven-paleolithische periode zijn begonnen. De vroegste levensweg, genaamd jagen en verzamelen, beschrijft mensen die zeer mobiel waren, kuddes dieren volgden zoals bizons en rendieren, of zich verplaatsen met normale seizoensgebonden klimatologische veranderingen om plantaardig voedsel te verzamelen als ze rijpen. Tegen de Neolithische periode, zo luidde de theorie, hebben mensen planten en dieren gedomesticeerd, waardoor permanente vestiging nodig was om hun velden te onderhouden.

Uitgebreid onderzoek suggereert sindsdien echter dat sedentisme en mobiliteit - en jager-verzamelaars en boeren - geen gescheiden levenswegen waren, maar eerder twee uiteinden van een continuüm dat de groepen veranderden als de omstandigheden dat vereisten. Sinds de jaren zeventig gebruiken antropologen de term complexe jager-verzamelaars om te verwijzen naar jager-verzamelaars die bepaalde elementen van complexiteit hebben, waaronder permanente of semi-permanente woningen. Maar zelfs dat omvat niet de variabiliteit die nu duidelijk is: in het verleden veranderden mensen hoe mobiel hun levensstijl afhankelijk was van omstandigheden, soms vanwege klimaatveranderingen, maar om verschillende redenen, van jaar tot jaar en van tien tot tien jaar.

Wat een schikking permanent maakt?

Het is enigszins moeilijk om gemeenschappen als permanente te identificeren. Huizen zijn ouder dan sedentisme. Woningen zoals kreupelhouthutten in Ohalo II in Israël en mammoetbotwoningen in Eurazië kwamen al 20.000 jaar geleden voor. Huizen gemaakt van dierenhuid, tipi's of yurts genoemd, waren de homestyle bij uitstek voor mobiele jager-verzamelaars over de hele wereld voor een onbekende periode daarvoor.

De vroegste permanente structuren, gemaakt van steen en gebakken baksteen, waren blijkbaar openbare structuren in plaats van woningen, rituele plaatsen die gedeeld werden door een mobiele gemeenschap. Voorbeelden zijn de monumentale bouwwerken van Gobekli Tepe, de toren in Jericho en de gemeenschappelijke gebouwen op andere vroege locaties zoals Jerf el Ahmar en Mureybet, allemaal in de Levant-regio van Eurazië.

Sommige van de traditionele kenmerken van sedentisme zijn woonwijken waar huizen dicht bij elkaar werden gebouwd, grootschalige voedselopslag en begraafplaatsen, permanente architectuur, verhoogde bevolkingsniveaus, niet-transporteerbare toolkits (zoals massieve slijpstenen), landbouwstructuren zoals terrassen en dammen, dierenhokken, aardewerk, metalen, kalenders, archivering, slavernij en feesten. Maar al deze kenmerken houden verband met de ontwikkeling van prestige-economieën, in plaats van sedentisme, en de meeste zijn in een bepaalde vorm ontwikkeld voorafgaand aan permanent sedentisme het hele jaar door.

Natufians en sedentisme

De vroegste potentieel zittende samenleving op onze planeet was de Mesolithische Natufian, gelegen in het Nabije Oosten tussen 13.000 en 10.500 jaar geleden (BP). Er is echter veel discussie over hun mate van sedentisme. Natufians waren min of meer egalitaire jager-verzamelaars wiens sociaal bestuur veranderde naarmate ze hun economische structuur veranderden. Tegen ongeveer 10.500 BP ontwikkelden de Natufiërs zich tot wat archeologen het vroege pre-aardewerk neolithicum noemen naarmate ze in bevolking toenamen en meer afhankelijk werden van gedomesticeerde planten en dieren en in ten minste gedeeltelijk het hele jaar door dorpen gingen wonen. Deze processen waren traag, gedurende periodes van duizenden jaren en intermitterende toevallen en starts.

Sedentisme ontstond, geheel onafhankelijk, in andere delen van onze planeet op verschillende tijdstippen. Maar net als de Natufiërs veranderden samenlevingen op plaatsen zoals Neolithisch China, Caral-Supe in Zuid-Amerika, de Noord-Amerikaanse samenlevingen in Pueblo en de voorlopers van de Maya's in Ceibal allemaal langzaam en met verschillende snelheden gedurende een lange periode.

bronnen

Asouti, Eleni. "Een contextuele benadering van de opkomst van de landbouw in Zuidwest-Azië: reconstructie van de vroege neolithische plantaardige voedselproductie." Current Anthropology, Dorian Q. Fuller, Vol. 54, nr. 3, The University of Chicago Press Journals, juni 2013.

Finlayson, Bill. "Architectuur, sedentisme en sociale complexiteit bij Pre-Pottery Neolithic A WF16, Zuid-Jordanië." Steven J. Mithen, Mohammad Najjar, Sam Smith, Darko Maričević, Nick Pankhurst, Lisa Yeomans, Proceedings van de National Academy of Sciences van de Verenigde Staten van Amerika, 17 mei 2011. 

Inomata, Takeshi. "Ontwikkeling van sedentaire gemeenschappen in de Maya-laaglanden: naast elkaar bestaande mobiele groepen en openbare ceremonies in Ceibal, Guatemala." Jessica MacLellan, Daniela Triadan, Jessica Munson, Melissa Burham, Kazuo Aoyama, Hiroo Nasu, Flory Pinzón, Hitoshi Yonenobu, Proceedings van de National Academy of Sciences van de Verenigde Staten van Amerika, 7 april 2015.

Railey, Jim A. "Verminderde mobiliteit of pijl en boog? Nog een blik op 'handige' technologieën en sedentisme." Volume 75, Issue 2, American Antiquity, 20 januari 2017.

Reed, Paul F. "Sedentisme, sociale verandering, oorlogvoering en de boog in het oude zuidwesten van Pueblo." Phil R. Geib, Wiley Online Library, 17 juni 2013.

Rosen, Arlene M. "Klimaatverandering, adaptieve cycli en het voortbestaan ​​van foeragerende economieën tijdens de late overgang van Pleistoceen / Holoceen in de Levant." Isabel Rivera-Collazo, Proceedings van de National Academy of Sciences van de Verenigde Staten van Amerika, 6 maart 2012.