Cartimandua, Brigantijnse koningin en vredestichter

In het midden van de eerste eeuw waren de Romeinen bezig met het veroveren van Groot-Brittannië. In het noorden, dat zich uitstrekt tot wat nu Schotland is, stonden de Romeinen tegenover de Brigantes.

Tacitus schreef over een koningin die een van de stammen leidde binnen de grotere groep stammen genaamd de Brigantes. Hij beschreef haar als 'florerend in alle pracht van rijkdom en macht'. Dit was Cartimandua (ongeveer 47-69 CE), wiens naam het woord voor "pony" of "klein paard" omvat.

In het licht van de vooruitgang van de Romeinse verovering besloot Cartimandua vrede te sluiten met de Romeinen in plaats van hen te confronteren. Ze mocht dus blijven regeren, nu als cliënt-koningin. 

Sommigen in een naburige stam op het grondgebied van Cartimandua vielen in 48 G.T. de Romeinse legers aan toen ze zich voortbewogen om het huidige Wales te veroveren. De Romeinen verzetten zich met succes tegen de aanval en de rebellen onder leiding van Caractacus vroegen om hulp van Cartimandua. In plaats daarvan gaf ze Caractacus over aan de Romeinen. Caractactus werd naar Rome gebracht waar Claudius zijn leven spaarde.

Cartimandua was getrouwd met Venutius maar had macht als een eigen leider. Een machtsstrijd onder de Brigantes en zelfs tussen Cartimandua en haar man brak uit. Cartimandua vroeg om hulp van de Romeinen bij het herwinnen van vrede, en met het Romeinse legioen achter haar, sloten zij en haar man vrede.

De Brigantes namen geen deel aan de opstand van Boudicca in 61 G.T., waarschijnlijk vanwege het leiderschap van Cartimandua in het onderhouden van goede relaties met de Romeinen.

In 69 G.T. scheidde Cartimandua van haar echtgenoot Venutius en trouwde hij met zijn wagenmenner of wapendrager. De nieuwe echtgenoot zou dan koning zijn geworden. Maar Venutius steunde en viel aan, en zelfs met Romeinse hulp kon Cartimandua de opstand niet neerleggen. Venutius werd koning van de Brigantes en regeerde het kort als een onafhankelijk koninkrijk. De Romeinen namen Cartimandua en haar nieuwe echtgenoot onder hun bescherming en verwijderden hen uit haar oude koninkrijk. Koningin Cartimandua verdwijnt uit de geschiedenis. Al snel trokken de Romeinen in, versloeg Venutius en regeerden de Brigantes direct.

Het belang van Cartimandua

Het belang van het verhaal van Cartimandua als onderdeel van de geschiedenis van het Romeinse Groot-Brittannië is dat haar positie duidelijk maakt dat vrouwen in die tijd in de Keltische cultuur op zijn minst af en toe werden aanvaard als leiders en heersers.

Het verhaal is ook belangrijk als een contrast met dat van Boudicca. In het geval van Cartimandua was ze in staat om met de Romeinen over vrede te onderhandelen en aan de macht te blijven. Boudicca slaagde er niet in om haar heerschappij voort te zetten en werd verslagen in de strijd omdat ze rebelleerde en weigerde zich te onderwerpen aan het Romeinse gezag.

oudheidkunde

In 1951-1952 leidde Sir Mortimer Wheeler een opgraving in Stanwick, North Yorks, in het noorden van Engeland. Het grondwerkcomplex daar is opnieuw bestudeerd en dateert uit de late ijzertijd in Groot-Brittannië, en nieuwe opgravingen en onderzoek werden uitgevoerd 1981-2009, zoals gemeld door Colin Haselgrove voor de Council of British Archaeology in 2015. Analyse gaat door en kan de vorm veranderen begrip van de periode. Oorspronkelijk geloofde Wheeler dat het complex de locatie van Venutius was en dat het centrum van Cartimandua in het zuiden lag. Tegenwoordig concluderen meer dat de site de regel van Cartimandua is.

Aanbevolen bron

Nicki Howarth Pollard. Cartimandua: Koningin van de Brigantes. 2008.