Nobelprijs voor scheikunde

Alfred Nobel was een Zweedse chemicus en de uitvinder van dynamiet. Nobel herkende de vernietigende kracht van dynamiet, maar hoopte dat die macht zou leiden tot een einde aan oorlogvoering. Dynamiet werd echter snel benut om nieuwere, dodelijkere wapens te ontwikkelen. Omdat hij niet wilde worden herinnerd als de "koopman van de dood", een grafschrift dat hem door een Franse krant in een verkeerd overlijdensadvertentie werd gegeven, schreef Nobel zijn testament zodanig dat het prijzen zou bekomen in de natuurkunde, scheikunde, fysiologie of geneeskunde, literatuur en vrede om "zij die in het voorafgaande jaar het grootste voordeel aan de mensheid zullen hebben verleend." Een zesde categorie, economie, werd toegevoegd in 1969. Het duurde enige tijd om de wensen van Nobel te implementeren. De eerste Nobelprijs werd uitgereikt in 1901, vijf jaar na de dood van Alfred Nobel. Merk op dat de Nobelprijs alleen kan worden gewonnen door individuen, er kunnen niet meer dan drie winnaars zijn in een bepaald jaar, en het geld wordt gelijk verdeeld over meerdere winnaars. Elke winnaar krijgt een gouden medaille, een som geld en een diploma.

Hier is de lijst van de Nobelprijswinnaars in de chemie:

Nobelprijs voor scheikunde

Jaar	Laureaat	land	Onderzoek
1901	Jacobus H. van't Hoff	Nederland	Ontdekt wetten van chemische dynamiek en osmotische druk in oplossingen
1902	Emil Hermann Fischer	Duitsland	Synthetische studies van suiker- en purinegroepen
1903	Svante A. Arrhenius	Zweden	Theorie van elektrolytische dissociatie
1904	Sir William Ramsay	Groot Brittanië	Ontdekt de nobele gassen
1905	Adolf von Baeyer	Duitsland	Organische kleurstoffen en hydroaromatische verbindingen
1906	Henri Moissan	Frankrijk	Het element fluor bestudeerd en geïsoleerd
1907	Eduard Buchner	Duitsland	Biochemische studies, ontdekte fermentatie zonder cellen
1908	Sir Ernest Rutherford	Groot Brittanië	Verval van de elementen, chemie van radioactieve stoffen
1909	Wilhelm Ostwald	Duitsland	Katalyse, chemische evenwichten en reactiesnelheden
1910	Otto Wallach	Duitsland	Alicyclische verbindingen
1911	Marie Curie	Polen-Frankrijk	Ontdekt radium en polonium
1912	Victor Grignard Paul Sabatier	Frankrijk Frankrijk	Grignard's reagens Hydrogenering van organische verbindingen in aanwezigheid van fijn verdeelde metalen
1913	Alfred Werner	Zwitserland	Bindingsrelaties van atomen in moleculen (anorganische chemie)
1914	Theodore W. Richards	Verenigde Staten	Bepaalde atoomgewichten
1915	Richard M. Willstätter	Duitsland	Onderzochte plantenpigmenten, met name chlorofyl
1916			Het prijzengeld werd toegewezen aan het speciale fonds van deze prijssectie
1917			Het prijzengeld werd toegewezen aan het speciale fonds van deze prijssectie
1918	Fritz Haber	Duitsland	Gesynthetiseerde ammoniak uit zijn elementen
1919			Het prijzengeld werd toegewezen aan het speciale fonds van deze prijssectie
1920	Walther H. Nernst	Duitsland	Studies over thermodynamica
1921	Frederick Soddy	Groot Brittanië	Chemie van radioactieve stoffen, voorkomen en aard van de isotopen
1922	Francis William Aston	Groot Brittanië	Ontdekt verschillende isotopen, massaspectrograaf
1923	Fritz Pregl	Oostenrijk	Microanalyse van organische verbindingen
1924			Het prijzengeld werd toegewezen aan het speciale fonds van deze prijssectie
1925	Richard A. Zsigmondy	Duitsland, Oostenrijk	Colloïdchemie (ultramicroscoop)
1926	Theodor Svedberg	Zweden	Verspreid systemen (ultracentrifuge)
1927	Heinrich O. Wieland	Duitsland	Samenstelling van galzuren
1928	Adolf Otto Reinhold Windaus	Duitsland	Studie van sterolen en hun relatie met vitamines (vitamine D)
1929	Sir Arthur Harden Hans von Euler-Chelpin	Groot Brittanië Zweden, Duitsland	Bestudeerde gisting van suikers en enzymen
