Geweld is een centraal concept voor het beschrijven van sociale relaties tussen mensen, een concept geladen met ethische en politieke betekenis. In sommige, waarschijnlijk meest, omstandigheden is het duidelijk dat geweld onrechtvaardig is; maar sommige gevallen lijken voor iemand meer discutabel: kan geweld ooit gerechtvaardigd zijn?
De meest plausibele rechtvaardiging van geweld is wanneer het wordt gepleegd in ruil voor ander geweld. Als een persoon je in het gezicht slaat en het voornemen lijkt om dit te blijven doen, kan het gerechtvaardigd lijken om te proberen te reageren op het fysieke geweld.
Het is belangrijk om op te merken dat geweld verschillende vormen kan aannemen, waaronder psychologisch geweld en verbaal geweld. In zijn zachtste vorm beweert het argument ten gunste van geweld als zelfverdediging dat op een of ander soort geweld een even gewelddadige reactie gerechtvaardigd kan zijn. Zo kunt u bijvoorbeeld bij een stoot legitiem zijn om met een stoot te reageren; toch, tegen mobbing (een vorm van psychologisch, verbaal geweld en institutioneel), is het niet gerechtvaardigd om met een vuist te antwoorden (een vorm van fysiek geweld).
In een meer gedurfde versie van de rechtvaardiging van geweld in naam van zelfverdediging, kan geweld van welke aard dan ook gerechtvaardigd zijn als antwoord op het geweld van welke aard dan ook, op voorwaarde dat het geweld dat wordt gebruikt in zelfverdediging enigszins redelijk wordt gebruikt . Het kan dus zelfs gepast zijn om op mobbing te reageren door fysiek geweld te gebruiken, op voorwaarde dat het geweld niet hoger is dan wat een eerlijke uitbetaling lijkt, voldoende om zelfverdediging te garanderen.
Een nog gewaagdere versie van de rechtvaardiging van geweld in naam van zelfverdediging heeft de enige mogelijkheid dat in de toekomst geweld tegen u zal worden gepleegd, geeft u voldoende reden om geweld tegen de mogelijke dader uit te oefenen. Hoewel dit scenario zich dagelijks in het dagelijks leven voordoet, is het zeker de moeilijkste om te rechtvaardigen: hoe weet je immers dat er een overtreding zou volgen?
Wat we zojuist op het niveau van individuen hebben besproken, kan ook gelden voor de relaties tussen staten. Een staat kan gerechtvaardigd zijn om gewelddadig te reageren op een gewelddadige aanval - of het nu fysiek, psychologisch of verbaal geweld op het spel staat. Evenzo kan het volgens sommigen gerechtvaardigd zijn om met fysiek geweld te reageren op enig juridisch of institutioneel geweld. Stel bijvoorbeeld dat staat S1 een embargo oplegt over een andere staat S2, zodat inwoners van deze laatste een enorme inflatie, schaarste van primaire goederen en de daaruit voortvloeiende civiele depressie zullen ervaren. Hoewel men zou kunnen beweren dat S1 geen fysiek geweld over S2 heeft gegeven, lijkt het erop dat S2 enkele redenen kan hebben voor een fysieke reactie op S2.
Zaken betreffende de rechtvaardiging van oorlog zijn uitvoerig besproken in de geschiedenis van de westerse filosofie en daarbuiten. Hoewel sommigen herhaaldelijk een pacifistisch perspectief hebben gesteund, benadrukte een andere auteur dat het in sommige gevallen onvermijdelijk is om oorlogen te voeren tegen een dader.
Het debat over de rechtvaardiging van geweld is een goed voorbeeld van wat onderscheidt zou kunnen worden als idealistisch en realistisch benaderingen van ethiek. De idealist zal erop staan dat geweld hoe dan ook nooit kan worden gerechtvaardigd: mensen moeten streven naar ideaal gedrag waarin geweld nooit voorkomt, of dat gedrag haalbaar is of niet is voorbij het punt. Anderzijds antwoordden auteurs zoals Machiavelli dat, hoewel in theorie een idealistische ethiek prima zou werken, in de praktijk een dergelijke ethiek niet kan worden gevolgd; opnieuw in overweging nemend ons geval, in de praktijk mensen zijn gewelddadig, dus proberen om een niet-gewelddadig gedrag te hebben, is een strategie die voorbestemd is om te falen.