De definitie van Mozes (semantisch) en voorbeelden in grammatica

In de pragmatiek en psycholinguïstiek, de Mozes illusie is een fenomeen waarbij luisteraars of lezers een onnauwkeurigheid of inconsistentie in een tekst niet herkennen. Het wordt ook wel het semantische illusie.

De Mozes-illusie (ook bekend als semantische illusie) werd voor het eerst geïdentificeerd door T.D. Erickson en M.E. Mattson in hun artikel "Van woorden naar betekenis: een semantische illusie" (Journal of Verbaal Leren en Verbaal Gedrag, 1981).

Voorbeelden en observaties

"De Mozes-illusie doet zich voor wanneer mensen 'twee' beantwoorden op de vraag 'Hoeveel dieren van elke soort nam Mozes op de ark?' ook al weten ze dat Noach degene was met de ark. Een aantal verschillende hypotheses zijn voorgesteld om dit effect te verklaren. "
(E. Bruce Goldstein, Cognitieve psychologie: verbinden van geest, onderzoek en dagelijkse ervaring, 2e ed. Thomson Wadsworth, 2008)
 

"De Economische en Sociale Onderzoeksraad (ESRC) vindt dat we misschien niet elk woord verwerken, zie horen of lezen ...
"[T] ry dit: 'Kan een man de zus van zijn weduwe trouwen?'
"Volgens de studie antwoorden de meeste mensen bevestigend, niet beseffend dat ze het erover eens zijn dat een dode man de zus van zijn overleden vrouw kan trouwen.
"Dit heeft iets te maken met zogenaamde semantische illusies.
"Dit zijn woorden die passen in de algemene context van een zin, hoewel ze eigenlijk niet kloppen. Ze kunnen traditionele methoden van taalverwerking uitdagen, die ervan uitgaat dat we ons begrip van een zin ontwikkelen door de betekenis van elk woord grondig te wegen.
"In plaats daarvan vonden de onderzoekers dat deze semantische illusies aantonen dat onze taalverwerking, in plaats van elk woord te luisteren en te analyseren, alleen gebaseerd is op oppervlakkige en onvolledige interpretaties van wat we horen of lezen ...
"Kijkend naar de EEG-patronen van vrijwilligers die zinnen met semantische afwijkingen lezen of beluisteren, ontdekten onderzoekers dat wanneer vrijwilligers door de semantische illusie werden misleid, hun hersenen de ongewone woorden niet eens hadden opgemerkt." (Raad voor economisch en sociaal onderzoek, "Wat ze zeggen en wat je hoort, kan verschillen." Voice of America: Science World, 17 juli 2012)

Manieren om de Mozes-illusie te verminderen

"[S] tudies hebben aangetoond dat ten minste twee factoren bijdragen aan de waarschijnlijkheid dat een individuele comprehender de Mozes-illusie zal ervaren. Ten eerste, als het afwijkende woord aspecten van betekenis deelt met het beoogde woord, neemt de kans op het ervaren van een Mozes-illusie toe. Mozes en Noach hebben bijvoorbeeld een vrij nauwe betekenis in het begrip van veel mensen van de termen - ze zijn beide oudere, mannelijke, bebaarde, serieuze oudtestamentische karakters. Wanneer meer onderscheidende karakters in het scenario worden geïntroduceerd - bijvoorbeeld Adam- -de kracht van de Mozes-illusie is sterk verminderd ...
"Een andere manier om de illusie van Mozes te verminderen en het waarschijnlijker te maken dat de begrijpers de anomalie zullen detecteren, is door linguïstische signalen te gebruiken om de aandacht op het binnendringende item te richten. Syntactische structuren zoals kloven (zoals 16) en Daar-invoegingen (zoals 17) bieden manieren om dit te doen.

(16) Het was Mozes die twee van elk soort dier op de ark nam.
(17) Er was een man genaamd Mozes die twee van elk soort dier op de ark nam.

Wanneer de aandacht wordt gericht op Mozes met behulp van dit soort grammaticale aanwijzingen, zullen proefpersonen eerder opmerken dat hij niet past in het grote overstromingsscenario en zullen ze minder snel de illusie van Mozes ervaren. "(Matthew J. Traxler, Inleiding tot psycholinguïstiek: taalwetenschap begrijpen. Wiley-Blackwell, 2012)
"Al het onderzoek naar de Mozes-illusie maakt duidelijk dat mensen vervormingen kunnen vinden, maar dit moeilijk vinden als het vervormde element semantisch verband houdt met het thema van de zin. De kans om de vervorming op te merken wordt verkleind door het aantal elementen te vergroten dat hebben een soort match nodig (het verkleinen van de kans dat het vervormde element in focus zal zijn) ... Elke dag accepteren we op veel niveaus lichte vervormingen zonder ze op te merken. We merken er enkele op en negeren ze, maar veel waarvan we ons niet eens realiseren dat ze zich voordoen. " (Eleen N. Kamas en Lynne M. Reder, "De rol van vertrouwdheid in cognitieve verwerking." Bronnen van coherentie bij het lezen, ed. door Robert F. Lorch en Edward J. O'Brien. Lawrence Erlbaum, 1995)