Conflicttheorie begrijpen

De conflicttheorie stelt dat spanningen en conflicten ontstaan ​​wanneer middelen, status en macht ongelijk verdeeld zijn over groepen in de samenleving en dat deze conflicten de motor worden voor sociale verandering. In deze context kan macht worden opgevat als controle over materiële hulpbronnen en geaccumuleerde rijkdom, controle over politiek en de instellingen die de samenleving vormen, en iemands sociale status ten opzichte van anderen (niet alleen bepaald door klasse, maar door ras, geslacht, seksualiteit, cultuur en religie, onder andere).

Karl Marx

"Een huis kan groot of klein zijn; zolang de naburige huizen ook klein zijn, voldoet het aan alle sociale vereisten voor een woning. Maar laat er naast het kleine huis een paleis oprijzen en het kleine huis krimpt in een hut." Loonarbeid en kapitaal(1847)

Marx's conflicttheorie

De conflicttheorie is ontstaan ​​in het werk van Karl Marx, die zich richtte op de oorzaken en gevolgen van klassenconflicten tussen de burgerij (de eigenaren van de productiemiddelen en de kapitalisten) en het proletariaat (de arbeidersklasse en de armen). Marx concentreerde zich op de economische, sociale en politieke implicaties van de opkomst van het kapitalisme in Europa en theoretiseerde dat dit systeem, uitgegaan van het bestaan ​​van een krachtige minderheidsklasse (de bourgeoisie) en een onderdrukte meerderheidsklasse (het proletariaat), klassenconflict veroorzaakte omdat de belangen van de twee op gespannen voet stonden en middelen onterecht onder hen werden verdeeld.

Binnen dit systeem werd een ongelijke sociale orde gehandhaafd door ideologische dwang die consensus creëerde - en acceptatie van de waarden, verwachtingen en voorwaarden zoals bepaald door de bourgeoisie. Marx theoretiseerde dat het werk van het produceren van consensus werd gedaan in de 'bovenbouw' van de samenleving, die bestaat uit sociale instellingen, politieke structuren en cultuur, en waarvoor het consensus produceerde, was de 'basis', de economische productieverhoudingen. 

Marx redeneerde dat naarmate de sociaal-economische omstandigheden verslechterden voor het proletariaat, zij een klassenbewustzijn zouden ontwikkelen dat hun uitbuiting onthulde door toedoen van de rijke kapitalistische klasse van de burgerij, en dan zouden zij in opstand komen en veranderingen eisen om het conflict glad te strijken. Volgens Marx zou de cyclus van conflict zich herhalen als de veranderingen die werden aangebracht om het conflict te sussen, een kapitalistisch systeem in stand hielden. Als de veranderingen echter een nieuw systeem zouden creëren, zoals socialisme, dan zou vrede en stabiliteit worden bereikt.

Evolutie van de conflicttheorie

Veel sociale theoretici hebben voortgebouwd op de conflicttheorie van Marx om deze in de loop der jaren te versterken, te laten groeien en te verfijnen. De Italiaanse wetenschapper en activist Antonio Gramsci, die uitlegde waarom de revolutietheorie van Marx zich niet tijdens zijn leven manifesteerde, betoogde dat de kracht van de ideologie sterker was dan Marx zich had gerealiseerd en dat er meer werk moest worden gedaan om culturele hegemonie te overwinnen of door gezond verstand te regeren. Max Horkheimer en Theodor Adorno, kritische theoretici die deel uitmaakten van de Frankfurt School, concentreerden hun werk op hoe de opkomst van massacultuur - massaproductie van kunst, muziek en media - bijdroeg aan het behoud van culturele hegemonie. Meer recent gebruikte C. Wright Mills de conflicttheorie om de opkomst van een kleine "machtselite" te beschrijven, bestaande uit militaire, economische en politieke figuren die Amerika vanaf het midden van de twintigste eeuw hebben geregeerd..

Vele anderen hebben gebruik gemaakt van conflicttheorie om andere soorten theorieën binnen de sociale wetenschappen te ontwikkelen, waaronder feministische theorie, kritische racetheorie, postmoderne en postkoloniale theorie, queer-theorie, post-structurele theorie en theorieën over globalisering en wereldsystemen. Dus, hoewel de conflicttheorie aanvankelijk klassenconflicten specifiek beschreef, heeft het zich in de loop der jaren leent voor onderzoek naar hoe andere soorten conflicten, zoals die op basis van ras, geslacht, seksualiteit, religie, cultuur en nationaliteit, onder andere deel uitmaken van hedendaagse sociale structuren, en hoe deze ons leven beïnvloeden.

Conflicttheorie toepassen

Conflicttheorie en haar varianten worden tegenwoordig door veel sociologen gebruikt om een ​​breed scala aan sociale problemen te bestuderen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Hoe het wereldwijde kapitalisme van vandaag een wereldwijd systeem van macht en ongelijkheid creëert.
• Hoe woorden een rol spelen bij het reproduceren en rechtvaardigen van conflicten.
• De oorzaken en gevolgen van de loonkloof tussen mannen en vrouwen.

Bijgewerkt door Nicki Lisa Cole, Ph.D.