De opkomst en ondergang van de Berlijnse muur
Share
Opgericht in het holst van de nacht op 13 augustus 1961, de Berlijnse Muur (bekend als Berliner Mauer in het Duits) was een fysieke scheiding tussen West-Berlijn en Oost-Duitsland. Het doel was om te voorkomen dat ontevreden Oost-Duitsers naar het Westen vluchten.
Toen de Berlijnse muur op 9 november 1989 viel, was de vernietiging bijna net zo onmiddellijk als de oprichting ervan. 28 jaar lang was de Berlijnse muur een symbool van de Koude Oorlog en het IJzeren Gordijn tussen het door de Sovjet-Unie geleide communisme en de democratieën van het Westen. Toen het viel, werd het evenement over de hele wereld gevierd.
Een verdeeld Duitsland en Berlijn
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog veroverden de geallieerde machten Duitsland in vier zones. Zoals overeengekomen op de Potsdam-conferentie in juli 1945, werd elk bezet door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk of de Sovjetunie. Hetzelfde werd gedaan in de Duitse hoofdstad Berlijn.
De relatie tussen de Sovjetunie en de andere drie geallieerde machten viel snel uiteen. Als gevolg hiervan werd de coöperatieve sfeer van de bezetting van Duitsland competitief en agressief. Een van de bekendste incidenten was de Berlijnse blokkade in juni 1948, waarbij de Sovjet-Unie alle leveringen stopte om West-Berlijn te bereiken.
Hoewel een uiteindelijke hereniging van Duitsland was beoogd, veranderde de nieuwe relatie tussen de geallieerde machten Duitsland in West versus Oost en democratie versus Communisme.
In 1949 werd deze nieuwe organisatie van Duitsland officieel toen de drie zones die door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk werden bezet, samen West-Duitsland (de Bondsrepubliek Duitsland of FRG) vormden. De zone bezet door de Sovjet-Unie, gevolgd door de vorming van Oost-Duitsland (de Duitse Democratische Republiek, of DDR).
Dezelfde verdeling in West en Oost vond plaats in Berlijn. Omdat de stad Berlijn volledig binnen de Sovjet-zone van bezetting was gesitueerd, werd West-Berlijn een eiland van democratie in het communistische Oost-Duitsland.
De economische verschillen
Binnen een korte periode na de oorlog werden de levensomstandigheden in West-Duitsland en Oost-Duitsland duidelijk anders.
Met de hulp en steun van zijn bezettende machten richtte West-Duitsland een kapitalistische samenleving op. De economie kende zo'n snelle groei dat het bekend werd als het 'economische wonder'. Met hard werken konden mensen die in West-Duitsland woonden goed leven, gadgets en apparaten kopen en reizen zoals ze wilden.
Bijna het tegenovergestelde was waar in Oost-Duitsland. De Sovjetunie had hun zone gezien als oorlogsbuit. Ze haalden fabrieksapparatuur en andere waardevolle activa uit hun zone en stuurden ze terug naar de Sovjetunie.
Toen Oost-Duitsland in 1949 zijn eigen land werd, stond het onder directe invloed van de Sovjet-Unie en werd een communistische samenleving opgericht. De economie van Oost-Duitsland verslechterde en de individuele vrijheden werden ernstig beperkt.
Massale emigratie vanuit het oosten
Buiten Berlijn was Oost-Duitsland in 1952 versterkt. Tegen het einde van de jaren vijftig wilden veel mensen die in Oost-Duitsland woonden eruit stappen. Ze konden de repressieve levensomstandigheden niet langer aan en besloten naar West-Berlijn te gaan. Hoewel sommigen van hen onderweg zouden worden tegengehouden, kwamen honderdduizenden de grens over.
Aan de overkant werden deze vluchtelingen in pakhuizen ondergebracht en vervolgens naar West-Duitsland gevlogen. Veel van degenen die ontsnapten waren jonge, getrainde professionals. Tegen het begin van de jaren zestig verloor Oost-Duitsland snel zowel zijn beroepsbevolking als zijn bevolking.