1930	Hans Fischer	Duitsland	Bestudeerd bloed en plantenpigmenten, gesynthetiseerd hemine
1931	Friedrich Bergius Karl Bosch	Duitsland Duitsland	Ontwikkelde chemische hogedrukprocessen
1932	Irving Langmuir	Verenigde Staten	Oppervlakte chemie
1933			Het prijzengeld was met 1/3 toegewezen aan het Hoofdfonds en met 2/3 aan het Speciale Fonds van deze prijssectie.
1934	Harold Clayton Urey	Verenigde Staten	Ontdekking van zware waterstof (deuterium)
1935	Frederic Joliot-Curie Iréne Joliot-Curie	Frankrijk Frankrijk	Syntheses van nieuwe radioactieve elementen (kunstmatige radioactiviteit)
1936	Peter J. W. Debye	Nederland, Duitsland	Bestudeerde dipoolmomenten en de diffractie van röntgenstralen en elektronenstralen door gassen
1937	Walter N. Haworth Paul Karrer	Groot Brittanië Zwitserland	Bestudeerde koolhydraten en vitamine C Bestudeerde carotenoïden en flavines en vitamines A en B2
1938	Richard Kuhn	Duitsland	Bestudeerde carotenoïden en vitamines
1939	Adolf F. J. Butenandt Lavoslav Stjepan Ružička	Duitsland Zwitserland	Studies naar seksuele hormonen Bestudeerde polymethylenen en hogere terpenen
1940			Het prijzengeld was met 1/3 toegewezen aan het Hoofdfonds en met 2/3 aan het Speciale Fonds van deze prijssectie
1941			Het prijzengeld was met 1/3 toegewezen aan het Hoofdfonds en met 2/3 aan het Speciale Fonds van deze prijssectie.
1942			Het prijzengeld was met 1/3 toegewezen aan het Hoofdfonds en met 2/3 aan het Speciale Fonds van deze prijssectie.
1943	Georg de Hevesy	Hongarije	Toepassing van isotopen als indicatoren bij het onderzoek van chemische processen
1944	Otto Hahn	Duitsland	Ontdekt kernsplijting van atomen
1945	Artturi Ilmari Virtanen	Finland	Ontdekkingen op het gebied van landbouw- en voedselchemie, methode voor het conserveren van voedergewassen
1946	James B. Sumner John H. Northrop Wendell M. Stanley	Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten	Bereide enzymen en viruseiwitten in zuivere vorm Kristalliseerbaarheid van enzymen
1947	Sir Robert Robinson	Groot Brittanië	Bestudeerde alkaloïden
1948	Arne W. K. Tiselius	Zweden	Analyse met behulp van elektroforese en adsorptie, ontdekkingen met betrekking tot serumproteïnen
1949	William F. Giauque	Verenigde Staten	Bijdragen aan chemische thermodynamica, eigenschappen bij extreem lage temperaturen (adiabatische demagnetisatie)
1950	Kurt Alder Otto P. H. Diels	Duitsland Duitsland	Ontwikkelde dieensynthese
1951	Edwin M. McMillan Glenn T. Seaborg	Verenigde Staten Verenigde Staten	Ontdekkingen in de chemie van transuraniumelementen
1952	Archer J. P. Martin Richard L. M. Synge	Groot Brittanië Groot Brittanië	Uitgevonden distributiechromatografie
1953	Hermann Staudinger	Duitsland	Ontdekkingen op het gebied van macromoleculaire chemie
1954	Linus C. Pauling	Verenigde Staten	Bestudeerde de aard van de chemische binding (moleculaire structuur van eiwitten)
1955	Vincent du Vigneaud	Verenigde Staten	Synthetiseerde een polypeptidehormoon
1956	Sir Cyril Norman Hinshelwood Nikolai N. Semenov	Groot Brittanië Sovjet Unie	Mechanismen van chemische reacties
1957	Sir Alexander R. Todd	Groot Brittanië	Heeft nucleotiden en hun co-enzymen bestudeerd
1958	Frederick Sanger	Groot Brittanië	Structuur van eiwitten, vooral insuline
1959	Jaroslav Heyrovský	Tsjechië	polarografie
1960	Willard F. Libby	Verenigde Staten	Toepassing van koolstof 14 voor leeftijdsbepalingen (koolstofdatering)
1961	Melvin Calvin	Verenigde Staten	Bestudeerde de assimilatie van koolzuur door planten (fotosynthese)
1962	John C. Kendrew Max F. Perutz	Groot Brittanië Groot-Brittannië, Oostenrijk	Bestudeerde de structuren van globuline-eiwitten
1963	Giulio Natta Karl Ziegler	Italië Duitsland	Chemie en technologie van hoogpolymeren
1964	Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin	Groot Brittanië	Structuurbepaling van biologisch belangrijke stoffen met behulp van röntgenstralen
1965	Robert B. Woodward	Verenigde Staten	Syntheses van natuurlijke producten
