Biografie van Margaret van Valois, de Slandered Queen van Frankrijk

Margaret van Valois, geboren als prinses Marguerite van Frankrijk, (14 mei 1553 - 27 maart 1615) was een prinses van de Franse dynastie Valois en een koningin van Navarra en Frankrijk. Ze was een goed opgeleide vrouw van letters en beschermheer, maar ze leefde niettemin in een tijd van politieke onrust en liet haar nalatenschap besmet met geruchten en valse verhalen die haar afbeeldden als een wrede hedonist.

Snelle feiten: Margaret van Valois

• Voor-en achternaam: Margaret (Frans: Margriet) van Valois
• Bezetting: Koningin van Navarra en Koningin van Frankrijk
• Geboren: 14 mei 1553 in Château de Saint-Germain-en-Laye, Frankrijk
• Ging dood: 27 maart 1615 in Parijs, Frankrijk
• Bekend om: Geboren als een prinses van Frankrijk; trouwde met Henry van Navarra, die uiteindelijk de eerste Bourbon-koning van Frankrijk werd. Hoewel ze bekend stond om haar culturele en intellectuele patronage, leidden geruchten over haar romantische verwikkelingen tot een valse erfenis die haar afbeeldde als een egoïstische en hedonistische vrouw.
• Echtgenoot: Koning Henry IV van Frankrijk (m. 1572 - 1599)

Franse prinses

Margaretha van Valois was de derde dochter en het zevende kind van koning Hendrik II van Frankrijk en zijn Italiaanse koningin, Catherine de 'Medici. Ze werd geboren in het koninklijke kasteel van Saint-Germain-en-Laye, waar ze haar jeugd doorbracht naast haar zussen, de prinsessen Elisabeth en Claude. Haar nauwste familierelatie was met haar broer Henry (later koning Henry III), die slechts twee jaar oud was. Hun vriendschap als kinderen duurde echter om verschillende redenen niet tot in de volwassenheid.

De prinses was goed opgeleid en studeerde literatuur, klassiekers, geschiedenis en verschillende oude en hedendaagse talen. Destijds bestond de Europese politiek in een constante, fragiele staat van veranderende macht en allianties, en Margarets moeder, een slimme politieke figuur op zichzelf, zorgde ervoor dat Margaret zoveel mogelijk te weten kwam over de complexiteit (en gevaren) van binnenlandse en internationale politiek. Margaret zag haar broer Francis op jonge leeftijd de troon bestijgen en vervolgens kort daarna sterven, waardoor haar volgende broer Charles IX en haar moeder Catherine zou worden als de machtigste persoon achter de troon.

Als tiener werd Margaret verliefd op Henry van Guise, een hertog uit een vooraanstaand gezin. Hun plannen om te trouwen gingen echter in tegen de plannen van de koninklijke familie, en toen ze werden ontdekt (naar alle waarschijnlijkheid door Margarets broer Henry), werd de hertog van Guise verbannen en werd Margaret zwaar gestraft. Hoewel de romantiek snel was afgelopen, zou deze in de toekomst opnieuw worden opgevoed met lasterlijke pamfletten die suggereerden dat Margaret en de hertog geliefden waren geweest, die een lang bestaand patroon van losbandig gedrag van haar kant insinueerden.

Politieke onrust in Frankrijk

Catherine de 'Medici gaf de voorkeur aan een huwelijk tussen Margaret en Henry van Navarra, een Hugenotenprins. Zijn huis, de Bourbons, was een andere tak van de Franse koninklijke familie, en de hoop was dat het huwelijk van Margaret en Henry de familiebanden zou herbouwen en een vrede tussen Franse katholieken en Hugenoten tot stand zou brengen. In april 1572 raakten de 19-jarigen verloofd en ze leken elkaar aanvankelijk aardig te vinden. De invloedrijke moeder van Henry, Jeanne d'Albret, stierf in juni, waardoor Henry de nieuwe koning van Navarra werd.

Het gemengde geloof huwelijk, gehouden in de Notre Dame kathedraal in Parijs, was intens controversieel, en het werd snel gevolgd door geweld en tragedie. Zes dagen na de bruiloft, terwijl een groot aantal prominente Hugenoten nog in Parijs waren, vond het bloedbad op St. Bartholomeus plaats. De geschiedenis zou Margarets moeder, Catherine de 'Medici, de schuld geven van het organiseren van de gerichte moorden op prominente protestanten; van haar kant schreef Margaret in haar memoires over hoe ze persoonlijk een handvol protestanten in haar persoonlijke appartementen verborg.

