Ix Chel - Maya-godin van de maan, vruchtbaarheid en dood

Ix Chel (soms gespeld als Ixchel) is, volgens de langdurige archeologische traditie, de Maya-maangodin, een van de belangrijkste en oudste Maya-godheden, verbonden met vruchtbaarheid en voortplanting. Haar naam Ix Chel is vertaald als 'Lady Rainbow' of 'She of the Pale Face', een toespeling op het maanoppervlak.

Snelle feiten: Ix Chel

• Bekend om: Godin van de maan, vruchtbaarheid, fysieke liefde, weven.
• Religie: Klassieke en late post Klassieke periode Maya. 
• Ook gekend als: Lady Rainbow, She of the Pale Face, Goddess I, and Goddess O. 
• Uiterlijk: Twee aspecten: een jonge, sensuele vrouw en een oud vrouwtje. 
• heiligdommen: Cozumel en Isla Mujeres, Mexico.
• Uiterlijk: Codexes van Madrid en Dresden.

Volgens Spaanse koloniale archieven dachten de Maya's dat de maangodin door de lucht dwaalde, en toen ze niet in de lucht was, werd van haar gezegd dat ze in de cenotes leefde (natuurlijke zinkgaten gevuld met water). Toen de afnemende maan weer in het oosten verscheen, maakten mensen bedevaarten naar het Ix Chel-heiligdom op Cozumel.

In het traditionele pantheon van Maya-goden en godinnen heeft Ix Chel twee aspecten, die van een jonge sensuele vrouw en een oud vrouwtje. Dat pantheon werd echter gebouwd door archeologen en historici op basis van een breed scala aan bronnen, waaronder iconografie, mondelinge geschiedenis en historische archieven. Gedurende de decennia van onderzoek hebben Mayanisten vaak gedebatteerd of ze twee vrouwelijke godheden (Godin I en Goddess O) onjuist hebben gecombineerd tot één Maangodin.

Godin ik

Het primaire aspect van Godin I is als een jeugdige vrouw, mooi en ronduit sexy, en ze wordt af en toe geassocieerd met verwijzingen naar de maansikkel en konijnen, een pan-Meso-Amerikaanse verwijzing naar de maan. (In feite zien veel culturen een konijn in het gezicht van de maan, maar dat is een ander verhaal). Ze verschijnt vaak met een bekachtig aanhangsel dat uit haar bovenlip steekt.

Goddess I staat bekend als Ixik Kab ("Lady Earth") of Ixik Uh ("Lady Moon") in de Maya-boeken die bekend staan ​​als de codices van Madrid en Dresden, en in de codex van Madrid verschijnt ze als een jonge en een oude versie. Godin die ik voorzit in het huwelijk, menselijke vruchtbaarheid en lichamelijke liefde. Haar andere namen zijn Ix Kanab ("Child of Lady of the Seas") en Ix Tan Dz'onot ("Child of She in the Middle of the Cenote").

Ixik Kab wordt geassocieerd met weven in de post-klassieke periode, en de verouderde vorm van Ixik Kab wordt vaak getoond weven en / of het dragen van een paar hoornachtige elementen op haar hoofd die waarschijnlijk spillen vertegenwoordigen.

Godin O

Godin O, aan de andere kant, is een krachtige bejaarde vrouw, niet alleen geïdentificeerd met geboorte en schepping, maar met dood en wereldvernietiging. Als dit verschillende godinnen zijn en geen aspecten van dezelfde godin, is Godin O waarschijnlijk de Ix Chel van de etnografische rapporten. Godin O is getrouwd met Itzamna en is dus een van de twee "scheppende goden" van mythen uit de Maya-oorsprong.

Godin O heeft een hele reeks fonetische namen, waaronder Chac Chel ("Red Rainbow" of "Great End"). Godin O wordt afgebeeld met een rood lichaam, en soms met katachtige aspecten zoals jaguar-klauwen en hoektanden; soms draagt ​​ze een rok gemarkeerd met gekruiste botten en andere doodssymbolen. Ze wordt nauw geïdentificeerd met de Maya-regengod Chaac (God B) en wordt vaak geïllustreerd met stromend water of vloedbeelden gezien.

Het feit dat de naam van Godin O zowel regenbogen als vernietiging betekent, kan als een verrassing komen, maar anders dan in onze westerse samenleving zijn regenbogen geen goede voortekenen voor de Maya's, maar slechte, de "winderigheid van de demonen" die voortkomen uit droge bronnen. Chac Chel wordt geassocieerd met weven, stoffenproductie en spinnen; met water, genezing, waarzeggerij en vernietiging; en met het maken van kinderen en bevalling.

Vier godinnen?

De maangodin van de Maya-mythologie heeft misschien nog veel meer aspecten. De vroegste Spaanse reizigers in het begin van de 16e eeuw erkenden dat er een bloeiende religieuze praktijk bestond onder de Maya's gewijd aan 'aixchel' of 'yschel'. De lokale mannen ontkenden de betekenis van de godin te kennen; maar ze was een godheid van de Chontal, Manche Chol, Yucatec en Pocomchi groepen in de vroege koloniale periode.

Ix Chel was een van de vier gerelateerde godinnen aanbeden op de eilanden Cozumel en Isla de Mujeres: Ix Chel, Ix Chebal Yax, Ix Hunie en Ix Hunieta. Maya-vrouwen maakten bedevaarten naar hun tempels op het eiland Cozumel en plaatsten haar idolen onder hun bedden, om hulp te vragen.

Het Orakel van Ix Chel

Volgens verschillende historische gegevens was er tijdens de Spaanse koloniale periode een levensgroot keramisch beeld bekend als het Orakel van Ix Chel op het eiland Cozumel. Het orakel in Cozumel zou zijn geraadpleegd tijdens de oprichting van nieuwe nederzettingen en in tijden van oorlogvoering.

Van pelgrims werd gezegd dat ze sacbe (de voorbereide Maya-wegen) volgden tot aan Tabasco, Xicalango, Champoton en Campeche om de godin te vereren. De Maya-bedevaartroute stak de Yucatan over van west naar oost en weerspiegelde het pad van de maan door de lucht. Koloniale woordenboeken melden dat de pelgrims bekend stonden als hula en de priesters waren Aj K'in. De Aj K'in stelde de vragen van de pelgrims aan het standbeeld en rapporteerde de antwoorden in de stem van het orakel in ruil voor offergaven van wierook, fruit en vogel- en hondoffers..

Francisco de Lopez de Gomara (kapelaan van Hernan Cortes) beschreef het heiligdom op het eiland Cozumel als een vierkante toren, breed aan de basis en liep overal rond. De bovenste helft was rechtop en aan de bovenkant was een nis met een rieten dak en vier openingen of ramen. Binnen deze ruimte was een groot, hol, ovengestookt kleibeeld met kalkpleister aan de muur bevestigd: dit was het beeld van de maangodin Ix Chel.