1966	Robert S. Mulliken	Verenigde Staten	Bestudeerde chemische bindingen en de elektronenstructuur van moleculen met behulp van de orbitale methode
1967	Manfred Eigen Ronald G. W. Norrish George Porter	Duitsland Groot Brittanië Groot Brittanië	Heeft extreem snelle chemische reacties onderzocht
1968	Lars Onsager	Verenigde Staten, Noorwegen	Bestudeerde de thermodynamica van onomkeerbare processen
1969	Derek H. R. Barton Vreemde Hassel	Groot Brittanië Noorwegen	Ontwikkeling van het concept van conformatie
1970	Luis F. Leloir	Argentinië	Ontdekking van suikernucleotiden en hun rol in de biosynthese van koolhydraten
1971	Gerhard Herzberg	Canada	Elektronenstructuur en geometrie van moleculen, in het bijzonder van vrije radicalen (moleculaire spectroscopie)
1972	Christian B. Anfinsen Stanford Moore William H. Stein	Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten	Bestudeerde ribonuclease (Anfinsen) Studeerde het actieve centrum van ribonuclease (Moore & Stein)
1973	Ernst Otto Fischer Geoffrey Wilkinson	Duitsland Groot Brittanië	Chemie van metaal-organische sandwichverbindingen
1974	Paul J. Flory	Verenigde Staten	Fysische chemie van macromoleculen
1975	John Cornforth Vladimir Prelog	Australië - Groot-Brittannië Joegoslavië - Zwitserland	Stereochemie van reacties van enzymkatalyse Bestudeerde de stereochemie van organische moleculen en reacties
1976	William N. Lipscomb	Verenigde Staten	Structuur van boranen
1977	Ilya Prigogine	België	Bijdragen aan de thermodynamica van onomkeerbare processen, in het bijzonder aan de theorie van dissipatieve structuren
1978	Peter Mitchell	Groot Brittanië	Bestudeerde biologische energieoverdracht, ontwikkeling van de chemiosmotische theorie
1979	Herbert C. Brown Georg Wittig	Verenigde Staten Duitsland	Ontwikkeling van (organische) boor- en fosforverbindingen
1980	Paul Berg Walter Gilbert Frederick Sanger	Verenigde Staten Verenigde Staten Groot Brittanië	Bestudeerde de biochemie van nucleïnezuren, met name hybride DNA (technologie van genchirurgie) (Berg) Bepaalde basensequenties in nucleïnezuren (Gilbert & Sanger)
1981	Kenichi Fukui Roald Hoffmann	Japan Verenigde Staten	Theorieën over de voortgang van chemische reacties (frontier orbitital theory)
1982	Aaron Klug	Zuid-Afrika	Kristallografische methoden ontwikkeld voor de opheldering van biologisch belangrijke nucleïnezuur-eiwitcomplexen
1983	Henry Taube	Canada	Reactiemechanismen van elektronenoverdracht, vooral met metaalcomplexen
1984	Robert Bruce Merrifield	Verenigde Staten	Methode voor de bereiding van peptiden en eiwitten
1985	Herbert A. Hauptman Jerome Karle	Verenigde Staten Verenigde Staten	Directe methoden ontwikkeld voor het bepalen van kristalstructuren
1986	Dudley R. Herschbach Yuan T. Lee John C. Polanyi	Verenigde Staten Verenigde Staten Canada	Dynamiek van chemische elementaire processen
1987	Donald James Cram Charles J. Pedersen Jean-Marie Lehn	Verenigde Staten Verenigde Staten Frankrijk	Ontwikkeling van moleculen met structureel specifieke interactie van hoge selectiviteit
1988	Johann Deisenhofer Robert Huber Hartmut Michel	Duitsland Duitsland Duitsland	Bepaalde de driedimensionale structuur van een fotosynthetisch reactiecentrum
1989	Thomas Robert Cech Sidney Altman	Verenigde Staten Verenigde Staten	Ontdekt de katalytische eigenschappen van ribonucleïnezuur (RNA)
1990	Elias James Corey	Verenigde Staten	Nieuwe methoden ontwikkeld voor de synthese van complexe natuurlijke verbindingen (retrosynthetische analyse)
1991	Richard R. Ernst	Zwitserland	Ontwikkelde hoge resolutie nucleaire magnetische resonantiespectroscopie (NMR)
1992	Rudolph A. Marcus	Canada - Verenigde Staten	Theorieën van elektronenoverdracht
1993	Kary B. Mullis Michael Smith	Verenigde Staten Groot-Brittannië - Canada	Uitvinding van de polymerasekettingreactie (PCR) Ontwikkeling van locatiespecifieke mutagenese
1994	George A. Olah	Verenigde Staten	carbokationen
