Jodium is element 53 op het periodiek systeem, met elementensymbool I. Jodium is een element dat je tegenkomt in gejodeerd zout en sommige kleurstoffen. Een kleine hoeveelheid jodium is essentieel voor voeding, terwijl teveel giftig is. Hier zijn feiten over dit interessante, kleurrijke element.
Jodium komt van het Griekse woord iodes, wat violet betekent. Jodiumdamp is violetkleurig. Het element werd ontdekt in 1811 door de Franse chemicus Bernard Courtois. Courtois ontdekte per ongeluk jodium terwijl hij salpeter maakte voor gebruik in de Napoleontische oorlogen. Salpeter maken vereist natriumcarbonaat. Om natriumcarbonaat te krijgen, verbrandde Courtois zeewier, waste de as met water en voegde zwavelzuur toe om verontreinigingen te verwijderen. Courtois ontdekte dat het toevoegen van een overmaat zwavelzuur een wolk van paarse damp produceerde. Hoewel Courtois geloofde dat de damp een voorheen onbekend element was, kon hij het zich niet veroorloven om het te onderzoeken, dus bood hij monsters van het gas aan zijn vrienden, Charles Bernard Desormes en Nicolas Clement aan. Ze kenmerkten het nieuwe materiaal en maakten de ontdekking van Courtois openbaar.
Veel isotopen van jodium zijn bekend. Ze zijn allemaal radioactief, behalve I-127, de enige isotoop in de natuur. Omdat er maar één natuurlijke isotoop van jodium is, is het atoomgewicht precies bekend, in plaats van een gemiddelde van isotopen zoals de meeste elementen.
Massief jodium is blauwzwart van kleur, met een metaalachtige glans. Bij normale temperaturen en drukken sublimeert jodium in zijn violette gas, zodat de vloeibare vorm niet wordt gezien. De kleur van jodium volgt een trend die wordt gezien in de halogenen: ze worden steeds donkerder naarmate je naar beneden beweegt in de groep van het periodiek systeem. Deze trend treedt op omdat de golflengten van het licht geabsorbeerd door de elementen toenemen als gevolg van het gedrag van de elektronen. Jodium is enigszins oplosbaar in water en beter oplosbaar in niet-polaire oplosmiddelen. Het smeltpunt en kookpunt zijn het hoogste van de halogenen. De binding tussen atomen in de diatomaire molecule is de zwakste in de elementengroep.
Jodium is een halogeen, een soort niet-metaal. Het bevindt zich onder fluor, chloor en broom op het periodiek systeem, waardoor het het zwaarste stabiele element in de halogeengroep is.
De schildklier gebruikt jodium om de hormonen thyroxine en triiodotyronine te maken. Onvoldoende jodium leidt tot de ontwikkeling van een struma, wat een zwelling van de schildklier is. Er wordt aangenomen dat jodiumtekort de belangrijkste vermijdbare oorzaak van mentale retardatie is. Overmatige jodiumsymptomen zijn vergelijkbaar met die van jodiuminsufficiëntie. Jodiumtoxiciteit is ernstiger als een persoon een seleniumtekort heeft.
Jodium komt voor in verbindingen en als het diatomische molecuul I2.
Jodium wordt veelvuldig gebruikt in de geneeskunde. Sommige mensen ontwikkelen echter een chemische gevoeligheid voor jodium. Gevoelige personen kunnen huiduitslag krijgen als ze worden ingesmeerd met jodiumtinctuur. In zeldzame gevallen is anafylactische shock het gevolg van medische blootstelling aan jodium.
Natuurlijke voedselbronnen van jodium zijn zeevruchten, kelp en planten gekweekt in jodiumrijke grond. Kaliumjodide wordt vaak toegevoegd aan keukenzout om gejodeerd zout te produceren.
Het atoomnummer van jodium is 53, wat betekent dat alle jodiumatomen 53 protonen bezitten.
Commercieel wordt jodium gewonnen in Chili en geëxtraheerd uit jodiumrijke pekel, met name uit de olievelden in de VS en Japan. Voorafgaand aan dit werd jodium geëxtraheerd uit kelp.