Astronomen turen diep in Blobs in de ruimte

In de diepten van de ruimte is er een klodder die astronomen graag wilden uitleggen. Het was hen niet meteen duidelijk waarom het zo fel scheen als het deed. De klodder (en het is echt een klodder) wordt SSA22-Lyman-alpha-blob genoemd en ligt ongeveer 11,5 miljard jaar bij ons vandaan. Dat betekent dat het er nu naar ons uitziet zoals 11,5 miljard jaar geleden. SSA22-LAB lijkt twee gigantische sterrenstelsels te hebben die barsten van de activiteit van stervorming. Het hele gebied waar dit object en zijn sterrenstelsels ligt, wemelt van kleinere sterrenstelsels. Het is duidelijk dat daar iets aan de hand is, maar wat? 

VLT en ALMA aan de redding

Deze zeldzame Lyman-alpha Blob is niet precies zichtbaar voor het blote oog. Dat is grotendeels te wijten aan de afstand, maar ook omdat het licht dat het uitzendt hier op aarde zichtbaar is in infrarode golflengten en ook in radiofrequenties. De naam "Lyman-alpha-blob" vertelt astronomen dat het object oorspronkelijk zijn licht uitstraalde in ultraviolette golflengten. Door de uitbreiding van de ruimte wordt het licht echter verschoven zodat het zichtbaar is in infrarood. Het is een van de grootste van deze LAB's om te observeren.

Dus, astronomen gebruikten de Very Large Telescope Multi Unit Spectroscopic Explorer van de European Southern Observatory om het binnenkomende licht te ontleden voor studie. Ze combineerden die informatie vervolgens met gegevens van de Atacama Large-Millimeter Array (ALMA) in Chili. Samen stonden deze twee observatoria toe dat astronomen in het hart van de actie gluurden naar de verre klodder in de ruimte. Diepe beeldvorming met de Hubble Space Telescope's Imaging Spectrograph en de W.M. Keck Observatory in Hawai'i hielp hen ook het zicht op de klodder te verfijnen. Het resultaat is een verbluffend mooi beeld van een klodder die in het verre verleden bestond maar ons vandaag nog steeds zijn verhaal vertelt.

Wat gebeurt er op SSA22-LAB?

Het blijkt dat deze blob een zeer interessant resultaat is van interacties tussen sterrenstelsels, die steeds grotere sterrenstelsels creëren. Bovendien zijn de twee ingebedde sterrenstelsels omgeven door wolken van waterstofgas. Tegelijkertijd maken ze allebei hete jonge sterren in een razend tempo. Babysterren stralen veel ultraviolet licht uit en dat verlicht de omringende wolken. Het is alsof je naar een straatlantaarn kijkt op een mistige nacht - het licht van de lamp verspreidt het water dat in de mist valt en het laat een soort mistig rond het licht gloeien. In dit geval verstrooit het licht van de sterren zich van de waterstofmoleculen en creëert het de lyman-alpha blob.

Waarom is deze ontdekking zo belangrijk??

Sterrenstelsels in de verte zijn buitengewoon interessant om te bestuderen. Hoe afstandelijker ze zijn, hoe fascinerender ze worden. Dat komt omdat zeer verre sterrenstelsels ook zeer vroege sterrenstelsels zijn. We 'zien' ze zoals ze waren zoals ze waren. De geboorte en evolutie van sterrenstelsels is tegenwoordig een van de populairste onderzoeksgebieden in de astronomie. Astronomen weten dat het voortschrijdt naarmate kleinere sterrenstelsels samengaan met grotere. Ze zien melkwegfusies in bijna elk deel van de kosmische geschiedenis, maar het begin van die fusies begon 11 tot 13 miljard jaar geleden. De details van alle fusies worden echter nog steeds bestudeerd, en de resultaten (zoals deze mooie blob) zijn vaak nogal een verrassing voor hen.

Als wetenschappers grip krijgen op hoe sterrenstelsels worden gevormd door botsingen en kannibalisatie, kunnen ze begrijpen hoe deze processen werkten in het vroege universum. Wat meer is, van het observeren van andere, nieuwere sterrenstelsels die hetzelfde proces hebben doorgemaakt dat dit LAB-sterrenstelsel ervaart, weten ze dat het zal resulteren in een gigantisch elliptisch sterrenstelsel. Onderweg zal het botsen met meer sterrenstelsels. Elke keer zal de melkweginteractie de creatie van talloze hete, jonge massieve sterren forceren. Deze 'starburst-sterrenstelsels' vertonen wonderbaarlijke snelheden van stervorming. En, terwijl ze evolueren en sterven, zullen ze ook hun melkwegstelsel veranderen - het zaaien met meer elementen en de zaden van toekomstige sterren en planeten.

In zekere zin is kijken naar SSA22-Lyman-alpha-blog hetzelfde als kijken naar het proces dat onze eigen melkweg al in het begin van zijn vorming zou hebben meegemaakt. De Melkweg is echter niet als een elliptisch sterrenstelsel in het hart van een cluster terechtgekomen, zoals deze wel zal doen. In plaats daarvan werd het een spiraalvormig sterrenstelsel, de thuisbasis van triljoenen sterren en veel planeten. In de toekomst zal het weer samengaan, dit keer met de Andromeda Galaxy. En wanneer het dat doet, zullen de gecombineerde sterrenstelsels inderdaad een elliptische vormen. De studie van SSA22-LAB is dus een zeer belangrijke stap in het begrijpen van de oorsprong en evolutie van alle sterrenstelsels.