Weerstand en oppositie in de DDR

Hoewel het autoritaire regime van de Duitse Democratische Republiek (DDR) 50 jaar duurde, was er altijd weerstand en verzet geweest. De geschiedenis van het socialistische Duitsland begon eigenlijk met een daad van verzet. In 1953, slechts vier jaar na de oprichting, werden de Sovjet-bewoners gedwongen de controle over het land terug te nemen. In de opstand van 17 juni^th, duizenden arbeiders en boeren zetten hun gereedschap neer uit protest tegen nieuwe regelgeving.

In sommige steden verdreven ze de gemeentelijke leiders met geweld uit hun kantoren en beëindigden ze in feite het lokale bewind van de "Sozialistische Einheitspartei Deutschlands" (SED), de enige regerende partij van de DDR. Maar niet voor lang. In de grotere steden, zoals Dresden, Leipzig en Oost-Berlijn, vonden grote stakingen plaats en kwamen arbeiders bijeen voor protestmarsen. De regering van de DDR vluchtte zelfs naar het Sovjet-hoofdkwartier. Toen hadden de Sovjetvertegenwoordigers genoeg en stuurden ze het leger in. De troepen onderdrukten snel de opstand door brute kracht en herstelden de SED-orde. En ondanks het begin van de DDR werd bedacht door deze burgeropstand en ondanks dat er altijd een soort oppositie was, duurde het meer dan 20 jaar voordat de Oost-Duitse oppositie een duidelijkere vorm kreeg.

Jaren van oppositie

Het jaar 1976 bleek cruciaal voor de oppositie in de DDR. Een dramatisch incident wekte een nieuwe golf van weerstand. Uit protest tegen de atheïstische opvoeding van de jeugd van het land en hun onderdrukking door de SED, nam een ​​priester drastische maatregelen. Hij stak zichzelf in brand en stierf later aan zijn verwondingen. Zijn acties dwongen de protestantse kerk in de DDR om haar houding ten opzichte van de autoritaire staat opnieuw te evalueren. De pogingen van het regime om de daden van de priester te bagatelliseren, veroorzaakten nog meer verzet bij de bevolking.

Een ander uniek maar invloedrijk evenement was de ontheemding van de GDR-Songwriter Wolf Biermann. Hij was erg beroemd en hield van beide Duitse landen, maar het was hem verboden op te treden vanwege zijn kritiek op de SED en zijn beleid. Zijn teksten bleven verspreid worden in de underground en hij werd een centrale woordvoerder van de oppositie in de DDR. Omdat hij in de Bondsrepubliek Duitsland (FRG) mocht spelen, maakte de SED van de gelegenheid gebruik om zijn burgerschap in te trekken. Het regime dacht dat het van een probleem was afgekomen, maar het was diep verkeerd. Tal van andere kunstenaars uitten hun protest in het licht van de ontheemding van Wolf Biermann en werden vergezeld door veel meer mensen uit alle sociale klassen. Uiteindelijk leidde de affaire tot een uittocht van belangrijke kunstenaars, die het culturele leven en de reputatie van de DDR ernstig beschadigde.

Een andere invloedrijke persoonlijkheid van het vreedzame verzet was de auteur Robert Havemann. In 1945 werd hij door de Sovjets bevrijd uit de dodencel, hij was aanvankelijk een groot voorstander en zelfs lid van de socialistische SED. Maar hoe langer hij in de DDR leefde, hoe meer hij de discrepantie voelde tussen de echte politiek van de SED en zijn persoonlijke overtuigingen. Hij geloofde dat iedereen recht zou moeten hebben op zijn eigen weloverwogen mening en stelde een 'democratisch socialisme' voor. Deze opvattingen zorgden ervoor dat hij uit de partij werd gezet en zijn voortdurende oppositie bracht hem een ​​reeks intensiverende straffen. Hij was een van de sterkste critici van de ontheemding van Biermann en bovendien bekritiseerde hij de versie van het socialisme van de SED, hij was een integraal onderdeel van de onafhankelijke vredesbeweging in de DDR.

Een strijd voor vrijheid, vrede en milieu

Toen de Koude Oorlog aan het begin van de jaren tachtig opwarmde, groeide de vredesbeweging in beide Duitse republieken. In de DDR betekende dit niet alleen vechten voor vrede, maar ook tegen de regering. Vanaf 1978 wilde het regime de samenleving volledig doordrenken met militarisme. Zelfs kleuterleidsters kregen de opdracht om de kinderen waakzaam op te voeden en voor te bereiden op een mogelijke oorlog. De Oost-Duitse vredesbeweging, die nu ook de protestantse kerk omvatte, bundelde de krachten met de milieu- en antinucleaire beweging. De gemeenschappelijke vijand voor al deze tegenkrachten was de SED en zijn onderdrukkende regime. Aangestoken door bijzondere gebeurtenissen en mensen, creëerde de verzetsbeweging een sfeer die de weg effende voor de vreedzame revolutie van 1989.