Architectuur in Wenen, een gids voor reizigers

Wenen, Oostenrijk, aan de Donau, heeft een mix van architectuur die vele periodes en stijlen vertegenwoordigt, variërend van uitgebreide monumenten uit de barokperiode tot een afwijzing van hoge versieringen uit de 20e eeuw. De geschiedenis van Wenen, of Wien zoals het wordt genoemd, is net zo rijk en gecompliceerd als de architectuur die het weergeeft. De stadsdeuren staan ​​open om architectuur te vieren - en op elk moment is het een geweldige tijd om te bezoeken.

Omdat het centraal in Europa ligt, werd het gebied al vroeg bewoond door zowel de Kelten als de Romeinen. Het is de hoofdstad van het Heilige Roomse Rijk en het Oostenrijks-Hongaarse Rijk geweest. Wenen is binnengevallen door plunderende legers en middeleeuwse plagen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hield het op volledig te bestaan ​​omdat het werd omhuld door nazi-Duitsland. Toch denken we vandaag nog steeds aan Wenen als de thuisbasis van de Strauss-wals en de Freudiaanse droom. De invloed van Wiener Moderne of Wenen Moderne architectuur op de rest van de wereld was even diepgaand als elke andere beweging in de geschiedenis.

Wenen bezoeken

Misschien wel de meest iconische structuur in heel Wenen is de gotische St. Stephan's kathedraal. Voor het eerst begonnen als een Romaanse kathedraal, toont de bouw door de eeuwen heen de invloeden van de dag, van gotisch tot barok tot aan het pannendak met patroon.

Rijke aristocratische families zoals de Liechtensteins hebben misschien eerst de sierlijke barokstijl van de architectuur (1600-1830) naar Wenen gebracht. Hun privé zomerhuis, het Garden Palais Liechtenstein uit 1709, combineert Italiaanse villa-achtige details aan de buitenkant met sierlijke barokke interieurs. Het is open voor het publiek als een kunstmuseum. De Belvedere is een ander barok paleiscomplex uit deze periode, begin 1700. Ontworpen door de Italiaanse architect Johann Lukas von Hildebrandt (1668-1745), is Belvedere Palace and Gardens een populaire blikvanger voor de cruise-taker van de Donau.

Charles VI, Heilige Roomse keizer van 1711 tot 1740, is misschien verantwoordelijk voor het brengen van barokke architectuur naar de heersende klasse van Wenen. Op het hoogtepunt van de Black Plague-pandemie beloofde hij een kerk te bouwen naar St. Charles Borromeo als de pest zijn stad zou verlaten. Dat deed het, en de prachtige Karlskirche (1737) werd voor het eerst ontworpen door barokmeesterarchitect Johann Bernard Fischer von Erlach. Barokke architectuur regeerde in de tijd van Charles 'dochter, keizerin Maria Theresa (1740-80), en haar zoon Joseph II (1780-90). Architect Fischer von Erlach ontwierp en herbouwde ook een landelijk jachthuis tot een koninklijk zomervakantie, het barokke paleis Schönbrunn. Het keizerlijke winterpaleis van Wenen bleef de Hofburg.

Tegen het midden van de 19e eeuw werden de voormalige stadsmuren en militaire handhavingen die het stadscentrum beschermden gesloopt. In hun plaats lanceerde keizer Franz Joseph I een enorme stadsvernieuwing, waardoor de mooiste boulevard ter wereld werd gecreëerd, de Ringstrasse. Ring Boulevard is bekleed met meer dan drie mijl van monumentale, historisch geïnspireerde neogotische en neo-barokke gebouwen. De voorwaarde Ringstrassenstil wordt soms gebruikt om deze mix van stijlen te beschrijven. Het Museum voor Schone Kunsten en de Renaissance Revival Wenen Opera House (Wiener Staatsoper) werden gebouwd gedurende deze tijd. Burgtheater, het op één na oudste theater van Europa, werd voor het eerst ondergebracht in paleis Hofburg voordat dit "nieuwe" theater werd gebouwd in 1888.

