The Myth of Gilgamesh, Hero King of Mesopotamia

Gilgamesj is de naam van een legendarische krijgerskoning, een figuur gebaseerd op de vijfde koning van de eerste dynastie van de Mesopotamische hoofdstad Uruk, ergens tussen 2700-2500 v.Chr. Echt of niet, Gilgamesh was de held van het eerste geregistreerde epische avonturenverhaal, verteld in de oude wereld van Egypte tot Turkije, van de Middellandse Zeekust tot de Arabische woestijn voor meer dan 2000 jaar.

Snelle feiten: Gilgamesh, Hero King of Mesopotamia

• Alternatieve namen: Koning Gilgamesj van Uruk
• Gelijkwaardig: Bilgames (Akkadisch), Bilgamesh (Sumerisch)
• epitheta: Hij die de diepte zag
• Rijken en krachten: Koning van Uruk, verantwoordelijk voor het bouwen van de stadsmuur, en koning van de onderwereld en rechter van de doden
• Familie: Zoon van de Babylonische koning Lugalbanda (ook bekend als Enmerkar of Euechsios) en de godin Ninsumun of Ninsun. 
• Cultuur / Land: Mesopotamië / Babylon / Uruk
• Primaire bronnen: Babylonische epische gedicht geschreven in het Sumerisch, Akkadisch en Aramees; ontdekt in Nineve in 1853

Gilgamesh in de Babylonische mythologie

De vroegst overgebleven documenten met betrekking tot Gilgamesh zijn spijkerschrifttabletten die in heel Mesopotamië zijn gevonden en tussen 2100-1800 v.Chr. De tabletten zijn in het Sumerisch geschreven en beschrijven gebeurtenissen in het leven van Gilgamesj die later in een verhaal zijn verweven. Geleerden geloven dat de Sumerische verhalen kopieën kunnen zijn geweest van oudere (niet-overlevende) composities van het hof van de koningen van Ur III (21e eeuw v.Chr.), Die afstamden van Gilgamesh.

Het vroegste bewijs van de verhalen als een verhaal was waarschijnlijk samengesteld door schriftgeleerden in de steden Larsa of Babylon. Tegen de 12e eeuw v.Chr. Was het epos van Gilgamesj wijdverspreid in het Middellandse-Zeegebied. De Babylonische traditie zegt dat de exorcist Si-leqi-unninnivan Uruk was de auteur van het Gilgamesh-gedicht genaamd "Hij die de diepte zag", rond 1200 v.Chr.

De 11e tablet van het epos van Gilgamesj, waarin Utnapishtim het verhaal van de zondvloed vertelt. CM Dixon / Getty Images

Een bijna volledig exemplaar werd gevonden in 1853 in Nineveh, Irak, gedeeltelijk in de bibliotheek van Ashurbanipal (r. 688-633 v.Chr.). Kopieën en fragmenten van het Gilgamesh-epos zijn gevonden van de Hettitische site van Hattusa in Turkije tot Egypte, van Megiddo in Israël tot de Arabische woestijn. Deze fragmenten van het verhaal zijn verschillend geschreven in het Sumerisch, Akkadisch en verschillende vormen van Babylonisch, en de nieuwste oude versie dateert uit de tijd van de Seleuciden, de opvolgers van Alexander de Grote in de vierde eeuw v.Chr.. 

Beschrijving 

In de meest voorkomende vorm van het verhaal is Gilgamesj een prins, zoon van koning Lugalbanda (of een afvallige priester) en de godin Ninsun (of Ninsumun).

Hoewel hij in het begin een wilde jeugd was, streeft Gilgamesh tijdens het epische verhaal naar een heroïsche zoektocht naar roem en onsterfelijkheid en wordt hij een man met een enorm vermogen voor vriendschap, uithoudingsvermogen en avontuur. Onderweg ervaart hij ook grote vreugde en verdriet, evenals kracht en zwakte.

Tekening van een standbeeld van Mesopotamische heerser Gilgamesj, terwijl hij een leeuw onder zijn arm houdt. Stock Montage / Getty-afbeeldingen

Epic of Gilgamesh 

In het begin van het verhaal is Gilgamesh een jonge prins in Warka (Uruk), dol op vrouwen verzorgen en achtervolgen. De inwoners van Uruk klagen bij de goden, die samen besluiten afleiding naar Gilgamesh te sturen in de vorm van een groot harig wezen, Enkidu.

