De spookdans was een religieuze beweging die in de late 19e eeuw de inheemse Amerikaanse bevolking in het Westen overspoelde. Wat begon als een mystiek ritueel werd al snel iets van een politieke beweging en een symbool van Indiaanse weerstand tegen een manier van leven opgelegd door de Amerikaanse regering.
Terwijl de spookdans zich verspreidde door West-Indiaanse reservaten, bewoog de federale overheid agressief om de activiteit te stoppen. Het dansen en de religieuze leerstellingen die ermee verband hielden, werden kwesties van algemeen belang die veel in kranten werden gemeld.
Toen de jaren 1890 begonnen, werd de opkomst van de spookdansbeweging door blanke Amerikanen gezien als een geloofwaardige bedreiging. Het Amerikaanse publiek was tegen die tijd gewend aan het idee dat indianen gepacificeerd waren, een reservaat hadden gekregen en in wezen waren bekeerd tot het leven in de stijl van witte boeren of kolonisten.
De inspanningen om de praktijk van het spookdansen op reserveringen te elimineren, leidde tot verhoogde spanningen met ingrijpende gevolgen. De legendarische Sitting Bull werd vermoord in een gewelddadige woordenwisseling veroorzaakt door het harde optreden tegen spookdansen. Twee weken later leidden de confrontaties als gevolg van het optreden van de spookdans tot de beruchte Wounded Knee Massacre.
Het gruwelijke bloedvergieten bij Wounded Knee betekende het einde van de Plains Indian Wars. De spookdansbeweging was effectief beëindigd, hoewel het op sommige plaatsen tot ver in de 20e eeuw als een religieus ritueel voortduurde. De spookdans vond plaats aan het einde van een lang hoofdstuk in de Amerikaanse geschiedenis, omdat het het einde leek te zijn van het inheemse Amerikaanse verzet tegen de blanke overheersing.
Het verhaal van de spookdans begon met Wovoka, een lid van de Paiute-stam in Nevada. Wovoka, die rond 1856 werd geboren, was de zoon van een medicijnman. Opgroeiend woonde Wovoka een tijd bij een familie van blanke Presbyteriaanse boeren, van wie hij de gewoonte maakte om elke dag de Bijbel te lezen.
Wovoka ontwikkelde een brede interesse in religies. Hij zou bekend zijn met het mormonisme en verschillende religieuze tradities van inheemse stammen in Nevada en Californië. Eind 1888 werd hij behoorlijk ziek met roodvonk en raakte hij misschien in coma.
Tijdens zijn ziekte beweerde hij religieuze visioenen te hebben. De diepte van zijn ziekte viel samen met een zonsverduistering op 1 januari 1889, die werd gezien als een speciaal teken. Toen Wovoka weer gezond werd, begon hij te prediken over kennis die God hem had gegeven.
Volgens Wovoka zou een nieuw tijdperk aanboren in 1891. De doden van zijn volk zouden weer tot leven worden gebracht. Wild dat bijna tot uitsterven was gejaagd, zou terugkeren. En de blanken zouden verdwijnen en de inheemse volken niet meer kwellen.
Wovoka zei ook dat een rituele dans die hem in zijn visioenen was geleerd, door inheemse bevolkingsgroepen moet worden beoefend. Deze "spookdans", die vergelijkbaar was met traditionele ronde dansen, werd aan zijn volgelingen geleerd.
Tientallen jaren eerder, in de late jaren 1860, tijdens een periode van ontbering onder westerse stammen, was er een versie van de spookdans die zich door het Westen verspreidde. Die dans profeteerde ook positieve veranderingen om in het leven van indianen te komen. De eerdere spookdans verspreidde zich door Nevada en Californië, maar toen de profetieën niet uitkwamen, werden de overtuigingen en bijbehorende dansrituelen verlaten.
De leer van Wovoka, gebaseerd op zijn visioenen, vond echter al in het begin van 1889 plaats. Zijn idee verspreidde zich snel over reisroutes en werd algemeen bekend bij de westerse stammen.
Destijds was de Indiaanse bevolking gedemoraliseerd. De nomadische manier van leven was ingeperkt door de Amerikaanse regering en dwong de stammen tot voorbehouden. Wovoka's prediking leek hoop te bieden.
Vertegenwoordigers van verschillende westerse stammen begonnen Wovoka te bezoeken om meer te weten te komen over zijn visioenen, en vooral over wat algemeen bekend werd als de spookdans. Het duurde niet lang voordat het ritueel werd uitgevoerd in Indiaanse gemeenschappen, die zich meestal bevonden op reservaten beheerd door de federale overheid.
In 1890 was de spookdans wijdverbreid onder de westerse stammen. De dansen werden druk bezochte rituelen, die meestal plaatsvonden gedurende een periode van vier nachten en de ochtend van de vijfde dag.