Geleerden schatten dat tussen 1949 en 1961 bijna 2,7 miljoen mensen Oost-Duitsland ontvluchtten. De regering was wanhopig om deze massale uittocht te stoppen en het voor de hand liggende lek was de gemakkelijke toegang die Oost-Duitsers tot West-Berlijn hadden.
Wat te doen met West-Berlijn
Met de steun van de Sovjet-Unie waren er verschillende pogingen geweest om de stad West-Berlijn eenvoudig over te nemen. Hoewel de Sovjetunie de Verenigde Staten zelfs bedreigde met het gebruik van kernwapens over deze kwestie, waren de Verenigde Staten en andere westerse landen vastbesloten om West-Berlijn te verdedigen.
Oost-Duitsland, wanhopig om zijn burgers te behouden, wist dat er iets moest worden gedaan. Beroemd, twee maanden voordat de Berlijnse Muur verscheen, zei Walter Ulbricht, hoofd van de Staatsraad van de DDR (1960-1973): "Niemand hat die Absicht, eine Mauer zu errichten."Deze iconische woorden betekenen:" Niemand is van plan een muur te bouwen. "
Na deze verklaring nam de uittocht van Oost-Duitsers alleen maar toe. In die twee maanden van 1961 vluchtten bijna 20.000 mensen naar het Westen.
De Berlijnse muur gaat omhoog
Geruchten verspreidden zich dat er iets zou kunnen gebeuren om de grens tussen Oost- en West-Berlijn te verscherpen. Niemand verwachtte de snelheid - noch de absoluutheid - van de Berlijnse muur.
Net na middernacht in de nacht van 12 op 13 augustus 1961, stormden vrachtwagens met soldaten en bouwvakkers door Oost-Berlijn. Terwijl de meeste Berlijners sliepen, begonnen deze bemanningen straten te verscheuren die West-Berlijn binnengingen. Ze groeven gaten om betonnen palen te plaatsen en prikkeldraad over de grens tussen Oost- en West-Berlijn te prikken. Telefoondraden tussen Oost- en West-Berlijn werden ook doorgesneden en spoorlijnen werden geblokkeerd.
Soldaten sluiten Oost-Berlijn af met prikkeldraadhekken. Keystone / Getty Images Berlijners waren geschokt toen ze die ochtend wakker werden. Wat ooit een zeer vloeiende grens was geweest, was nu star. Niet langer konden Oost-Berlijners de grens oversteken voor opera's, toneelstukken, voetbalwedstrijden of andere activiteiten. De ongeveer 60.000 pendelaars konden niet langer naar West-Berlijn gaan voor goedbetaalde banen. Niet langer konden families, vrienden en geliefden de grens oversteken om hun geliefden te ontmoeten.
Aan welke kant van de grens men ook ging slapen in de nacht van 12 augustus, ze zaten tientallen jaren vast aan die kant.
De omvang en omvang van de Berlijnse muur
De totale lengte van de Berlijnse Muur was 91 mijl (155 kilometer). Het sneed niet alleen door het centrum van Berlijn, maar wikkelde het ook rond West-Berlijn en sneed het volledig af van de rest van Oost-Duitsland.
De muur zelf heeft vier grote transformaties ondergaan tijdens zijn 28-jarige geschiedenis. Het begon als een prikkeldraadhek met betonnen palen. Slechts enkele dagen later, op 15 augustus, werd het snel vervangen door een stevigere, meer permanente structuur. Deze was gemaakt van betonblokken en bedekt met prikkeldraad. De eerste twee versies van de muur werden vervangen door de derde versie in 1965, bestaande uit een betonnen muur ondersteund door stalen liggers.
De vierde versie van de Berlijnse muur, gebouwd van 1975 tot 1980, was de meest gecompliceerde en grondige. Het bestond uit betonplaten van bijna 12 voet hoog (3,6 meter) en 4 voet breed (1,2 m). Het had ook een gladde pijp die over de bovenkant liep om mensen te verhinderen het te schalen.