Modern Wenen

De Weense Secession-beweging lanceerde aan het begin van de 20e eeuw een revolutionaire geest in de architectuur. Architect Otto Wagner (1841-1918) combineerde traditionele stijlen en Art Nouveau-invloeden. Later vestigde architect Adolf Loos (1870-1933) de strakke, minimalistische stijl die we zien in The Goldman en Salatsch Building. Wenkbrauwen opgetrokken toen Loos deze moderne structuur tegenover het keizerlijke paleis in Wenen bouwde. Het was 1909 en het "Looshaus" betekende een belangrijke overgang in de architectuurwereld. Toch kunnen de gebouwen van Otto Wagner deze modernistische beweging hebben beïnvloed.

Sommigen hebben Otto Koloman Wagner de vader van de moderne architectuur genoemd. Zeker, deze invloedrijke Oostenrijker hielp Wenen van Jugendstil (Art Nouveau) naar de architecturale bruikbaarheid van de 20e eeuw te verplaatsen. De invloed van Wagner op de architectuur van Wenen is overal in die stad voelbaar, zoals opgemerkt door Adolf Loos zelf, die in 1911 naar verluidt Wagner heeft genoemd de grootste architect ter wereld.

Otto Wagner werd geboren op 13 juli 1841 in Penzig bij Wenen en volgde een opleiding aan het Polytechnisch Instituut in Wenen en de Königliche Bauakademie in Berlijn, Duitsland. Hij ging vervolgens terug naar Wenen in 1860 om te studeren aan de Akademie der Bildenden Künste (Academie voor Schone Kunsten), waar hij afstudeerde in 1863. Hij werd opgeleid in de neoklassieke kunststijl die uiteindelijk werd afgewezen door de secessionisten.

De architectuur van Otto Wagner in Wenen is verbluffend. De karakteristieke betegelde gevel van het Majolika Haus maakt dit 1899-appartementengebouw tot op de dag van vandaag gewenst. Het Karlsplatz Stadtbahn-station dat ooit het stadsgeweld van Wenen met zijn groeiende buitenwijken in 1900 heeft geïnkt, is zo een voorbeeld van prachtige Art Nouveau-architectuur dat het stuk voor stuk naar een veiliger locatie werd verplaatst toen de spoorweg een upgrade kreeg. Wagner luidde het modernisme in met de Oostenrijkse Postal Savings Bank (1903-1912) - de Banking Hall van de Österreichische Postsparkasse bracht ook de moderne bankfunctie van papieren transacties naar Wenen. De architect keerde in 1907 terug naar Art Nouveau Kirche am Steinhof of St. Leopoldkerk in Steinhof Asylum, een prachtige kerk die speciaal is ontworpen voor geesteszieken. Wagner's eigen villa's in Hütteldorf, Wenen geven zijn transformatie van zijn neoklassieke opleiding naar Jugendstil het best weer.

Waarom is Otto Wagner belangrijk??

• Art Nouveau in Wenen, een "nieuwe kunst" bekend als Jugendstil.
• Weense afscheiding, opgericht in 1897 door een unie van Oostenrijkse kunstenaars, Wagner was geen oprichter maar wordt geassocieerd met de beweging. De Secession was gebaseerd op de overtuiging dat kunst en architectuur van zijn eigen tijd moeten zijn en geen revival of imitatie van historische vormen zoals Klassiek, Gotisch of Renaissance. Op de Secession-tentoonstellingshal in Wenen staan ​​deze Duitse woorden: der zeit ihre kunst (voor elke leeftijd zijn kunst) en der kunst ihre freiheit (om zijn vrijheid te schilderen).
• Wenen Moderne, een overgangstijd in de Europese architectuur. De industriële revolutie bood nieuwe bouwmaterialen en -processen aan, en net als architecten van de Chicago School, vond een groep kunstenaars en architecten in Wenen de weg naar wat wij moderniteit beschouwen. Architectuurcriticus Ada Louise Huxtable heeft het beschreven als een tijd "vol genialiteit en tegenspraak", gekenmerkt door een soort bipolaire architectuur van eenvoudige, geometrische ontwerpen versierd met fantasievolle Jugendstil-versieringen.
• Moderne Architektur, Wagner's boek over moderne architectuur uit 1896 wordt nog steeds bestudeerd.
• Stedenbouw en iconische architectuur in Wenen:  De Steinhof-kerk en de Majolikahaus zijn zelfs afgebeeld op koffiemokken die als souvenir te koop zijn.

