De norm voor het claimen van een gedaagde is niet schuldig vanwege krankzinnigheid is door de jaren heen veranderd van strikte richtlijnen naar een soepelere interpretatie en weer terug naar een strengere norm.
Hoewel de definities van wettelijke krankzinnigheid van staat tot staat verschillen, wordt een persoon over het algemeen als krankzinnig beschouwd en is hij niet verantwoordelijk voor crimineel gedrag als hij ten tijde van het misdrijf als gevolg van een ernstige psychische aandoening of defect niet in staat was de aard en kwaliteit of de onrechtmatigheid van zijn handelingen.
Deze redenering is dat, omdat een bewuste intentie een essentieel onderdeel is van de meeste overtredingen, een persoon die krankzinnig is niet in staat is om een dergelijke intentie te vormen. Geestesziekte of defect vormt niet alleen een juridische verdediging tegen krankzinnigheid. De gedaagde moet de verdediging van de waanzin bewijzen met duidelijk en overtuigend bewijs.
De geschiedenis van de waanzinverdediging in de moderne tijd komt uit de zaak van Daniel M'Naghten uit 1843, die de premier van Groot-Brittannië probeerde te vermoorden en niet schuldig werd bevonden omdat hij destijds krankzinnig was. De publieke verontwaardiging na zijn vrijspraak leidde tot het opstellen van een strikte definitie van wettelijke krankzinnigheid die bekend staat als de M'Naghten-regel.
De M'Naghten-regel zei in feite dat een persoon niet juridisch krankzinnig was tenzij hij "niet in staat is zijn omgeving te waarderen" vanwege een krachtige mentale waan.
De Durham-standaard was een veel soepelere richtlijn voor de krankzinnigheidsverdediging, maar het ging over de kwestie van het veroordelen van geestelijk zieke verdachten, die volgens de M'Naghten-regel was toegestaan. De Durham-standaard trok echter veel kritiek vanwege de uitgebreide definitie van juridische krankzinnigheid.
Het Model Penal Code, gepubliceerd door het American Law Institute, bood een standaard voor juridische krankzinnigheid die een compromis was tussen de strikte M'Naghten Rule en de milde uitspraak van Durham. Volgens de MPC-norm is een verweerder niet verantwoordelijk voor crimineel gedrag "als hij op het moment van dergelijk gedrag als gevolg van een psychische aandoening of defect een substantieel vermogen mist om de criminaliteit van zijn gedrag te waarderen of om zijn gedrag aan de vereisten van de wet."
De MPC-norm was populair tot 1981, toen John Hinckley niet schuldig werd bevonden vanwege krankzinnigheid onder die richtlijnen voor de poging tot moord op president Ronald Reagan. Nogmaals, publieke verontwaardiging over de vrijspraak van Hinckley zorgde ervoor dat wetgevers wetgeving goedkeurden die terugkeerde naar de strikte M'Naghten-norm, en sommige staten probeerden de krankzinnige verdediging helemaal af te schaffen.
Tegenwoordig varieert de norm voor het aantonen van juridische krankzinnigheid sterk van staat tot staat, maar de meeste rechtsgebieden zijn teruggekeerd naar een striktere interpretatie van de definitie.