Bettmann Archive / Getty Images Tegen de tijd dat de Berlijnse Muur in 1989 viel, was er een 300 voet Niemandsland aan de buitenkant gevestigd, en een extra binnenmuur. Soldaten patrouilleerden met honden en een geharkte grond onthulde eventuele voetafdrukken. De Oost-Duitsers installeerden ook loopgraven voor voertuigen, elektrische hekken, massieve lichtsystemen, 302 wachttorens, 20 bunkers en zelfs mijnenvelden.
In de loop der jaren zou propaganda van de Oost-Duitse regering zeggen dat de bevolking van Oost-Duitsland de Muur verwelkomde. In werkelijkheid weerhielden de onderdrukking die ze leden en de mogelijke gevolgen die ze hadden, zich uit om het tegenovergestelde te zeggen.
De controlepunten van de muur
Hoewel het grootste deel van de grens tussen Oost en West uit lagen preventieve maatregelen bestond, was er weinig meer dan een handvol officiële openingen langs de Berlijnse muur. Deze controleposten waren voor het weinig gebruik van ambtenaren en anderen met speciale toestemming om de grens over te steken.
Checkpoint Charlie. Express / Getty-afbeeldingen De meest bekende hiervan was Checkpoint Charlie, gelegen op de grens tussen Oost- en West-Berlijn aan de Friedrichstrasse. Checkpoint Charlie was het belangrijkste toegangspunt voor geallieerd personeel en westerlingen om de grens over te steken. Kort nadat de Berlijnse Muur was gebouwd, werd Checkpoint Charlie een icoon van de Koude Oorlog, een die vaak te zien was in films en boeken die zich in deze periode afspeelden..
Ontsnappingspogingen en de dodenlijn
De Berlijnse muur belette de meerderheid van de Oost-Duitsers om naar het Westen te emigreren, maar het schrikt niet iedereen af. Tijdens de geschiedenis van de Berlijnse muur zijn naar schatting ongeveer 5.000 mensen veilig overgestoken.
Soldaten onderzoeken een tunnel gegraven onder de Berlijnse muur. Michael Ochs Archives / Getty Images Sommige vroege succesvolle pogingen waren eenvoudig, zoals een touw over de Berlijnse muur gooien en omhoog klimmen. Anderen waren onbezonnen, zoals een vrachtwagen of bus tegen de Berlijnse muur rammen en ervoor rennen. Weer anderen waren suïcidaal terwijl sommige mensen uit de bovenste verdiepingen van flatgebouwen aan de Berlijnse muur sprongen.
Soldaten patrouilleren in de Death Strip. KEENPRESS / Getty-afbeeldingen In september 1961 werden de ramen van deze gebouwen dichtgetimmerd en werden de rioleringen tussen Oost en West afgesloten. Andere gebouwen werden afgebroken om ruimte vrij te maken voor wat bekend zou worden als de Todeslinie, de 'Death Line' of 'Death Strip'. Dit open gebied liet een directe vuurlinie toe zodat Oost-Duitse soldaten konden uitvoeren Shiessbefehl, een bevel uit 1960 dat ze iedereen neer zouden schieten die probeert te ontsnappen. Negenentwintig mensen werden gedood binnen het eerste jaar.
Naarmate de Berlijnse muur sterker en groter werd, werden ontsnappingspogingen uitgebreider gepland. Sommige mensen groeven tunnels uit de kelders van gebouwen in Oost-Berlijn, onder de Berlijnse Muur, en naar West-Berlijn. Een andere groep bewaarde stukjes stof en bouwde een luchtballon en vloog over de muur.
Helaas waren niet alle ontsnappingspogingen succesvol. Omdat de Oost-Duitse bewakers zonder waarschuwing iedereen bij de oostzijde konden neerschieten, was er altijd een kans op overlijden in alle vluchtplots. Naar schatting stierven ergens tussen de 192 en 239 mensen aan de Berlijnse muur.
