Zondebok verwijst naar een proces waarbij een persoon of groep onterecht de schuld wordt gegeven voor iets dat ze niet hebben gedaan en als gevolg daarvan wordt de echte oorzaak van het probleem nooit gezien of doelbewust genegeerd. Sociologen hebben gedocumenteerd dat zondebok vaak voorkomt tussen groepen wanneer een samenleving wordt geplaagd door economische problemen op lange termijn of wanneer middelen schaars zijn. De zondeboktheorie wordt in de sociologie en psychologie gebruikt als een manier om conflicten en vooroordelen tussen individuen en groepen te onderscheppen.
De term zondebok heeft een bijbelse oorsprong, afkomstig uit het boek Leviticus. In het boek werd een geit de woestijn in gestuurd met de zonden van de gemeenschap. Dus werd een zondebok oorspronkelijk begrepen als een persoon of dier die symbolisch de zonden van anderen opsloeg en wegvoerde van degenen die ze begingen.
Sociologen herkennen vier verschillende manieren waarop zondebok plaatsvindt en zondebokken worden gecreëerd.
Het zondebokken van de ene groep door de andere is door de geschiedenis heen en nog steeds gebruikt als een manier om ten onrechte uit te leggen waarom bepaalde sociale, economische of politieke problemen bestaan en de groep die de zondebok doet te schaden. Sommige sociologen zeggen dat hun onderzoek aantoont dat groepen die zondebokken hebben een lage sociaal-economische status in de samenleving hebben en weinig toegang hebben tot rijkdom en macht. Ze zeggen dat deze mensen vaak langdurige economische onzekerheid of armoede ervaren, en komen tot gedeelde opvattingen en overtuigingen die zijn gedocumenteerd om te leiden tot vooroordelen en geweld.
Sociologen die socialisme omarmen als een politieke en economische theorie, beweren dat degenen met een lage sociaal-economische status van nature geneigd zijn tot zondebok vanwege de ongelijke verdeling van middelen binnen de samenleving. Deze sociologen leggen de schuld aan het kapitalisme als een economisch model en uitbuiting van werknemers door een rijke minderheid. Dit zijn echter niet de gezichtspunten van alle sociologen. Zoals bij elke wetenschap met theorieën, studie, onderzoek en conclusies, is het geen exacte wetenschap en daarom zullen er verschillende gezichtspunten zijn.