Voor alles wat het is en doet, is de federale overheid van de Verenigde Staten gebaseerd op een zeer eenvoudig systeem: drie functionele takken met bevoegdheden gescheiden en beperkt door constitutioneel verklaarde checks and balances.
De uitvoerende, wetgevende en gerechtelijke afdelingen vertegenwoordigen het constitutionele kader dat de grondleggers voor ogen hebben voor de regering van onze natie. Samen functioneren ze om een systeem van wetgeving en handhaving te bieden op basis van checks and balances en scheiding van bevoegdheden die ervoor moeten zorgen dat geen enkel individu of overheidsorgaan ooit te machtig wordt. Bijvoorbeeld:
Is het systeem perfect? Worden krachten ooit misbruikt? Natuurlijk, maar zoals regeringen gaan, werkt de onze vrij goed sinds 17 september 1787. Zoals Alexander Hamilton en James Madison ons eraan herinneren in Federalist 51: "Als mannen engelen waren, zou geen regering nodig zijn."
Hamilton en Madison erkenden de inherente morele paradox van een samenleving waarin louter stervelingen andere stervelingen besturen, en schreven vervolgens: "Bij het opstellen van een regering die door mannen over mannen moet worden bestuurd, ligt de grote moeilijkheid hierin: je moet stel eerst de regering in staat om de geregeerden te controleren, en in de volgende plaats
De uitvoerende macht van de federale overheid zorgt ervoor dat de wetten van de Verenigde Staten worden nageleefd. Bij de uitvoering van deze taak wordt de president van de Verenigde Staten bijgestaan door de vice-president, afdelingshoofden - kabinetsecretarissen genoemd - en de hoofden van de verschillende onafhankelijke agentschappen.
De uitvoerende macht bestaat uit de president, de vice-president en 15 uitvoerende afdelingen op kabinetsniveau.
De president van de Verenigde Staten is de gekozen leider van het land. Als staatshoofd is de president de leider van de federale regering en opperbevelhebber van de strijdkrachten van de Verenigde Staten. Verkozen volgens het Electoral College-proces, de president heeft een ambtstermijn van vier jaar en is beperkt tot het dienen van niet meer dan twee termijnen.
De vice-president van de Verenigde Staten ondersteunt en adviseert de president. Tijdens het proces van presidentiële opvolging wordt de vice-president president als de president niet meer in staat is te dienen. De vice-president kan worden gekozen en heeft een onbeperkt aantal termijnen van vier jaar, zelfs onder meerdere voorzitters.
De leden van het kabinet van de president fungeren als adviseurs van de president. Tot de kabinetsleden behoren de vice-president, hoofden of 'secretarissen' van de uitvoerende afdelingen en andere hooggeplaatste overheidsfunctionarissen. De hoofden van de uitvoerende afdelingen worden benoemd door de president en moeten worden bevestigd door een eenvoudige meerderheid van stemmen van de Senaat.
De wetgevende tak, bestaande uit het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, heeft de enige grondwettelijke autoriteit om wetten uit te vaardigen, oorlog te verklaren en speciale onderzoeken uit te voeren. Bovendien heeft de senaat het recht om veel presidentiële benoemingen te bevestigen of af te wijzen.
Er zijn in totaal 100 gekozen Senatoren-twee uit elk van de 50 staten. Senatoren kunnen een onbeperkt aantal termijnen van zes jaar dienen.
Er zijn momenteel 435 gekozen vertegenwoordigers, volgens het constitutionele proces van verdeling, de 435 vertegenwoordigers zijn verdeeld over de 50 staten in verhouding tot hun totale bevolking zoals gerapporteerd door de meest recente tienjarige Amerikaanse volkstelling. Daarnaast zijn er afgevaardigden zonder stemrecht die het District of Columbia en de territoria in het Huis van Afgevaardigden vertegenwoordigen. Vertegenwoordigers kunnen een onbeperkt aantal termijnen van twee jaar dienen.
Bestaande uit federale rechters en rechtbanken, interpreteert de gerechtelijke tak de wetten die zijn vastgesteld door het Congres en beslist indien nodig in concrete gevallen waarin iemand is geschaad.
Federale rechters, inclusief rechters van het Hooggerechtshof, worden niet gekozen. In plaats daarvan worden ze benoemd door de president en moeten ze worden bevestigd door de Senaat. Eenmaal bevestigd, dienen federale rechters voor het leven tenzij ze aftreden, sterven of worden afgezet.
Het Amerikaanse Hooggerechtshof zit bovenop de rechterlijke macht en de federale rechtbankhiërarchie en heeft het laatste woord over alle zaken waartegen de lagere rechtbanken hoger beroep hebben ingesteld.
Er zijn momenteel negen leden van het Supreme Court - een Chief Justice en acht Associate Justices. Een quorum van zes Justices is vereist om een zaak te beslissen. In geval van staking van stemmen door een even aantal Justices, is de beslissing van de lagere rechtbank van kracht.
De 13 Amerikaanse gerechtshoven zitten net onder het Hooggerechtshof en behandelen zaken die bij hen zijn aangetekend door de 94 regionale gerechtshoven in de VS die de meeste federale zaken behandelen.