Cinco de Mayo en de slag om Puebla

Cinco de Mayo is een Mexicaanse feestdag die de overwinning op de Franse troepen op 5 mei 1862 viert in de Slag bij Puebla. Er wordt vaak ten onrechte gedacht dat het Mexico's Onafhankelijkheidsdag is, wat eigenlijk 16 september is. Meer van een emotionele overwinning dan een militaire overwinning, voor de Mexicanen vertegenwoordigt de Slag om Puebla de Mexicaanse vastberadenheid en moed tegenover een overweldigende vijand.

De hervormingsoorlog

De Slag om Puebla was geen op zichzelf staand incident: er is een lange en gecompliceerde geschiedenis aan voorafgegaan. In 1857 brak de "hervormingsoorlog" uit in Mexico. Het was een burgeroorlog en het zette de liberalen (die geloofden in scheiding van kerk en staat en vrijheid van religie) tegenover de conservatieven (die de voorkeur gaven aan een hechte band tussen de rooms-katholieke kerk en de Mexicaanse staat). Deze brute, bloedige oorlog verliet de natie in puin en failliet. Toen de oorlog in 1861 voorbij was, schortte de Mexicaanse president Benito Juarez alle betaling van buitenlandse schulden op: Mexico had eenvoudigweg geen geld.

Buitenlandse interventie

Dit maakte Groot-Brittannië, Spanje en Frankrijk boos, landen die veel geld verschuldigd waren. De drie landen kwamen overeen samen te werken om Mexico te dwingen te betalen. De Verenigde Staten, die Latijns-Amerika sinds de Monroe-doctrine (1823) als 'achtertuin' hadden beschouwd, ondergingen een eigen burgeroorlog en konden niets doen aan Europese interventie in Mexico.

In december 1861 arriveerden de strijdkrachten van de drie landen voor de kust van Veracruz en landden een maand later, in januari 1862. Wanhopige diplomatie op het laatste moment door de regering Juarez overtuigde Groot-Brittannië en Spanje dat een oorlog die de Mexicaanse economie verder zou verwoesten in het belang van niemand, en Spaanse en Britse troepen vertrokken met een belofte van toekomstige betaling. Frankrijk was echter niet overtuigd en Franse troepen bleven op Mexicaanse grond.

Franse mars op Mexico-stad

Franse troepen veroverden de stad Campeche op 27 februari en versterkingen uit Frankrijk arriveerden kort daarna. Begin maart beschikte de moderne militaire machine van Frankrijk over een efficiënt leger, klaar om Mexico City te veroveren. Onder bevel van de graaf van Lorencez, een veteraan van de Krimoorlog, vertrok het Franse leger naar Mexico-stad. Toen ze Orizaba bereikten, hielden ze het een tijdje vol, omdat veel van hun troepen ziek waren geworden. Ondertussen marcheerde een leger van Mexicaanse stamgasten onder het commando van de 33-jarige Ignacio Zaragoza om hem te ontmoeten. Het Mexicaanse leger was ongeveer 4.500 man sterk: de Fransen telden ongeveer 6.000 en waren veel beter bewapend en uitgerust dan de Mexicanen. De Mexicanen bezetten de stad Puebla en zijn twee forten, Loreto en Guadalupe.

Franse aanval

In de ochtend van 5 mei ging Lorencez aanvallen. Hij geloofde dat Puebla gemakkelijk zou vallen: zijn onjuiste informatie suggereerde dat het garnizoen veel kleiner was dan het in werkelijkheid was en dat de mensen van Puebla zich gemakkelijk zouden overgeven in plaats van veel schade aan hun stad te riskeren. Hij besloot tot een directe aanval en beval zijn mannen zich te concentreren op het sterkste deel van de verdediging: fort Guadalupe, dat op een heuvel stond met uitzicht op de stad. Hij geloofde dat zodra zijn mannen het fort hadden ingenomen en een duidelijke lijn met de stad hadden, de bevolking van Puebla gedemoraliseerd zou zijn en zich snel zou overgeven. Een directe aanval op het fort zou een grote fout zijn.

Lorencez bracht zijn artillerie in positie en tegen het middaguur begon hij Mexicaanse defensieve posities te beschieten. Hij beval zijn infanterie drie keer aan te vallen: elke keer werden ze afgeslagen door de Mexicanen. De Mexicanen werden bijna overspoeld door deze aanvallen, maar hielden dapper hun linies en verdedigden de forten. Bij de derde aanval raakte de Franse artillerie zonder granaten en daarom werd de laatste aanval niet ondersteund door artillerie.

Franse retraite

De derde golf Franse infanterie moest zich terugtrekken. Het was begonnen te regenen en de voettroepen bewogen langzaam. Zonder angst voor de Franse artillerie beval Zaragoza zijn cavalerie de terugtrekkende Franse troepen aan te vallen. Wat een ordelijk toevluchtsoord was geweest, werd een rout en Mexicaanse stamgasten stroomden de forten uit om hun vijanden te achtervolgen. Lorencez werd gedwongen de overlevenden naar een verre positie te verplaatsen en Zaragoza riep zijn mannen terug naar Puebla. Op dit punt in de strijd maakte een jonge generaal met de naam Porfirio Díaz naam voor zichzelf en leidde een cavalerie-aanval.

"De nationale wapens hebben zichzelf bedekt in glorie"

Het was een gezonde nederlaag voor de Fransen. Schattingen plaatsen Franse slachtoffers rond 460 doden met bijna zoveel gewonden, terwijl slechts 83 Mexicanen werden gedood.

Lorencez's snelle terugtocht verhinderde dat de nederlaag een ramp werd, maar toch werd de strijd een enorme moraalbooster voor de Mexicanen. Zaragoza stuurde een bericht naar Mexico City en verklaarde beroemd "Las armas nacionales se han cubierto de gloria"Of" De nationale wapens (wapens) hebben zichzelf bedekt met glorie. "In Mexico City verklaarde president Juarez op 5 mei een nationale feestdag ter nagedachtenis van de strijd.

Nasleep

De slag om Puebla was vanuit militair oogpunt niet erg belangrijk voor Mexico. Lorencez mocht zich terugtrekken en de steden vasthouden die hij al had veroverd. Kort na de strijd stuurde Frankrijk 27.000 troepen naar Mexico onder een nieuwe commandant, Elie Frederic Forey. Deze enorme kracht was veel verder dan alles wat de Mexicanen konden weerstaan, en het trok Mexico City binnen in juni 1863. Onderweg belegerden en veroverden ze Puebla. De Fransen installeerden Maximiliaan van Oostenrijk, een jonge Oostenrijkse edelman, als keizer van Mexico. Het bewind van Maximiliaan duurde tot 1867 toen president Juarez de Fransen kon verdrijven en de Mexicaanse regering kon herstellen. De jonge generaal Zaragoza stierf niet lang na de slag om Puebla aan tyfus.

Hoewel de Slag om Puebla vanuit militair oogpunt weinig bedroeg - het stelde alleen de onvermijdelijke overwinning van het Franse leger uit, dat groter, beter getraind en beter uitgerust was dan de Mexicanen - het betekende toch veel voor Mexico in termen van trots en hoop. Het toonde hen dat de machtige Franse oorlogsmachine niet onkwetsbaar was en dat vastberadenheid en moed krachtige wapens waren.

De overwinning was een enorme boost voor Benito Juarez en zijn regering. Het stelde hem in staat de macht vast te houden op een moment dat hij het gevaar liep te verliezen, en het was Juarez die uiteindelijk zijn volk naar de overwinning leidde tegen de Fransen in 1867.