Hongaars en Fins

Geografische isolatie is een term die veel wordt gebruikt in biogeografie om uit te leggen hoe een soort kan uiteenvallen in twee verschillende soorten. Wat vaak over het hoofd wordt gezien, is hoe dit mechanisme dient als een belangrijke motor voor vele culturele en taalkundige verschillen tussen verschillende menselijke populaties. Dit artikel onderzoekt zo'n geval: de verschillen tussen Hongaars en Fins.

Oorsprong van de Fins-Oegrische taalfamilie

Ook bekend als de Fins-Oegrische taalfamilie, bestaat de Oeralische taalfamilie uit achtendertig levende talen. Tegenwoordig varieert het aantal sprekers van elke taal enorm van dertig (Votian) tot veertien miljoen (Hongaars). Taalkundigen verenigen deze verschillende talen met een hypothetische gemeenschappelijke voorouder die de Proto-Uralic taal wordt genoemd. Deze gemeenschappelijke vooroudertaal zou zijn ontstaan ​​in het Oeralgebergte tussen 7.000 tot 10.000 jaar geleden.

De oorsprong van het moderne Hongaarse volk is de theorie dat het de Magyaren zijn die in de dichte bossen aan de westkant van het Oeralgebergte woonden. Om onbekende redenen migreerden ze aan het begin van het christelijke tijdperk naar West-Siberië. Daar waren ze kwetsbaar voor de aanval van militaire aanvallen door oosterse legers zoals de Hunnen.

Later vormden de Magyaren een alliantie met de Turken en werden een formidabele militaire macht die overviel en vocht in heel Europa. Vanuit deze alliantie zijn veel Turkse invloeden zelfs vandaag nog zichtbaar in de Hongaarse taal. Nadat ze in 889 CE door de Pechenegs waren verdreven, zochten de Magyaren naar een nieuw thuis en vestigden zich uiteindelijk op de buitenste hellingen van de Karpaten. Tegenwoordig zijn hun nakomelingen het Hongaarse volk dat nog steeds in de Donau-vallei woont.

Het Finse volk scheidde zich ongeveer 4.500 jaar geleden af ​​van de Proto-Oeral taalgroep en reisde ten westen van het Oeralgebergte naar het zuiden van de Finse Golf. Daar splitste deze groep zich in twee populaties; de ene vestigde zich in wat nu Estland is en de andere verhuisde noordwaarts naar het hedendaagse Finland. Door verschillen in regio en over duizenden jaren liepen deze talen uiteen in unieke talen, Fins en Estisch. In de middeleeuwen stond Finland onder Zweedse controle, blijkend uit de aanzienlijke Zweedse invloed die tegenwoordig in de Finse taal aanwezig is.

De divergentie van Fins en Hongaars

De diaspora van de Oeralische taalfamilie heeft geleid tot geografische isolatie tussen leden. In feite is er een duidelijk patroon in deze taalfamilie tussen afstand en taalverschil. Een van de meest voor de hand liggende voorbeelden van deze drastische divergentie is de relatie tussen Fins en Hongaars. Deze twee grote filialen zijn ongeveer 4.500 jaar geleden gesplitst, vergeleken met Germaanse talen, waarvan de divergentie naar schatting 2.000 jaar geleden begon.

Dr. Gyula Weöres, docent aan de Universiteit van Helsinki in het begin van de twintigste eeuw, publiceerde verschillende boeken over de taalkunde van de Oeral. In Finland-Hongarije Album (Suomi-Unkari Albumi), legt Dr. Weöres uit dat er negen onafhankelijke Oeralische talen zijn die een "taalketen" vormen van de Donau-vallei tot de kust van Finland. Hongaars en Fins bestaan ​​aan de tegenovergestelde polen van deze taalketen. Hongaars is zelfs nog meer geïsoleerd vanwege de veroveringsgeschiedenis van zijn mensen tijdens reizen door Europa naar Hongarije. Met uitzondering van het Hongaars vormen de Oeralische talen twee geografisch ononderbroken taalketens langs grote waterwegen.

In combinatie met deze enorme geografische afstand met enkele duizenden jaren van onafhankelijke ontwikkeling en enorm verschillende geschiedenis, is de omvang van de taalafwijking tussen Fins en Hongaars niet verwonderlijk.

Fins en Hongaars

Op het eerste gezicht lijken de verschillen tussen Hongaars en Fins overweldigend. In feite zijn niet alleen Finse en Hongaarse sprekers onderling onbegrijpelijk voor elkaar, maar Hongaars en Fins verschillen aanzienlijk in basiswoordvolgorde, fonologie en vocabulaire. Hoewel Hongaars bijvoorbeeld beide gebaseerd is op het Latijnse alfabet, heeft het 44 letters, terwijl het Fins slechts 29 in vergelijking heeft.

Bij nadere inspectie van deze talen onthullen verschillende patronen hun gemeenschappelijke oorsprong. Beide talen maken bijvoorbeeld gebruik van een uitgebreid casussysteem. Dit casusysteem maakt gebruik van een woord root en vervolgens kan de spreker verschillende voorvoegsels en achtervoegsels toevoegen om het aan hun specifieke behoeften aan te passen.

Zo'n systeem leidt soms tot extreem lange woorden die kenmerkend zijn voor veel Oeralische talen. Het Hongaarse woord "megszentségteleníthetetlenséges" vertaalt zich bijvoorbeeld in "iets dat bijna onmogelijk onheilig te maken is", oorspronkelijk afkomstig van het grondwoord "szent", wat heilig of heilig betekent.

Misschien is de belangrijkste overeenkomst tussen deze twee talen het relatief grote aantal Hongaarse woorden met Finse tegenhangers en vice versa. Deze algemene woorden zijn over het algemeen niet precies hetzelfde, maar kunnen worden herleid tot een gemeenschappelijke oorsprong binnen de Oeralische familie. Fins en Hongaars delen ongeveer 200 van deze veel voorkomende woorden en concepten, waarvan de meeste betrekking hebben op alledaagse concepten zoals lichaamsdelen, voedsel of familieleden.

Concluderend, ondanks de wederzijdse onverstaanbaarheid van Hongaarse en Finse sprekers, waren beide afkomstig van een Proto-Oeral groep die woonde in het Oeralgebergte. Verschillen in migratiepatronen en geschiedenissen leidden tot geografische isolatie tussen taalgroepen die op hun beurt leidden tot de onafhankelijke evolutie van taal en cultuur.