De rol van Caliban in 'The Tempest'

"The Tempest" - geschreven in 1610 en algemeen beschouwd als het laatste stuk van William Shakespeare - bevat elementen van zowel tragedie als komedie. Het verhaal speelt zich af op een afgelegen eiland, waar Prospero - de rechtmatige hertog van Milaan - plannen heeft om met zijn dochter terug te keren uit ballingschap via manipulatie en illusie.

Caliban, de bastaardzoon van de heks Sycorax en de duivel, is een oorspronkelijke bewoner van het eiland. Hij is een basis en aardse slaaf die verschillende andere personages in het stuk weerspiegelt en contrasteert. Caliban gelooft dat Prospero het eiland van hem heeft gestolen, wat een deel van zijn gedrag tijdens het spel definieert.

Caliban: Man of Monster?

In het begin lijkt Caliban zowel een slecht persoon als een slechte beoordelaar van karakter. Prospero heeft hem overwonnen, dus uit wraak plant Caliban om Prospero te vermoorden. Hij accepteert Stefano als een god en vertrouwt zijn twee dronken en sluwe medewerkers toe aan zijn moorddadige complot.

In sommige opzichten is Caliban echter ook onschuldig en kinderlijk - bijna als iemand die niet beter weet. Omdat hij de enige oorspronkelijke bewoner van het eiland is, weet hij niet eens hoe hij moet spreken totdat Prospero en Miranda aankomen. Hij wordt uitsluitend gedreven door zijn emotionele en fysieke behoeften, en hij begrijpt de mensen om hem heen of de gebeurtenissen die plaatsvinden niet. Caliban denkt niet volledig na over de gevolgen van zijn acties, misschien omdat hij het vermogen mist.

Andere personages verwijzen vaak naar Caliban als een 'monster'. Als het publiek is onze reactie op hem echter niet zo definitief. Aan de ene kant kunnen zijn groteske uiterlijk en verkeerde besluitvorming ervoor zorgen dat we de kant van de andere personages kiezen. Caliban neemt tenslotte toch een aantal spijtige beslissingen. Hij vertrouwt bijvoorbeeld op Stefano en maakt zichzelf belachelijk met drank. Hij is ook nogal wreed in het bedenken van zijn complot om Prospero te doden (hoewel niet meer wreed dan Prospero de honden op hem richt).

Aan de andere kant worden onze sympathieën echter naar voren gebracht door de passie van Caliban voor het eiland en het verlangen om bemind te worden. Zijn kennis van het land toont zijn inheemse status. Als zodanig is het eerlijk om te zeggen dat hij onterecht tot slaaf is gemaakt door Prospero, en dat maakt dat we hem met meer compassie bekijken.

Men moet de trotse weigering van Caliban om Prospero ook te dienen respecteren, misschien een teken van de verschillende machtsspelletjes in "The Tempest".

Uiteindelijk is Caliban niet zo eenvoudig als de meeste personages je willen doen geloven. Hij is een complex en gevoelig wezen wiens naïviteit hem vaak tot dwaasheid leidt.

Een contrastpunt

In veel opzichten dient het personage van Caliban zowel als een spiegel en als een contrast met andere personages in het stuk. In zijn pure brutaliteit weerspiegelt hij de donkere kant van Prospero, en zijn verlangen om het eiland te regeren weerspiegelt Antonio's ambitie (die leidde tot zijn omverwerping van Prospero). Calibans complot om Prospero te vermoorden weerspiegelt ook het complot van Antonio en Sebastian om Alonso te vermoorden.

Net als Ferdinand vindt Caliban Miranda mooi en wenselijk. Maar hier wordt hij een contrastpunt. Ferdinand's traditionele benadering van verkering verschilt sterk van de poging van Caliban om Miranda te verkrachten om 'het eiland met Calibanen te bevolken'. Door de basis en nederig Caliban te vergelijken met de edelen, dwingt Shakespeare het publiek om kritisch na te denken over hoe elk manipulatie en geweld gebruikt om hun doelen te bereiken.