1995	Paul Crutzen Mario Molina F. Sherwood Rowland	Nederland Mexico - Verenigde Staten Verenigde Staten	Werk in de atmosferische chemie, in het bijzonder met betrekking tot de vorming en ontleding van ozon
1996	Harold W. Kroto Robert F. Curl, Jr. Richard E. Smalley	Groot Brittanië Verenigde Staten Verenigde Staten	Ontdekt fullerenen
1997	Paul Delos Boyer John E. Walker Jens C. Skou	Verenigde Staten Groot Brittanië Denemarken	Opheldering van het enzymatische mechanisme dat ten grondslag ligt aan de synthese van adenosinetrifosfaat (ATP) eerste ontdekking van een ionentransporterend enzym, Na+, K+-ATPase
1998	Walter Kohn John A. Pople	Verenigde Staten Groot Brittanië	Ontwikkeling van de dichtheid-functionele theorie (Kohn) Ontwikkeling van computationele methoden in de kwantumchemie (GAUSSIAN computerprogramma's) (paus)
1999	Ahmed H. Zewail	Egypte - Verenigde Staten	Bestudeerde de overgangstoestanden van chemische reacties met behulp van femtoseconde spectroscopie
2000	Alan J. Heeger Alan G. MacDiarmid Hideki Shirakawa	Verenigde Staten Verenigde Staten Japan	Ontdekt en ontwikkelde geleidende polymeren
2001	William S. Knowles Ryoji Noyori Karl Barry Sharpless	Verenigde Staten Japan Verenigde Staten	Werk aan chiraal gekatalyseerde hydrogeneringsreacties (Knowles & Noyori) Werk aan chiraal gekatalyseerde oxidatiereacties (Sharpless)
2002	John Bennett Fenn Jokichi Takamine Kurt Wüthrich	Verenigde Staten Japan Zwitserland	Ontwikkelde zachte desorptie-ionisatiemethoden voor massaspectrometrische analyses van biologische macromoleculen (Fenn & Tanaka) Ontwikkelde nucleaire magnetische resonantiespectroscopie voor het bepalen van de driedimensionale structuur van biologische macromoleculen in oplossing (Wüthrich)
2003	Peter Agre Roderick MacKinnon	Verenigde Staten Verenigde Staten	Ontdekt waterkanalen voor het transport van water in celmembranen Structurele en mechanistische studies van ionkanalen in cellen uitgevoerd
2004	Aaron Ciechanover Avaram Hershko Irwin Rose	Israël Israël Verenigde Staten	Ontdekt en verduidelijkt het proces van door ubiquitine gemedieerde eiwitafbraak
2005	Yves Chauvin Robert H. Grubbs Richard R. Schrock	Frankrijk Verenigde Staten Verenigde Staten	Ontwikkeling van de metathesemethode van organische synthese, waardoor vooruitgang in 'groen' chemie
2006	Roger D. Kornberg	Verenigde Staten	"voor zijn studies naar de moleculaire basis van eukaryote transcriptie"
2007	Gerhard Ertl	Duitsland	"voor zijn studies van chemische processen op vaste oppervlakken"
2008	Shimomura Osamu Martin Chalfie Roger Y. Tsien	Verenigde Staten	"voor de ontdekking en ontwikkeling van het groene fluorescerende eiwit, GFP"
2009	Venkatraman Ramakrishnan Thomas A. Steitz Ada E. Yonath	Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Is echt	"voor studies van de structuur en functie van het ribosoom"
2010	Ei-ichi Negishi Akira Suzuki Richard Heck	Japan Japan Verenigde Staten	"voor de ontwikkeling van palladium-gekatalyseerde kruiskoppeling"
2011	Daniel Shechtman	Israël	"voor de ontdekking van quasi-kristallen"
2012	Robert Lefkowitz en Brian Kobilka	Verenigde Staten	"voor studies van G-eiwit-gekoppelde receptoren"
2013	Martin Karplus, Michael Levitt, Arieh Warshel	Verenigde Staten	"voor de ontwikkeling van multischaalmodellen voor complexe chemische systemen"
2014	Eric Betzig, Stefan W. Hell, William E. Moerner (VS)	Verenigde Staten, Duitsland, Verenigde Staten	& # x201C; voor de ontwikkeling van superopgeloste fluorescentiemicroscopie & # x201D;
2016	Jean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart, Bernard L. Feringa	Frankrijk, Verenigde Staten, Nederland	& # x201C; voor het ontwerp en de synthese van moleculaire machines & # x201D;
2017	Jacques Dubochet, Joachim Frank, Richard Henderson	Zwitserland, Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk	& # x201C; voor het ontwikkelen van cryo-elektronenmicroscopie voor de structuurbepaling met hoge resolutie van biomoleculen in oplossing & # x201D;