Het 50e slachtoffer van de Berlijnse muur
Een van de meest beruchte gevallen van een mislukte poging deed zich voor op 17 augustus 1962. In de vroege middag renden twee 18-jarige mannen naar de muur met de bedoeling deze te schalen. De eerste van de jonge mannen die het bereikte was succesvol. De tweede, Peter Fechter, was dat niet.
West-Berlijners protesteren op de Berlijnse muur met foto's van het lichaam van Peter Fechter. Corbis / Getty-afbeeldingen Toen hij op het punt stond de muur te beklimmen, opende een grenswachter het vuur. Fechter bleef klimmen maar had geen energie meer net toen hij de top bereikte. Hij viel toen terug op de Oost-Duitse kant. Tot grote schrik van de wereld bleef Fechter daar gewoon achter. De Oost-Duitse bewakers schoten hem niet opnieuw neer en gingen hem niet te hulp.
Fechter schreeuwde bijna een uur lang van de pijn. Toen hij doodbloedde, trokken Oost-Duitse wachten zijn lichaam af. Hij werd de 50e persoon die stierf aan de Berlijnse muur en een permanent symbool van de strijd voor vrijheid.
Communisme wordt ontmanteld
De val van de Berlijnse muur gebeurde bijna net zo plotseling als de opkomst. Er waren tekenen dat het communistische blok aan het verzwakken was, maar de communistische leiders van Oost-Duitsland stonden erop dat Oost-Duitsland slechts een matige verandering nodig had in plaats van een drastische revolutie. Oost-Duitse burgers waren het daar niet mee eens.
Russische leider Mikhail Gorbachev (1985-1991) probeerde zijn land te redden en besloot zich af te breken van veel van zijn satellieten. Toen het communisme in 1988 en 1989 begon te wankelen in Polen, Hongarije en Tsjechoslowakije, werden nieuwe uittochtpunten geopend voor Oost-Duitsers die naar het Westen wilden vluchten.
In Oost-Duitsland werden protesten tegen de regering tegengegaan door gewelddreigingen van de leider, Erich Honecker (diende 1971-1989). In oktober 1989 werd Honecker gedwongen af te treden nadat hij de steun van Gorbatsjov had verloren. Hij werd vervangen door Egon Krenz die besloot dat geweld de problemen van het land niet zou oplossen. Krenz maakte ook de reisbeperkingen van Oost-Duitsland los.
De val van de Berlijnse muur
Plots, op de avond van 9 november 1989, blunderde de Oost-Duitse regeringsfunctionaris Günter Schabowski door in een aankondiging te verklaren: "Permanente verhuizingen kunnen worden gedaan via alle grenscontroleposten tussen de DDR [Oost-Duitsland] naar de FRG [West-Duitsland] of West" Berlijn."
Mensen waren in shock. Waren de grenzen echt open? Oost-Duitsers naderden voorzichtig de grens en ontdekten inderdaad dat de grenswachters mensen lieten oversteken.
Corbis / Getty-afbeeldingen Heel snel werd de Berlijnse muur overspoeld met mensen van beide kanten. Sommigen begonnen met hamers en beitels aan de Berlijnse muur te hakken. Er was een spontane en massale viering langs de Berlijnse muur, met mensen knuffelen, zoenen, zingen, juichen en huilen.
Corbis / Getty-afbeeldingen De Berlijnse muur werd uiteindelijk in kleinere stukjes afgebroken (sommige zo groot als een munt en andere in grote platen). De stukken zijn verzamelobjecten geworden en worden opgeslagen in zowel huizen als musea. Er is nu ook een Berlijnse muur Memorial op de site op Bernauer Strasse.
Luis Davilla / Getty Images Nadat de Berlijnse Muur was gevallen, herenigden Oost- en West-Duitsland zich op 3 oktober 1990 in één Duitse staat.
