Heb je je ooit afgevraagd wat een filmpersonage, een beroemdheid of een tv-persoonlijkheid zou doen, zelfs als je ze niet op het scherm bekijkt? Heb je je dicht bij een personage of beroemdheid gevoeld, hoewel je ze nog nooit in het echt hebt ontmoet? Als je een van deze veel voorkomende ervaringen hebt gehad, heb je een ervaren parasociale relatie: een duurzame relatie met een mediacijfer.
Donald Horton en Richard Wohl introduceerden voor het eerst het concept van parasociale relaties, samen met het verwante idee van parasociale interactie, in de jaren vijftig. Hoewel de relatie eenzijdig is, is deze psychologisch vergelijkbaar met een echte sociale relatie.
In hun artikel uit 1956, "Massacommunicatie en para-sociale interactie: observaties over intimiteit op afstand," beschreven Horton en Wohl voor het eerst zowel parasociale relaties als parasociale interactie. Ze gebruikten de termen enigszins uitwisselbaar, maar concentreerden hun onderzoek meestal op de illusie van gemoedelijke geven en nemen van een mediaconsument ervaringen met een mediacijfer tijdens het kijken naar een tv-programma of het luisteren naar een radioprogramma.
Dit leidde tot enige conceptuele verwarring. Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar parasociale fenomenen, vooral sinds de jaren 1970 en 1980, combineert de meest gebruikte schaal in dat onderzoek, de Parasocial Interaction Scale, vragen over parasociale interacties en parasociale relaties. Tegenwoordig zijn wetenschappers het er echter over het algemeen over eens dat de twee concepten verwant maar verschillend zijn.
Wanneer een mediaconsument het gevoel heeft interactie te hebben met een mediacijfer - een beroemdheid, een fictief personage, een radiopresentator of zelfs een pop - tijdens een discreet kijk- of luisterscenario, ervaren ze een parasociale interactie. Als een kijker bijvoorbeeld het gevoel heeft dat hij rondhangt in het kantoor van Dunder-Mifflin terwijl hij naar de tv-komedie kijkt Het kantoor, ze zijn bezig met een parasociale interactie.
Aan de andere kant, als de mediagebruiker zich een langdurige band met een mediacijfer voorstelt die zich uitstrekt buiten de kijk- of luistersituatie, wordt dit beschouwd als een parasociale relatie. De binding kan positief of negatief zijn. Als een persoon bijvoorbeeld dol is op de gastheer van zijn lokale ochtendprogramma en er vaak over nadenkt en de gastheer bespreekt alsof hij een van hun vrienden is, heeft die persoon een parasociale relatie met de gastheer.
Geleerden hebben vastgesteld dat parasociale interacties kunnen leiden tot parasociale relaties, en parasociale relaties kunnen parasociale interacties versterken. Dit proces lijkt op de manier waarop tijd doorbrengen met een persoon in het echte leven kan resulteren in een vriendschap die vervolgens dieper en meer toegewijd wordt wanneer de individuen extra tijd samen doorbrengen.
Hoewel het idee van parasociale relaties in het begin misschien ongewoon lijkt, is het belangrijk om te onthouden dat dit voor de meeste mediaconsumenten een volkomen normale en psychologisch gezonde reactie is op ontmoetingen met mensen op het scherm.
Mensen zijn verbonden om sociale verbindingen te leggen. Media bestonden niet door een meerderheid van de menselijke evolutie, en dus wanneer consumenten een persoon of persoon-achtig individu worden gepresenteerd via video of audio, reageren hun hersenen alsof ze zich in een echte sociale situatie bevinden. Dit antwoord betekent niet dat de mensen geloven dat de interactie echt is. Ondanks mediaconsumenten kennis dat de interactie een illusie is, maar hun perceptie zal ervoor zorgen dat ze op de situatie reageren alsof het echt is.
Onderzoek heeft zelfs aangetoond dat de ontwikkeling, het onderhoud en de ontbinding van een parasociale relatie in veel opzichten vergelijkbaar is met echte interpersoonlijke relaties. Uit een onderzoek bleek bijvoorbeeld dat wanneer televisiekijkers een favoriete televisie-uitvoerder als een aantrekkelijke persoonlijkheid beschouwen en bekwaam zijn in hun mogelijkheden, zich een parasociale relatie zal ontwikkelen. Verrassend genoeg bleek fysieke aantrekkingskracht minder belangrijk te zijn voor de ontwikkeling van parasociale relaties, waardoor de onderzoekers concluderen dat televisiekijkers liever relaties ontwikkelen met televisiepersoonlijkheden die ze sociaal aantrekkelijk vinden en die aantrekkelijk zijn voor hun capaciteiten.
Een ander onderzoek beoordeelde de manier waarop psychologische betrokkenheid bij een mediacijfer leidde tot het behoud van parasociale relaties. Twee verschillende studies toonden aan dat voor zowel fictieve televisiekarakters, zoals Homer Simpson, als niet-fictieve televisiepersonages, zoals Oprah Winfrey, mensen meer toegewijd waren aan hun parasociale relatie toen (1) ze zich tevreden voelden met het kijken naar de figuur, (2) zich geëngageerd voelden om naar de figuur te blijven kijken, en (3) vonden dat ze geen goede alternatieven hadden voor de mediafiguur. De onderzoekers gebruikten een schaal die oorspronkelijk werd ontwikkeld om interpersoonlijke relaties te beoordelen om de betrokkenheid bij parasociale relaties te meten, waarmee wordt aangetoond dat theorieën en maten van interpersoonlijke relaties met succes kunnen worden toegepast op parasociale relaties.
Ten slotte heeft onderzoek aangetoond dat mediaconsumenten parasociale breuken kunnen ervaren wanneer een parasociale relatie eindigt. Dit kan om een aantal redenen gebeuren, zoals een einde van een televisie- of filmserie, een personage dat een show verlaat, of een mediaconsument die besluit niet langer naar een show te kijken of te luisteren waar een personage of persoonlijkheid verschijnt. Bijvoorbeeld een studie uit 2006onderzocht hoe kijkers reageerden toen de populaire tv-sitcom vrienden heeft de uitzending beëindigd. De onderzoekers ontdekten dat hoe intenser de parasociale relaties van de kijkers met de personages waren, hoe groter de angst van de kijkers toen de show eindigde. Het patroon van verlies vrienden tentoongestelde fans waren vergelijkbaar met die van degenen die een echte relatie hebben verloren, hoewel de emoties over het algemeen minder intens waren.
Hoewel dit onderzoek de overeenkomsten tussen parasociale en interpersoonlijke relaties aantoont, zijn er natuurlijk ook belangrijke verschillen. Een parasociale relatie is altijd gemedieerd en eenzijdig, zonder gelegenheid voor wederzijds geven en nemen. Mensen kunnen zoveel parasociale relaties aangaan als ze willen en kunnen deze afbreken wanneer ze maar willen zonder consequenties. Bovendien kunnen parasociale relaties worden gedeeld met familieleden en vrienden zonder jaloezie. Het bespreken van een wederzijdse parasociale relatie kan zelfs de band in een echte sociale relatie versterken.
Hoewel veel van het werk met parasociale fenomenen zich concentreerde op parasociale banden met radio, film en vooral tv-personages en persoonlijkheden, heeft digitale technologie een nieuw medium geïntroduceerd waarmee parasociale relaties kunnen worden ontwikkeld, onderhouden en zelfs versterkt.