De orka, ook bekend als de "orka", is een van de meest bekende soorten walvissen. Orka's zijn meestal de sterattracties in grote aquaria en vanwege deze aquaria en films kunnen ze ook wel "Shamu" of "Free Willy" worden genoemd.
Ondanks hun enigszins denigrerende naam en grote, scherpe tanden, zijn er nooit fatale interacties tussen orka's en mensen in het wild gemeld. (Lees meer over fatale interacties met gevangen orka's).
Met hun spindelachtige vorm en mooie, heldere zwart-witte aftekeningen zijn orka's opvallend en onmiskenbaar.
De maximale lengte van orka's is 32 voet bij mannen en 27 voet bij vrouwen. Ze kunnen tot 11 ton wegen (22.000 pond). Alle orka's hebben rugvinnen, maar de mannetjes zijn groter dan vrouwtjes en bereiken soms 6 voet lang.
Net als veel andere Odontocetes leven orka's in georganiseerde familiegroepen, pods genaamd, die in grootte variëren van 10-50 walvissen. Individuen worden geïdentificeerd en bestudeerd met behulp van hun natuurlijke markeringen, waaronder een grijswit "zadel" achter de rugvin van de walvis.
Hoewel orka's lang als één soort werden beschouwd, lijken er nu veel soorten of ten minste ondersoorten van orka's te zijn. Deze soorten / ondersoorten verschillen genetisch en ook qua uiterlijk.
Volgens de Encyclopedia of Marine Mammals zijn orka's 'op de tweede plaats na de mens als het meest verspreide zoogdier ter wereld'. Hoewel ze zich uitstrekken over gematigde delen van de oceanen, zijn orka-populaties meer geconcentreerd rond IJsland en Noord-Noorwegen, langs de noordwestelijke kust van de VS en Canada, in het Antarctische en Canadese Noordpoolgebied..
Orka's eten een breed scala aan prooien, waaronder vissen, haaien, koppotigen, zeeschildpadden, zeevogels (bijv. Pinguïns) en zelfs andere zeezoogdieren (bijv. Walvissen, pinnipeds). Ze hebben 46-50 kegelvormige tanden die ze gebruiken om hun prooi te grijpen.
De goed bestudeerde populatie orka's voor de westkust van Noord-Amerika heeft onthuld dat er twee afzonderlijke, geïsoleerde populaties van orka's zijn die bekend staan als 'bewoners' en 'transiënten'. Ingezetenen jagen op vissen en bewegen volgens de migraties van zalm, en transiënten jagen voornamelijk op zeezoogdieren zoals vinvissen, bruinvissen en dolfijnen, en kunnen zich zelfs voeden met zeevogels.
Resident en voorbijgaande orka-populaties zijn zo verschillend dat ze niet met elkaar omgaan en hun DNA is anders. Andere populaties van orka's worden niet zo goed bestudeerd, maar wetenschappers denken dat deze voedselspecialisatie ook in andere gebieden kan voorkomen. Wetenschappers leren nu meer over een derde type orka, 'offshores' genaamd, die in het gebied van British Columbia, Canada tot Californië wonen, geen interactie hebben met ingezetenen of tijdelijke populaties en meestal niet aan de kust worden gezien. Hun voedselvoorkeuren worden nog onderzocht.
Orka's zijn geslachtsrijp als ze 10-18 jaar oud zijn. De paring lijkt het hele jaar door plaats te vinden. De draagtijd is 15-18 maanden, waarna een kalf van ongeveer 6-7 voet lang wordt geboren. Kalveren wegen ongeveer 400 pond bij de geboorte en zullen gedurende 1-2 jaar borstvoeding geven. Vrouwtjes hebben kalveren om de 2-5 jaar. In het wild wordt geschat dat 43% van de kalveren binnen de eerste 6 maanden sterft (Encyclopedia of Marine Mammals, p.672). Vrouwtjes planten zich voort totdat ze ongeveer 40 jaar oud zijn. Orka's leven naar schatting tussen de 50-90 jaar oud, en vrouwtjes leven over het algemeen langer dan mannetjes.
Sinds 1964, toen de eerste orka werd gevangen om in een aquarium in Vancouver te worden tentoongesteld, zijn ze een populair 'showdier', een praktijk die controversiëler wordt. Tot de jaren 1970 werden orka's gevangen voor de westkust van Noord-Amerika, totdat de bevolking daar begon af te nemen. Vervolgens worden sinds het einde van de jaren zeventig vooral orka's gevangen in het wild voor aquaria uit IJsland gehaald. Tegenwoordig bestaan er in veel aquaria fokprogramma's en dat heeft de behoefte aan wilde vangsten verminderd.