Enkidu keurt de woeste wegen van Gilgamesj af en samen gaan ze op reis door de bergen naar het Cederbos, waar een monster leeft: Huwawa of Humbaba, een monsterlijk angstaanjagende reus van onheuglijke leeftijd. Met behulp van de Babylonische zonnegod verslaan Enkidu en Gilgamesh Huwawa en doden hem en zijn stier, maar de goden eisen dat Enkidu wordt geofferd voor de dood. 

Enkidu sterft en Gilgamesj treurt zeven dagen lang bij zijn lichaam, in de hoop dat het weer tot leven komt. Wanneer Enkidu niet nieuw leven wordt ingeblazen, houdt hij een formele begrafenis voor hem en zweert hij dat hij onsterfelijk wordt. De rest van het verhaal gaat over die zoektocht.

Op zoek naar onsterfelijkheid

Gilgamesh streeft naar onsterfelijkheid op verschillende plaatsen, waaronder de oprichting van een goddelijke herberghouder (of barmeisje) aan de zeekust, aan de overkant van de Middellandse Zee, en door een bezoek aan de Mesopotamische Noach, Utnapishtim, die onsterfelijkheid verkreeg na het overleven van de grote vloed.

Na vele avonturen arriveert Gilgamesh in het huis van Utnapishtim, die, na de gebeurtenissen van de Grote Vloed te hebben verteld, hem uiteindelijk vertelt dat als hij zes dagen en zeven nachten kan slapen, hij onsterfelijkheid zal verkrijgen. Gilgamesh gaat zitten en valt meteen zes dagen in slaap. Utnapishtim vertelt hem dan dat hij naar de bodem van de zee moet gaan om een ​​speciale plant met genezende krachten te vinden. Gilgamesh kan het vinden, maar de plant wordt gestolen door een slang die het gebruikt en in staat is om zijn oude huid te vervellen en herboren te worden.

Gilgamesj huilt bitter en geeft dan zijn zoektocht op en keert terug naar Uruk. Wanneer hij uiteindelijk sterft, wordt hij de god van de onderwereld, een perfecte koning en rechter van de doden die alles ziet en weet. 

Gegraveerd gewicht van de held Gilgamesh die vecht tegen twee slangen, steatiet of chloriet. Sumerische beschaving, 3e millennium v.Chr. G. Dagli Orti / Getty Images Plus

Gilgamesh in de moderne cultuur 

Het epos van Gilgamesj is niet het enige Mesopotamische epos over een halfmenselijke, halfgodenkoning. Fragmenten van epische verhalen zijn gevonden over verschillende koningen, waaronder Sargon van Agade (geregeerd 2334 tot 2279 v.Chr.), Nebukadnezar I van Babylon (1125-1104 v.Chr.) En Nabopolassar van Babylon (626-605 v.Chr.). Gilgamesh is echter het vroegste verhalende gedicht dat is opgenomen. Plotpunten, heroïsche aspecten en zelfs hele verhalen worden verondersteld een inspiratie te zijn geweest voor het Oude Testament van de Bijbel, de Ilias en de Odyssee, de werken van Hesiodus en de Arabische nachten.

Het Gilgamesh-epos is geen religieus document; het is een verhaal van een vaag historische held die zich bemoeide met en werd bewaakt door verschillende goden en godinnen, een verhaal dat zich ontwikkelde en werd geborduurd over zijn 2000-jarige bestaan.

Bronnen en verder lezen

• Abusch, Tzvi. "De ontwikkeling en betekenis van het epos van Gilgamesh: An Interpretive Essay." Journal of the American Oriental Society 121.4 (2001): 614-22.
• Dalley, Stephanie. "Mythes uit Mesopotamia: Creation, The Flood, Gilgamesh en anderen." Oxford: Oxford University Press, 1989.
• George, Andrew R. "The Babylonian Gilgamesh Epic: Introduction, Critical Edition and Cuneiform Texts," 2 vols. Oxford: Oxford University Press, 2003.
• idem. "Het Gilgameš-epos in Ugarit." Aula Orientalis 25.237-254 (2007). Afdrukken.
• Gresseth, Gerald K. "The Gilgamesh Epic and Homer." Het klassieke tijdschrift 70.4 (1975): 1-18.
• Heidel, Alexander. "Parallels van het Epische en Oude Testament van Gilgamesj." Chicago IL: The University of Chicago Press, 1949.
• Milstein, Sara J. "Gilgamesh uitbesteden." Empirische modellen uitdagende bijbelse kritiek. Eds. Persoon Jr., Raymond F. en Robert Rezetko. Het oude Israël en zijn literatuur. Atlanta, GA: SBL Press, 2016. 37-62.