Otto Wagner, iconische architectuur creëren voor Wenen

In hetzelfde jaar dat Louis Sullivan suggereerde dat een vorm de functie volgt in het Amerikaanse wolkenkrabberontwerp, beschreef Otto Wagner aspecten van de moderne architectuur in Wenen in zijn vertaalde verklaring dat iets onpraktisch kan niet mooi zijn. Zijn belangrijkste geschrift is misschien de 1896 Moderne Architektur, waarin hij pleit voor Moderne architectuur:

"Een bepaald praktisch element waarmee de mens vandaag doordrenkt is, kan eenvoudigweg niet worden genegeerd en uiteindelijk zal elke kunstenaar het eens moeten zijn met de volgende stelling: iets onpraktisch kan niet mooi zijn."- Samenstelling, p. 82

""Alle moderne creaties moeten overeenkomen met de nieuwe materialen en eisen van het heden als ze geschikt zijn voor de moderne mens."- Stijl, p. 78

"Dingen die hun oorsprong hebben in moderne opvattingen komen perfect overeen met ons uiterlijk ... dingen die zijn gekopieerd en geïmiteerd uit oude modellen doen dat nooit ... Een man in een modern reispak past bijvoorbeeld heel goed in de wachtkamer van een treinstation, met slapen auto's, met al onze voertuigen; toch zouden we niet staren als we iemand zouden zien gekleed in kleding uit de Louis XV-periode die zulke dingen gebruikt?"- Stijl, p. 77

"De kamer die we bewonen moet net zo eenvoudig zijn als onze kleding ... Voldoende licht, een aangename temperatuur en schone lucht in kamers zijn heel gewoon eisen van de mens ... Als architectuur niet geworteld is in het leven, in de behoeften van de hedendaagse mens ... zal het gewoon ophouden een kunst te zijn."- The Practice of Art, pp. 118, 119, 122

"Compositie brengt ook artistieke economie met zich mee. Hiermee bedoel ik een matiging in het gebruik en de behandeling van aan ons overhandigde of nieuw gecreëerde formulieren die overeenkomt met moderne ideeën en zich uitstrekt tot alles wat mogelijk is. Dit geldt met name voor die vormen die worden beschouwd als hoge uitingen van artistiek gevoel en monumentale verhoging, zoals koepels, torens, quadrigae, kolommen, enz. Dergelijke vormen moeten in elk geval alleen worden gebruikt met absolute rechtvaardiging en spaarzaam, omdat hun overmatig gebruik levert altijd het tegenovergestelde effect op. Als het werk dat wordt gemaakt een echte weerspiegeling van onze tijd moet zijn, moet het eenvoudige, praktische, de - zou je bijna kunnen zeggen - militaire benadering volledig en volledig tot uitdrukking komen, en alleen al om deze reden moet alles extravagant worden vermeden. " - Samenstelling, p. 84

Het Wenen van vandaag

Het hedendaagse Wenen is een showplace van architecturale innovatie. Twintigste-eeuwse gebouwen omvatten Hundertwasser-Haus, een briljant gekleurd, ongewoon gevormd gebouw van Friedensreich Hundertwasser, en een controversiële glas- en staalstructuur, het 1990 Haas Haus van Pritzker Laureate Hans Hollein. Een andere Pritzker-architect nam het voortouw om de eeuwenoude en historisch beschermde industriële gebouwen van Wenen om te vormen tot wat tegenwoordig bekend staat als Jean Nouvel Gebouwen Gasometers Wenen - een enorm stedelijk complex met kantoren en winkels dat op grote schaal adaptief hergebruik werd.

Naast het Gasometer-project heeft Pritzker-laureaat Jean Nouvel wooneenheden in Wenen ontworpen, evenals de Pritzker-winnaars Herzog en de Meuron op Pilotengasse. En dat appartementencomplex aan de Spittelauer Lände? Nog een Pritzker-laureaat, Zaha Hadid.

Wenen blijft architectuur op een grote manier maken, en ze willen dat je weet dat de architectuurscène van Wenen bloeit.

bronnen

• The Dictionary of Art Vol. 32, Grove, Oxford University Press, 1996, pp. 760-763
• "Wenen Moderne (26 november 1978), Architectuur, iedereen? door Ada Louise Huxtable, University of California Press, 1986, p. 100
• Moderne architectuur door Otto Wagner, A Guide for His Students to This Field of Art, bewerkt en vertaald door Harry Francis Mallgrave, The Getty Center for the History of Art and the Humanities, 1988 (vertaald uit de derde editie van 1902)