Het Bre-X gouden schandaal

Begin met de grootste goudstorting ooit gemeld, in de bovenloop van de Busang-rivier in de stomende jungle van Borneo. Het Canadese bedrijf Bre-X Minerals Ltd. wist dat niet toen het in 1993 rechten op de site kocht. Maar nadat Bre-X een hooggeplaatste geoloog inhuurde om het ertslichaam in kaart te brengen, droeg de aanbetaling samen met de koortsdromen die goud vergezellen, groeide uit tot monster - in maart 1997 had die geoloog het over een bron van 200 miljoen ounce. Reken maar uit, zeg US $ 500 per ounce in dollars van midden jaren negentig.

Bre-X bereidde zich voor op grote tijden door een vergulde website te bouwen, waar u uw eigen Bre-X-aandelengrafiek kunt genereren om de snelle stijging te volgen. Het had ook een grafiek die de even meteorische stijging van de geschatte goudbron liet zien: samen konden die twee pagina's iedereen met goudkoorts infecteren.

De haaien komen aan

Grotere minerale bedrijven namen kennis. Sommigen deden overnamebiedingen. Dat deed de Indonesische regering ook, in de persoon van president Soeharto en zijn machtige familie. Bre-X bezat meer van deze lode dan verstandig leek voor zo'n klein, onervaren buitenlands bedrijf. Soeharto suggereerde dat Bre-X zijn gelukkige overschot deelt met de bevolking van Indonesië en met Barrick, een firma die verbonden is met Soeharto's ambitieuze dochter Siti Rukmana. (Adviseurs van Barrick, onder wie George H. W. Bush en ex-premier van Canada, Brian Mulroney, gaven ook de voorkeur aan dit plan.) Bre-X reageerde door Suharto's zoon Sigit Hardjojudanto aan zijn kant in te schakelen. Een impasse doemde op.

Om een ​​einde te maken aan de strijd, kwam familievriend Mohamad "Bob" Hasan binnen om alle partijen een deal te bieden. Het Amerikaanse bedrijf Freeport-McMoRan Copper & Gold, onder leiding van een andere oude Soeharto-vriend, zou de mijn leiden en Indonesische belangen zouden de rijkdom delen. Bre-X zou 45 procent van het eigendom behouden en Hasan zou vanwege zijn pijn een aandeel accepteren dat mogelijk een miljard waard is. Gevraagd naar wat hij voor deze ring betaalde, zei Hasan: "Er is geen betaling, niets. Het is een heel schone deal."

Er doen zich problemen voor

De deal werd aangekondigd op 17 februari 1997. Freeport ging naar Borneo om zijn eigen due diligence-onderzoek te starten. Soeharto was klaar om een ​​contract te tekenen na deze stap, waarbij de landrechten van Bre-X 30 jaar lang werden vastgelegd en de vloed van goud begon.

Maar slechts vier weken later verliet de geoloog van Bre-X in Busang, Michael de Guzman, zijn helikopter die op dat moment 250 meter in de lucht was - een duidelijke zelfmoord. Op 26 maart meldde Freeport dat zijn due-diligence-kernen, slechts anderhalve meter uit Bre-X's geboord, "onbeduidende hoeveelheden goud" vertoonden. De volgende dag verloor het Bre-X-aandeel bijna al zijn waarde.

Freeport bracht meer bewakingsmonsters naar zijn Amerikaanse hoofdkwartier onder bewapende bewaker. Bre-X gaf opdracht tot een evaluatie van het boren door Freeport; de beoordeling beval meer boren aan. Een andere beoordeling gericht op de chemische testen zorgde ervoor dat Bre-X op 1 april volledig klopte en de handtekening van Suharto werd uitgesteld.

Bre-X, in een nieuwe strategie voor die tijd, gaf de schuld aan het web. CEO David Walsh vertelde een reekalf Calgary Herald verslaggever dat de ineenstorting begon toen gierige lokale geruchten in Indonesië werden "opgepikt door een van de ghostwriters op internet op de chatpagina of wat dan ook."

Verdere beoordelingen namen de rest van april. Ondertussen ontstonden verontrustende details. Industriejournalisten vonden al snel bewijs dat de Busang-ertsmonsters waren "gezouten" met goudstof.

Zouten van de aarde

Op vrijdag 11 april, Noordelijke mijnwerker magazine plaatste een "nieuwsflits" op zijn site met drie bewijslijnen dat Bre-X was bedrogen.

• Ten eerste waren de kernmonsters van Busang, in tegenstelling tot de verklaringen van het bedrijf, voorbereid voor analyse in de jungle, niet in het testlaboratorium. Een videoband gemaakt door een bezoeker van de veldsite toonde de bescheiden machines die gebruikelijk zijn in assaylaboratoria-hamermolens, brekers en monstersplitsers. Goed geëtiketteerde monsterzakken hadden er duidelijk fijn gemalen erts in. De beveiliging was voldoende om monsters gemakkelijk van goud te kunnen voorzien.
• Ten tweede waren de lokale bewoners begonnen met het zoeken naar goud in de rivier de Busang, maar in twee jaar tijd hebben ze er nooit iets gevonden. Toch beweerde Bre-X dat goud zichtbaar was, een teken van ongewoon rijk erts. En het technische rapport van de Guzman, verwarrend, de gouden submicroscopie genoemd, die typerend is voor hard-rock gouderts.
• Ten derde zei de tester die de monsters testte dat het goud overwegend in zichtbare korrels zat. Ook vertoonden de korrels tekenen die consistent zijn met typisch riviergepand goudstof, zoals afgeronde contouren en randen die leeg zijn in zilver. De assayer ontwijkte de 64 miljard dollar-vraag en zei dat er inderdaad manieren waren waarop hard-rock goudkorrels afgeronde randen konden krijgen - maar dat argument was een vijgenblad.

The Curtain Falls

Ondertussen ontstond er een storm van rechtszaken rond effecten Bre-X, die krachtig protesteerde dat dit slechts een ongelukkige reeks misverstanden was. Maar het was te laat. De ineenstorting van Bre-X wierp een wolk boven de goudmijnindustrie die de volgende eeuw duurde.

David Walsh decampeerde naar de Bahama's, waar hij stierf aan een aneurysma in 1998. Bre-X's hoofdgeoloog, John Felderhof, ging uiteindelijk terecht in Canada, maar werd in juli 2007 vrijgesproken van effectenfraude. Blijkbaar door een deel van zijn aandelenbezit te verkopen voor $ 84 miljoen in de maanden voor het schandaal toesloeg was hij niet crimineel geweest, gewoon te dom om de fraude op te vangen.

En mij is verteld dat Michael de Guzman al jaren na het schandaal in Canada is gezien. De verklaring zou zijn dat, zoals destijds werd beweerd, een anoniem lijk uit de helikopter werd gegooid. Je zou kunnen zeggen dat de jungle en de ertszakken gezouten waren.