Het verhaal van Cupido en Psyche komt van de oude Romeinse roman "Metamorphoses" van Apuleius, die werd geschreven in de tweede helft van de tweede eeuw CE.
De grote Griekse godin van liefde en schoonheid, Aphrodite (of Venus in het Latijn), werd geboren uit het schuim nabij het eiland Cyprus, om welke reden ze ook wel 'de Cypriaan' wordt genoemd. Aphrodite was een jaloerse godin, maar ze was ook gepassioneerd. Ze hield niet alleen van de mannen en goden in haar leven, maar ook van haar zonen en kleinkinderen. Soms leidde haar bezitterige instinct haar te ver. Toen haar zoon Cupido een mens vond om van te houden - wiens schoonheid met haar wedijverde - deed Aphrodite er alles aan om het huwelijk te dwarsbomen.
Psyche werd aanbeden voor haar schoonheid in haar thuisland. Dit maakte Aphrodite gek, dus stuurde ze een pest en liet weten dat de enige manier waarop het land weer normaal kon worden, was door Psyche op te offeren. De koning, die de vader van Psyche was, bond Psyche vast en liet haar aan haar dood over in de handen van een vermoedelijk angstaanjagend monster. Je merkt misschien op dat dit niet de eerste keer in de Griekse mythologie is dat dit gebeurde. De grote Griekse held Perseus vond zijn bruid, Andromeda, vastgebonden als prooi voor een zeemonster. In het geval van Psyche was het de zoon Cupido van Aphrodite die de prinses had vrijgelaten en getrouwd.
Helaas voor het jonge paar, Cupido en Psyche, was Aphrodite niet de enige die dingen probeerde te bederven. Psyche had twee zussen die net zo jaloers waren als Aphrodite.
Cupido was een geweldige minnaar en echtgenoot van Psyche, maar hun relatie had iets vreemds: hij zorgde ervoor dat Psyche nooit zag hoe hij eruitzag. Psyche vond het niet erg. Ze had een bevredigend leven met haar man in het donker, en overdag had ze alle luxe die ze ooit zou willen.
Toen de zusters leerden over de luxe, extravagante levensstijl van hun gelukkige, mooie zus, drongen ze er bij Psyche op aan het gebied van zijn leven te wrikken dat de man van Psyche voor haar verborgen hield.
Cupido was een god en, zo mooi als hij was, wilde hij niet dat zijn sterfelijke vrouw zijn gestalte zou zien. Psyche's zus wist niet dat hij een god was, hoewel ze het misschien wel vermoedden. Ze wisten echter wel dat het leven van Psyche veel gelukkiger was dan dat van hen. Ze kenden hun zus goed, ze jaagden op haar onzekerheden en overtuigden Psyche dat haar man een afschuwelijk monster was.
Psyche verzekerde haar zussen dat ze ongelijk hadden, maar omdat ze hem nooit had gezien, begon ze zelfs te twijfelen. Psyche besloot de nieuwsgierigheid van de meisjes te bevredigen en op een avond gebruikte ze een kaars om naar haar slapende echtgenoot te kijken.
De goddelijke vorm van Cupido was voortreffelijk en Psyche stond daar verbijsterd naar haar man te staren terwijl haar kaars smolt. Terwijl Psyche treuzelde, druppelde een beetje was op haar man. Haar abrupt ontwaakte, woedende, ongehoorzame, gewonde echtgenoot-god vloog weg.
'Zie je wel, ik heb je gezegd dat ze geen goed mens was,' zei moeder Aphrodite tegen haar herstellende zoon Cupido. "Nu moet je tevreden zijn onder de goden."
Cupido was misschien meegegaan met de scheiding, maar Psyche kon dat niet. Gedreven door de liefde van haar mooie echtgenoot, smeekte ze haar schoonmoeder om haar nog een kans te geven. Aphrodite ging akkoord, maar er waren voorwaarden.
Aphrodite was niet van plan eerlijk te spelen. Ze bedacht vier taken (geen drie zoals gebruikelijk in mythische heldenmissies), waarbij elke taak veel preciezer is dan de vorige. Psyche is geslaagd voor de eerste drie uitdagingen, maar de laatste taak was haar teveel. De vier taken waren:
Naar de onderwereld gaan was een uitdaging voor de dappersten van de Griekse mythische helden. Halfgod Hercules kon gemakkelijk naar de onderwereld gaan, maar de mens Theseus had problemen en moest worden gered door Hercules. Psyche was echter zelfverzekerd toen Aphrodite haar vertelde dat ze naar het gevaarlijkste gebied moest gaan dat bij stervelingen bekend is. De reis was gemakkelijk, vooral nadat een sprekende toren haar vertelde hoe ze de ingang naar de onderwereld kon vinden, hoe ze zich rond Charon en Cerberus kon verplaatsen en hoe ze zich moest gedragen voor de koningin van de onderwereld.
Het deel van de vierde taak dat teveel was voor Psyche was het terugbrengen van de schoonheidscrème. De verleiding was te groot om zichzelf mooier te maken - om de door haar verkregen crème te gebruiken. Als de perfecte schoonheid van de perfecte godin Aphrodite deze schoonheidscrème in de onderwereld nodig had, redeneerde Psyche, hoeveel te meer zou het een onvolmaakte sterfelijke vrouw helpen? Dus psyche pakte de doos met succes terug, maar toen opende ze hem en viel in een doodse slaap, zoals Aphrodite in het geheim had voorspeld.
Op dit punt was goddelijke interventie nodig als het verhaal een einde zou hebben dat iemand echt gelukkig maakte. Met Zeus 'medeplichtigheid bracht Cupido zijn vrouw naar Olympus, waar ze op bevel van Zeus nectar en ambrosia kreeg zodat ze onsterfelijk zou worden.
Op Olympus, in aanwezigheid van de andere goden, verzoende Aphrodite zich met tegenzin met haar zwangere schoondochter, die op het punt stond een kleinkind te bevallen waar Aphrodite (uiteraard) dol op zou zijn, Voluptas genoemd in het Latijn, of Hedone in het Grieks, of Plezier in het Engels.
C.S. Lewis nam Apuleius 'versie van deze mythe en draaide het op zijn oor in "Till We Have Faces". Het tedere liefdesverhaal is verdwenen. In plaats van het verhaal door de ogen van Psyche te laten zien, wordt het gezien vanuit het perspectief van haar zus Orval. In plaats van de verfijnde Aphrodite van het Romeinse verhaal, is de moedergodin in de versie van C.S. Lewis een veel zwaardere, chtonische aarde-moedergodin.