De klokkenluider van de Notre-Dame (1831) door Victor Hugo

Graaf Frollo, Quasimodo en Esmeralda zijn misschien wel de meest verwrongen, meest bizarre en meest onverwachte liefdesdriehoek in de literaire geschiedenis. En als hun problematische betrokkenheid bij elkaar niet genoeg is, gooi Esmeralda's filosoof echtgenoot, Pierre, en haar onbeantwoorde liefde-interesse, Phoebus, om nog maar te zwijgen van de zelf geïsoleerde moeder-in-rouw met een trieste geschiedenis, en Frollo's jongere, lastige broer Jehan, en ten slotte de verschillende koningen, burgesses, studenten en dieven, en plotseling hebben we een epische geschiedenis in de maak.

De leidende rol

De hoofdpersoon, zo blijkt, is niet Quasimodo of Esmeralda, maar de Notre-Dame zelf. Bijna alle grote scènes in de roman, op enkele uitzonderingen na (zoals Pierre's aanwezigheid in de Bastille) vinden plaats in of met het oog op / verwijzing naar de grote kathedraal. Het primaire doel van Victor Hugo is niet om de lezer een hartverscheurend liefdesverhaal te presenteren, noch om noodzakelijkerwijs commentaar te leveren op sociale en politieke systemen van die tijd; het hoofddoel is een nostalgisch beeld van een steeds kleiner wordend Parijs, dat zijn architectuur en architecturale geschiedenis op de voorgrond plaatst en dat het verlies van die hoge kunst betreurt. 

Hugo is duidelijk bezorgd over het gebrek aan betrokkenheid van het publiek bij het behoud van de rijke architecturale en artistieke geschiedenis van Parijs, en dit doel komt rechtstreeks over in hoofdstukken over de architectuur, specifiek en indirect, via het verhaal zelf.

Hugo houdt zich vooral bezig met één personage in dit verhaal, en dat is de kathedraal. Hoewel andere personages interessante achtergronden hebben en zich in de loop van het verhaal enigszins ontwikkelen, lijkt geen enkele persoon echt rond. Dit is een ondergeschikt punt, want hoewel het verhaal een verhevener sociologisch en artistiek doel kan hebben, verliest het iets door niet ook volledig als een op zichzelf staand verhaal te werken. 

Men kan zich zeker inleven in Quasimodo's dilemma, bijvoorbeeld wanneer hij zich gevangen voelt tussen de twee liefdes van zijn leven, graaf Frollo en Esmeralda. Het deelverhaal over de rouwende vrouw die zichzelf in een cel heeft opgesloten, huilt om de schoen van een kind, is ook ontroerend, maar uiteindelijk niet verrassend. De afkomst van graaf Frollo van een geleerde man en een opvallende verzorger is niet helemaal ongelooflijk, maar het lijkt nog steeds plotseling en behoorlijk dramatisch. 

Deze subplots sluiten mooi aan bij het gotische element van het verhaal en evenwijdig aan Hugo's analyse van wetenschap versus religie en fysische kunst versus taalkunde, maar de personages lijken vlak in relatie tot de algemene poging van Hugo om via romantiek opnieuw een nieuwe passie voor het gotische tijdperk. Uiteindelijk zijn de personages en hun interacties interessant en soms ontroerend en hilarisch. De lezer kan zich ermee bezighouden en tot op zekere hoogte geloven, maar het zijn geen perfecte karakters.

Wat dit verhaal zo goed voortzet, zelfs door hoofdstukken zoals "A Bird's Eye View of Paris", wat letterlijk een tekstuele beschrijving is van de stad Parijs alsof je er vanuit de lucht en in alle richtingen naar kijkt, is Hugo geweldig vermogen om woorden, zinnen en zinnen te bewerken. 

Hoewel inferieur aan het meesterwerk van Hugo, Les Misérables (1862), één ding dat de twee gemeen hebben is rijkelijk mooi en werkbaar proza. Hugo's gevoel voor humor (vooral sarcasme en ironie) is goed ontwikkeld en springt over de pagina. Zijn gotische elementen zijn toepasselijk donker, soms zelfs verrassend.

Een klassieker aanpassen

Wat het meest interessant is aan Hugo Notre Dame in Parijs is dat iedereen het verhaal kent, maar weinig werkelijk ken het verhaal. Er zijn talloze bewerkingen van dit werk geweest, voor film, theater, televisie, enz. De meeste mensen zijn waarschijnlijk bekend met het verhaal door verschillende hervertellingen in kinderboeken of films (d.w.z. Disney's De klokkenluider van de Notre Dame). Degenen onder ons die alleen bekend zijn met dit verhaal, verteld via de grapevine, worden ertoe gebracht te geloven dat het een tragisch verhaal is Schoonheid en het beest type liefdesverhaal, waar echte liefde uiteindelijk regeert. Deze verklaring van het verhaal kon niet verder van de waarheid zijn.

Notre Dame in Parijs is in de eerste plaats een verhaal over kunst, vooral architectuur. Het is een romantisering van de gotische periode en een studie van de bewegingen die traditionele kunstvormen en oratorium samenbrachten met het nieuwe idee van een drukpers. Ja, Quasimodo en Esmeralda zijn er en hun verhaal is triest en ja, graaf Frollo blijkt een regelrechte verachtelijke tegenstander te zijn; maar uiteindelijk is dit zo Les Misérables is meer dan een verhaal over zijn personages; het is een verhaal over de hele geschiedenis van Parijs en over de absurditeiten van het kastenstelsel. 

Dit kan de eerste roman zijn waarin bedelaars en dieven worden gecast als de protagonisten en ook de eerste roman waarin de hele maatschappelijke structuur van een natie, van koning tot boer, aanwezig is. Het is ook een van de eerste en meest prominente werken met een structuur (de kathedraal van Notre-Dame) als hoofdpersonage. Hugo's aanpak zou Charles Dickens, Honoré de Balzac, Gustave Flaubert en andere sociologische 'schrijvers van het volk' beïnvloeden. Als men denkt aan schrijvers die geniaal zijn in het fictionaliseren van de geschiedenis van een volk, kan de eerste die in me opkomt Leo Tolstoy zijn , maar Victor Hugo hoort zeker thuis in het gesprek.