Paraprosdokian en retoriek

Paraprosdokian is een retorische term voor een onverwachte betekenisverandering aan het einde van een zin, strofe, reeks of korte passage. Paraprosdokian (ook wel de verrassend einde) Wordt vaak gebruikt voor komisch effect.

In zijn boek "Tyrannosaurus Lex" (2012) karakteriseert Rod L. Evans paraprosdokians als "zinnen met hinderlagen, ... zoals in de tekst van cabaretier Stephen Colbert: 'Als ik deze grafiek correct lees, zou ik zeer verrast zijn.'"

• Etymologie: Van het Grieks, "voorbij" + "verwachting"
  
• Uitspraak: pa-ra-proza-DOKEee-en

Voorbeelden en observaties

Douglas Adams: Trin Tragula - want dat was zijn naam - was een dromer, een denker, een speculatieve filosoof of, zoals zijn vrouw zou willen, een idioot.

Woody Allen: De hedendaagse mens heeft natuurlijk niet zo'n gemoedsrust. Hij bevindt zich midden in een geloofscrisis. Hij is wat we modieus 'vervreemd' noemen. Hij heeft de verwoestingen van de oorlog gezien, hij heeft natuurrampen gekend, hij is naar bars geweest.

James Thurber: Oude Nate Birge zat op het verroeste wrak van een oude naaimachine, voor Hell Fire, zoals zijn hut bekend stond onder de buren en bij de politie. Hij kauwde op een splinter van hout en zag de maan lui opkomen uit de oude begraafplaats waarin negen van zijn dochters lagen, waarvan er slechts twee dood waren.

H.L. Mencken: Voor elk complex probleem is er een antwoord dat kort, eenvoudig en fout is.

Dorothy Parker: Als alle meisjes die de Yale-prom bijwoonden eind aan eind werden gelegd, zou ik niet een beetje verrast zijn.

Stewart Lee: Bij een ruwe schatting, bestaat de helft van wat we amusant vinden uit het gebruik van kleine taalkundige trucs om het onderwerp van onze zinnen te verbergen tot het laatst mogelijke moment, zodat het lijkt alsof we over iets anders praten. Het is bijvoorbeeld mogelijk om je een aantal Britse stand-ups voor te stellen die een beetje concluderen met iets dat structureel vergelijkbaar is met het volgende: 'Ik zat daar mijn eigen zaken te regelen, naakt, besmeurd met saladedressing en laag als een os ... en toen stapte ik uit de bus. ' We lachen, hopelijk, omdat het beschreven gedrag ongepast zou zijn op een bus, maar we waren ervan uitgegaan dat het plaatsvond in een privé- of misschien in een soort seksclub, omdat het woord 'bus' ons werd onthouden.

Thomas Conley: Sommige [antithesen] kunnen overlappen met een andere tropische zin, paraprosdokian, een schending van verwachtingen. 'Aan zijn voeten droeg hij ... blaren' is het voorbeeld van Aristoteles. Overweeg ook de meer overduidelijke 'argumentatieve' kapitalisme betekent de onderdrukking van de ene groep mannen door een andere; met communisme is het andersom. '

G.K. Chesterton: [Rev. Patrick Brontë] wordt vaak hard en onmenselijk genoemd; maar hij verdient een plaats in de literatuur omdat hij een meter heeft uitgevonden die een martelwerktuig is. Het bestaat uit een rijmvers dat uiteindelijk eindigt op een woord dat moet rijmen en niet ... Het is lang geleden dat ik aan de voeten van deze minstreel heb gezeten; en ik citeer uit mijn geheugen; maar ik denk dat een ander vers van hetzelfde gedicht aldus hetzelfde illustreerde paraprosdokian, of een schok van teleurstelling--

Religie maakt schoonheid betoverend;
En zelfs waar schoonheid ontbreekt,
Het humeur en de geest
-Religion verfijnd
Zal met een zoete glans door de sluier schijnen.

Als je er veel van leest, zul je een gemoedstoestand bereiken waarin je, hoewel je weet dat de schok komt, je nauwelijks kunt schreeuwen.

Philip Bradbury: [Paraprosdokian] wordt vaak gebruikt voor humoristische of dramatische effecten, soms met een anticlimax ...

- Ik vroeg God om een ​​fiets, maar ik weet dat God zo niet werkt. Dus ik stal een fiets en vroeg om vergeving ...
- Ik wil vredig sterven in mijn slaap, zoals mijn grootvader, niet schreeuwen en schreeuwen zoals de passagiers in zijn auto.

G.K. Chesterton: De echte waarde van het werk van [Charles] Calverley wordt te vaak gemist. Er wordt teveel nadruk gelegd op die louter lastige gedichten waarvan het komische karakter afhangt van bathos of paraprosdokian. Een vrouw beschrijven als wanhopig het water induiken en in de laatste regel uitleggen dat ze een waterrat was, is volkomen echt leuk, maar het heeft niet veel meer te maken met humoristische literatuur dan met andere praktische moppen, zoals een booby trap of een appeltaart bed.