Saoedi-Arabië en de Syrische opstand verklaard

Het is moeilijk om een ​​meer onwaarschijnlijke kampioen van democratische verandering in Syrië te bedenken dan Saoedi-Arabië. Saoedi-Arabië is een van de meest conservatieve samenlevingen van de Arabische wereld, waar de macht zich bevindt in de nauwe kring van octogenarische oudsten van de koninklijke familie, ondersteund door een krachtige hiërarchie van islamitische geestelijkheid uit Wahhabi. In binnen- en buitenland koesteren Saoedi's stabiliteit boven alles. Dus wat is het verband tussen Saoedi-Arabië en de Syrische opstand?

Saoedisch buitenlands beleid: de alliantie van Syrië met Iran verbreken

Saoedische steun voor de Syrische oppositie wordt gemotiveerd door een decennia lang verlangen om de alliantie tussen Syrië en de Islamitische Republiek Iran, de belangrijkste rivaal van Saoedi-Arabië voor dominantie in de Perzische Golf en het bredere Midden-Oosten, te verbreken.

De Saoedische reactie op de Arabische lente is tweeledig: de onrust wegnemen voordat het Saoedisch grondgebied bereikt, en ervoor zorgen dat Iran niet profiteert van eventuele wijzigingen in de regionale machtsverhoudingen.

In dit verband was het uitbreken van de Syrische opstand in het voorjaar van 2011 een gouden kans voor de Saoedi's om de belangrijkste Arabische bondgenoot van Iran te slaan. Hoewel Saoedi-Arabië niet over de militaire capaciteit beschikt om rechtstreeks in te grijpen, zal het zijn olierijke rijkdom gebruiken om Syrische rebellen te bewapenen en, in het geval dat Assad valt, ervoor zorgen dat zijn regime wordt vervangen door een vriendelijke regering.

Groeiende Saoedi-Syrische spanning

Traditioneel begonnen de hartelijke betrekkingen tussen Damascus en Riyad snel te ontrafelen onder de Syrische president Bashar al-Assad, vooral na de door de VS geleide interventie in Irak in 2003. De komst van een sjiitische regering in Bagdad met nauwe banden met Iran maakte de Saoedi's onrustig. Geconfronteerd met de groeiende regionale invloed van Iran, vond Saoedi-Arabië het steeds moeilijker om de belangen van de Arabische bondgenoot van Teheran in Damascus te behartigen.

Twee grote vlampunten hebben Assad in een onvermijdelijke botsing met het olierijke koninkrijk gebracht:

• Libanon: Syrië is het belangrijkste kanaal voor de stroom wapens van Iran naar Hezbollah, een sjiitische politieke partij die de macht heeft over de machtigste militie in Libanon. Om de Iraanse invloed in het land te beheersen, hebben Saoedi's die Libanese groepen gesteund die tegen Hezbollah waren, met name de familie Sunni Hariri. De val of substantiële verzwakking van het pro-Iraanse regime in Damascus zou Hezbollah's toegang tot wapens beperken en de Saoedische bondgenoten in Libanon aanzienlijk versterken.
• Palestina: Syrië ondersteunt traditioneel radicale Palestijnse groepen zoals Hamas die de dialoog met Israël afwijzen, terwijl Saoedi-Arabië de rivaal Fatah steunt van de Palestijnse president Mahmoud Abbas, die voorstander is van vredesbesprekingen. De gewelddadige overname door Hamas van de Gazastrook in 2008 en het gebrek aan vooruitgang bij de onderhandelingen tussen Fatah en Israël hebben de Saoedische diplomaten erg in verlegenheid gebracht. Hamas spenen van zijn sponsors in Syrië en Iran zou een andere belangrijke staatsgreep zijn voor het Saoedische buitenlandse beleid.

Welke rol voor Saoedi-Arabië in Syrië?

Anders dan Syrië uit Iran weg te jagen, lijken de Saoedi's geen bijzonder belang te hebben bij het bevorderen van een meer democratisch Syrië. Het is nog te vroeg om je voor te stellen welke rol Saoedi-Arabië zou kunnen spelen in het post-Assad Syrië, hoewel het conservatieve koninkrijk naar verwachting zijn gewicht zal werpen op islamitische groepen binnen de ongelijksoortige Syrische oppositie.

Het is opmerkelijk hoe de koninklijke familie zich bewust positioneert als de beschermer van de soennieten tegen wat het ziet als Iraanse inmenging in Arabische aangelegenheden. Syrië is een meerderheidssunnisch land, maar de veiligheidstroepen worden gedomineerd door Alawites, leden van een sjiitische minderheid waartoe de familie van Assad behoort.

En daarin ligt het grootste gevaar voor de multireligieuze samenleving van Syrië: een proxy slagveld worden voor de sjiitische Iran en soennitische Saoedi-Arabië met beide partijen opzettelijk spelen op de sunni-sjiitische (of sunni-alawi) kloof, die sektarische spanningen in grote mate zou veroorzaken het land en daarbuiten.