Wat zijn afgeleide morfemen?
Share
Als je het hebt over biologie, wordt morfologie gedefinieerd als de tak van studie die zich bezighoudt met de vorm en structuur van organismen en hun unieke structurele kenmerken. Taalkundigen beschouwen taal vaak als een levend wezen omdat het, net als een biologische levensvorm, wordt hervormd door externe krachten die op zijn structuur inwerken en ook in de loop van de tijd verandert. De taalmorfologie is dus de studie van hoe woorden worden gevormd en hoe ze zich verhouden tot andere woorden in een gemeenschappelijke taal. Net zoals een bioloog het fenomeen van metamorfose zou kunnen bestuderen, zou een taalkundige een woord en zijn samenstellende delen kunnen bestuderen om te leren hoe zijn structuur en betekenis zijn geëvolueerd. In de grammatica is een afgeleide morpheme een affix - een groep letters toegevoegd vóór het begin (voorvoegsel) of na het einde (achtervoegsel) van een basis- of basiswoord om een nieuw woord of een nieuwe vorm van een bestaand woord te maken.
Afgeleide morfemen toevoegen
Het toevoegen van een afleidingsmorfeme verandert vaak de grammaticale categorie of een deel van de spraak van het basiswoord waaraan het wordt toegevoegd. Door bijvoorbeeld "ful" toe te voegen aan het zelfstandig naamwoord schoonheid verandert het woord in een bijvoeglijk naamwoord (mooi), terwijl het vervangen van de "e" door "er" aan het einde van het samenvoegen van het werkwoord het verandert in een zelfstandig naamwoord (fusie). De vorm van een woord dat het gevolg is van het toevoegen van een afgeleide morfeme staat bekend als een afgeleid woord of een afgeleide.
Je kunt afgeleide morfemen toevoegen om gratis morfemen te maken. Dit zijn woorden die niet in kleinere onderdelen kunnen worden verdeeld en betekenis behouden. De meeste lettergreepwoorden in de Engelse taal zijn gratis morfemen. Bijvoorbeeld, in de zin: "Ik sla de man op zijn hoofd", is elk van de woorden een gratis morfeme dat niet in kleinere delen kan worden onderverdeeld. Om de zin een preciezere betekenis te geven, zou ik een afleidingsmorfeme kunnen toevoegen. Door het voorvoegsel "voorgrond" toe te voegen aan het woord "hoofd" weet de lezer nu op welk deel van het hoofd de man werd geraakt. Het geeft niet alleen de precieze locatie van het letsel, het geeft een groter potentieel voor schade aan, omdat het voorhoofd een zeer gevoelig onderdeel van de menselijke anatomie is.
U kunt ook meer dan één afgeleide morfeme toevoegen aan een basiswoord om verschillende betekenissen te creëren. Het werkwoord 'transformeren' bestaat bijvoorbeeld uit het basiswoord 'vorm' en een afleidingsmorfeme, het voorvoegsel 'trans'. Door het derivationele morfeme "ation" als achtervoegsel toe te voegen, wordt "transform" het zelfstandig naamwoord "transformation". Maar daar hoef je niet te stoppen. Door een ander achtervoegsel achtervoegsel "al" toe te voegen na "ation", kunt u het adjectief "transformationeel" maken.
Inflectionele morfemen versus afgeleide morfemen
Inflectionele morfemen definiëren bepaalde aspecten die betrekking hebben op de grammaticale functie van een woord. Er zijn slechts acht inflectionele morfemen in de Engelse taal - en ze zijn allemaal achtervoegsels. De twee verbuigingsmorfemen die kunnen worden toegevoegd aan zelfstandige naamwoorden zijn -'s (apostrof + s) om het bezittelijk geval aan te duiden en -es om het meervoud aan te duiden. De vier verbuigingen die kunnen worden toegevoegd aan werkwoorden zijn - (e) d om verleden tijd aan te geven, -ing om het onvoltooid deelwoord aan te geven, -en, om het voltooid deelwoord aan te geven, en -s, voor de derde persoon enkelvoud. De twee verbuigingen kunnen worden toegevoegd aan bijvoeglijke naamwoorden zijn: -er, voor de vergelijkende en -est, voor de overtreffende trap.
In tegenstelling tot inflectionele affixen, wordt het potentiële aantal afgeleide affixen in de Engelse taal alleen beperkt door de omvang van de vocabulaire van een bepaalde spreker of schrijver. Als gevolg hiervan zou het onmogelijk zijn om een uitgebreide lijst van afgeleide morfemen te maken, maar we kunnen een paar representatieve voorbeelden bekijken. Wanneer in het Amerikaans Engels achtervoegsels zoals "-ize" of "-ful" aan een zelfstandig naamwoord worden toegevoegd, wordt het zelfstandig naamwoord het overeenkomstige werkwoord, zoals in kannibaliseren, verdampen, betoveren, behulpzaam, speels, attent, enzovoort. Wanneer het achtervoegsel "-ize" wordt toegevoegd aan een bijvoeglijk naamwoord, worden de woorden omgezet in werkwoorden: realiseren, voltooien, vitaliseren, enz..
Sommige morfemen zijn zowel inflectioneel als afleidend
Ondertussen kunnen sommige inflectionele morfemen, specifiek -ed, -en, -er, -ing en -ly, de kenmerken van afgeleide morfemen aannemen. Het achtervoegsel -er kan bijvoorbeeld functioneren als zowel een verbuigend als een afgeleid morfeme. In zijn buigvermogen wordt -er toegevoegd aan bijvoeglijke naamwoorden om het vergelijkende aan te duiden als in "dikker", wat iets beschrijft dat extra massa heeft.
Als een afleidingsmorfeme wordt -er veel gebruikt bij de productie van het vormen van nieuwe zelfstandige naamwoorden. Zulke morfemen vormen, wanneer ze zijn gekoppeld aan basiswerkwoorden, zelfstandige naamwoorden zoals "boer" om iemand te beschrijven die de actie uitvoert die wordt aangegeven door het werkwoord. Wanneer -er wordt toegevoegd aan een bijvoeglijk naamwoord, wordt een zelfstandig naamwoord gevormd: zoals in homesteader, dat iemand beschrijft in termen van de kwaliteit die wordt aangegeven door het bijvoeglijk naamwoord. Wanneer -er wordt toegevoegd aan een nominaal grondwoord, wordt de betekenis van het resulterende zelfstandig naamwoord opgenomen in het gewijzigde woord. Neem bijvoorbeeld het woord "vrachtschip". Het basiswoord "vracht" is gewijzigd, maar de definitie van het nieuwe zelfstandig naamwoord "vrachtschip" - een type schip dat wordt gebruikt om vracht te vervoeren - behoudt de kwaliteit die wordt aangegeven door het oorspronkelijke zelfstandig naamwoord.
bronnen
- Hamawand, Zeki. "Morfologie in het Engels: Word Formation in Cognitive Grammar."Continuum, 2011
- Remson, Lynne Hebert. "Mondelinge taal" van Geletterdheid voor het nieuwe millennium, ed. door Barbara J. Guzzetti. Praeger, 2007
- Parker, Frank en Riley, Kathryn. Taalkunde voor niet-taalkundigen, 2e ed. Allyn en Bacon, 1994