Tegen 1573 was de mentale toestand van Charles IX zodanig verslechterd dat een opvolger noodzakelijk was. Met geboorterecht was zijn broer Henry de vermoedelijke erfgenaam, maar een groep genaamd de Malcontents vreesde dat de intens anti-protestantse Henry het religieuze geweld nog verder zou escaleren. Ze waren van plan zijn jongere broer, de meer gematigde Franciscus van Alençon, op de troon te zetten. Hendrik van Navarra was een van de samenzweerders, en hoewel Margaret aanvankelijk het complot afkeurde, trad ze uiteindelijk toe als een brug tussen gematigde katholieken en de Hugenoten. Het complot mislukte, en hoewel haar man niet werd geëxecuteerd, was de relatie tussen koning Henry III en zijn zus Margaret voor altijd verbitterd.

Koningin en diplomaat

Het huwelijk van Margaret ging op dit moment snel achteruit. Ze konden geen erfgenaam verwekken en Henry van Navarra nam verschillende minnaressen, met name Charlotte de Sauve, die de poging van Margaret om de alliantie tussen Franciscus van Alençon en Henry te hervormen saboteerden. Henry en Francis ontsnapten beiden aan de gevangenisstraf in 1575 en 1576, maar Margaret werd gevangengezet als een vermoedelijke samenzweerder. Francis, gesteund door de Hugenoten, weigerde te onderhandelen totdat zijn zus werd vrijgelaten, en dat was zij ook. Samen met haar moeder hielp zij onderhandelen over een cruciaal verdrag: het Edict van Beaulieu, dat protestanten meer burgerrechten gaf en de uitoefening van hun geloof toestond, behalve op bepaalde plaatsen.

In 1577 ging Margaret op diplomatieke missie naar Vlaanderen in de hoop een deal met de Vlamingen te krijgen: hulp van Francis om het Spaanse bestuur omver te werpen in ruil voor het plaatsen van Francis op hun nieuwe troon. Margaret werkte aan een netwerk van contacten en bondgenoten, maar uiteindelijk kon Francis het machtige Spaanse leger niet verslaan. Francis viel al snel weer onder het vermoeden van Henry III en werd opnieuw gearresteerd; hij ontsnapte opnieuw, in 1578, met de hulp van Margaret. Dezelfde reeks arrestaties betekende de ogenschijnlijke minnaar van Margaret, Bussy d'Amboise.

Uiteindelijk kwam Margaret terug bij haar man, en zij vestigden hun hof in Nérac. Onder leiding van Margaret werd het hof uitzonderlijk geleerd en gecultiveerd, maar het was ook de plaats van vele romantische tegenslagen onder de vorsten en hovelingen. Margaret werd verliefd op de grand equerry van haar broer Francis, Jacques de Harley, terwijl Henry een tiener-minnares nam, Francoise de Montmorency-Fosseux, die zwanger werd en de doodgeboren dochter van Henry kreeg.

In 1582 keerde Margaret om onbekende redenen terug naar de Franse rechtbank. Haar relaties met zowel haar man als haar broer Koning Henry III waren in puin en het was rond deze tijd dat de eerste geruchten over haar vermeende immoraliteit begonnen te circuleren, vermoedelijk met dank aan de loyalisten van haar broer. Vermoeid van het worden getrokken tussen de twee hoven, verliet Margaret haar echtgenoot in 1585.

Rebel Queen en haar terugkeer

Margaret verzamelde de Katholieke Liga en keerde zich tegen het beleid van haar familie en echtgenoot. Ze kon kort de stad Agen veroveren, maar de burgers keerden zich uiteindelijk tegen haar en dwongen haar te vluchten met de troepen van haar broer in achtervolging. Ze werd gevangengezet in 1586 en gedwongen om haar favoriete luitenant te zien executeren, maar in 1587 schakelde haar opzichter, de markies de Canillac, trouw aan de katholieke Liga (waarschijnlijk door omkoping) en bevrijdde haar.

Hoewel ze vrij was, koos Margaret ervoor het kasteel van Usson niet te verlaten; in plaats daarvan wijdde ze de komende 18 jaar aan het opnieuw creëren van een hof van kunstenaars en intellectuelen. Terwijl ze daar was, schreef ze haar eigen Memoires, een ongekende act voor een koninklijke vrouw van die tijd. Na de moord op haar broer in 1589 steeg haar man op naar de troon als Henry IV. In 1593 vroeg Henry IV een nietigverklaring aan Margaret en uiteindelijk werd deze verleend, vooral met de wetenschap dat Margaret geen kinderen kon krijgen. Hierna hadden Margaret en Henry een vriendschappelijke relatie en raakte ze bevriend met zijn tweede vrouw, Marie de 'Medici.

Margaret keerde in 1605 terug naar Parijs en vestigde zich als een gulle beschermheer en weldoenster. Haar banketten en salons organiseerden vaak de grote geesten van die tijd en haar huishouden werd centraal in het culturele, intellectuele en filosofische leven. Op een gegeven moment schreef ze zelfs in een intellectueel discours, waarin ze een misogynistische tekst bekritiseerde en vrouwen verdedigde.