Epeirogeny begrijpt verticale continentale drift

Epeirogeny ("EPP-ir-rod-geny") is een strikt verticale beweging van een continent in plaats van een horizontale beweging die het samendrukt om bergen (orogenie) te vormen of het uitrekt om kloven (taphrogenie) te vormen. In plaats daarvan vormen epeirogene bewegingen zachte bogen en structurele bekkens, of ze heffen hele regio's gelijkmatig op.

In de geologieschool zeggen ze niet veel over epeirogenie - het is een bijzaak, een allesomvattend woord voor processen die geen bergopbouw zijn. Eronder staan ​​dingen zoals isostatische bewegingen, die het gevolg zijn van het gewicht van ijskappen en hun verwijdering, de verzakking van passieve plaatmarges zoals de Atlantische kusten van de Oude en Nieuwe Werelden, en verschillende andere raadselachtige opheffingen die meestal worden toegeschreven aan mantel pluimen.

We zullen isostatische bewegingen hier negeren omdat ze triviale voorbeelden zijn van laden en lossen (hoewel ze verantwoordelijk zijn voor enkele dramatische wave-cut platforms). Verschijnselen gerelateerd aan passieve koeling van hete lithosfeer vormen ook geen mysterie. Dat laat voorbeelden achter waarin we geloven dat een of andere kracht de continentale lithosfeer actief moet hebben neergehaald of opgeduwd (merk op dat het alleen verwijst naar de continentaal lithosfeer, zoals u de term in mariene geologie niet ziet).

Epeirogene bewegingen

Epeirogene bewegingen, in deze engere zin, worden beschouwd als bewijs van activiteit in de onderliggende mantel, ofwel mantelpluimen of gevolgen van platentektonische processen zoals subductie. Tegenwoordig wordt dat onderwerp vaak 'dynamische topografie' genoemd, en men zou kunnen stellen dat de term epeirogenie niet meer nodig is.

Grootschalige verhogingen in de Verenigde Staten, waaronder die van het Colorado-plateau en de moderne Appalachian Mountains, worden verondersteld gerelateerd te zijn aan de ingetogen Farallon-plaat, die de afgelopen 100 miljoen jaar oostwaarts is verplaatst ten opzichte van het bovenliggende continent. of zo. Kleinere functies zoals het Illinois-bekken of de Cincinnati-boog worden verklaard als knobbels en bulten gemaakt tijdens het uiteenvallen of de vorming van oude supercontinenten.

Hoe het woord "Epeirogeny" werd bedacht

Het woord epeirogeny werd bedacht door G.K. Gilbert in 1890 (in U.S. Geological Survey Monograph 1, Lake Bonneville) uit het wetenschappelijk Grieks: epeiros (vasteland) en Genesis (geboorte). Hij dacht echter aan wat continenten boven de oceaan hield en de zeebodem eronder hield. Dat was een puzzel in zijn tijd die we vandaag uitleggen als iets dat Gilbert niet wist, namelijk dat de aarde gewoon twee soorten korst heeft. Tegenwoordig accepteren we dat eenvoudig drijfvermogen de continenten hoog houdt en de oceaanbodem laag, en dat er geen speciale epeirogene krachten nodig zijn.

Bonus: een ander weinig gebruikt "epeiro" -woord is epeirocratisch, verwijzend naar een periode waarin de zeespiegel wereldwijd laag is (zoals vandaag). Zijn tegenhanger, die tijden beschrijft waarin de zee hoog was en het land schaars was, is thalassocratisch.