Wie waren de kaliefen?

Een kalief is een religieuze leider in de islam en wordt beschouwd als de opvolger van de profeet Mohammed. De kalief is het hoofd van de 'ummah', of de gemeenschap van gelovigen. Na verloop van tijd werd het kalifaat een religiopolitieke positie, waarin de kalief het moslimimperium regeerde.

Het woord "kalief" komt van het Arabische "khalifah", wat "vervanger" of "opvolger" betekent. Zo volgt de kalief de profeet Mohammed op als de leider van de gelovigen. Sommige geleerden beweren dat Khalifah in dit gebruik dichter in de betekenis staat van "vertegenwoordiger" - dat wil zeggen, de kaliefen waren niet echt vervangen door de profeet, maar vertegenwoordigden alleen Mohammed tijdens hun tijd op aarde.

Stelling van het eerste kalifaat

Het oorspronkelijke schisma tussen soennieten en sjiitische moslims vond plaats nadat de profeet stierf, vanwege een meningsverschil over wie de kalief zou moeten zijn. Degenen die de soennieten werden, geloofden dat elke waardige volgeling van Mohammed kalief kon zijn en zij steunden de kandidaturen van Mohammed's metgezel, Abu Bakr, en vervolgens van Umar toen Abu Bakr stierf. De vroege Shi'a daarentegen geloofde dat de kalief een nauw familielid van Mohammed zou moeten zijn. Ze gaven de voorkeur aan de schoonzoon en neef van de profeet, Ali.

Nadat Ali was vermoord, vestigde zijn rivaal Mu-waiyah het Umayyad-kalifaat in Damascus, dat vervolgens een rijk veroverde dat zich uitstrekte van Spanje en Portugal in het westen via Noord-Afrika en het Midden-Oosten tot Centraal-Azië in het oosten. De Umayyaden regeerden van 661 tot 750, toen ze werden omvergeworpen door de Abbasidische kaliefen. Deze traditie ging door tot ver in de volgende eeuw.

Conflict in de tijd en het laatste kalifaat

Vanuit hun hoofdstad in Bagdad regeerden de Abbasidische kaliefen van 750 tot 1258, toen de Mongoolse legers onder Hulagu Khan Bagdad plunderden en de kalief executeerden. In 1261 hergroepeerden de Abbasiden zich in Egypte en bleven tot 1519 religieus gezag uitoefenen over de moslimgelovigen van de wereld..

In die tijd veroverde het Ottomaanse rijk Egypte en verhuisde het kalifaat naar de Ottomaanse hoofdstad Constantinopel. Deze verwijdering van het kalifaat uit de Arabische thuislanden naar Turkije maakte op dat moment een aantal moslims woedend en blijft tot op de dag van vandaag met enkele fundamentalistische groepen vechten.

De kaliefen bleven als hoofden van de moslimwereld - hoewel natuurlijk niet universeel als zodanig erkend - totdat Mustafa Kemal Ataturk het kalifaat in 1924 afschafte. Hoewel deze beweging door de nieuwe seculiere Republiek Turkije leidde tot een protest bij andere moslims over de hele wereld, er is nooit een nieuw kalifaat herkend.

Gevaarlijke kalifaten van vandaag

Vandaag heeft de terroristische organisatie ISIS (de Islamitische Staat van Irak en Syrië) een nieuw kalifaat uitgeroepen in de gebieden die het controleert. Dit kalifaat wordt niet erkend door andere naties, maar de zogenaamde kalief van door ISIS geregeerde landen is de leider van de organisatie, al-Baghdadi.

ISIS wil momenteel het kalifaat nieuw leven inblazen in de landen die ooit het huis waren van de Umayyad- en Abbasid-kalifaten. In tegenstelling tot sommige van de Ottomaanse kaliefen, is al-Baghdadi een gedocumenteerd lid van de Quraysh-clan, de clan van de profeet Mohammed.

Dit geeft al-Baghdadi legitimiteit als een kalief in de ogen van sommige islamitische fundamentalisten, ondanks het feit dat de meeste soennieten historisch geen bloedrelatie nodig hadden met de profeet in hun kandidaten voor de kalief.