Ozonafbraak is een cruciaal milieuprobleem op aarde. De groeiende bezorgdheid over de productie van CFK en het gat in de ozonlaag veroorzaakt alarm bij wetenschappers en burgers. Er is een strijd begonnen om de ozonlaag van de aarde te beschermen.
In de oorlog om de ozonlaag te redden, en je loopt misschien risico. De vijand is ver, ver weg. 93 miljoen mijlen om precies te zijn. Het is de zon. Elke dag is de zon een vicieuze krijger die onze aarde voortdurend bombardeert en aanvalt met schadelijke ultraviolette straling (UV). De aarde heeft een schild om te beschermen tegen dit constante bombardement van schadelijke UV-straling. Het is de ozonlaag.
De ozonlaag is de beschermer van de aarde
Ozon is een gas dat voortdurend in onze atmosfeer wordt gevormd en hervormd. Met de chemische formule O3, het is onze verdediging tegen de zon. Zonder de ozonlaag zou onze aarde een dorre woestenij worden waar weinig tot geen leven zou kunnen bestaan. UV-straling veroorzaakt een groot aantal problemen voor planten, dieren en mensen, waaronder gevaarlijke melanoomkankers. Bekijk een korte videoclip op de ozonlaag omdat deze de aarde beschermt tegen schadelijke zonnestraling. (27 seconden, MPEG-1, 3 MB)
Ozonvernietiging is niet allemaal slecht.
Ozon is vermeend uiteenvallen in de atmosfeer. De reacties die hoog in onze atmosfeer plaatsvinden, maken deel uit van een complexe cyclus. Hier toont een andere videoclip een vergrote weergave van ozonmoleculen die zonnestraling absorberen. Let op de binnenkomende straling breekt ozonmoleculen af en vormt O2. Deze O2 moleculen worden later weer samengevoegd om opnieuw ozon te vormen. (29 seconden, MPEG-1, 3 MB)
Is er echt een gat in de ozonlaag??
De ozonlaag bestaat in een laag van de atmosfeer die bekend staat als de stratosfeer. De stratosfeer bevindt zich direct boven de laag waarin we leven, bekend als de troposfeer. De stratosfeer ligt ongeveer 10-50 kilometer boven het aardoppervlak. Het onderstaande diagram toont een hoge concentratie ozondeeltjes op ongeveer 35-40 km hoogte.
Maar er zit een gat in de ozonlaag!… of doet het? Hoewel de bijnaam gewoonlijk een gat wordt genoemd, is de ozonlaag een gas en kan er technisch gezien geen gat in zitten. Probeer de lucht voor je uit te slaan. Laat het een "gat" achter? Nee. Maar ozon KAN ernstig worden uitgeput in onze atmosfeer. De lucht rond Antarctica is ernstig verarmd van atmosferische ozon. Dit zou het Antarctische ozongat zijn.
Hoe wordt het ozongat gemeten?
De meting van het ozongat wordt uitgevoerd met behulp van een zogenaamde Dobson-eenheid. Technisch gezien: "Eén Dobson-eenheid is het aantal ozonmoleculen dat nodig zou zijn om een laag zuivere ozon te vormen met een dikte van 0,01 millimeter bij een temperatuur van 0 graden Celsius en een druk van 1 atmosfeer". Laten we die definitie eens begrijpen ...
Normaal heeft de lucht een ozonmeting van 300 Dobson-eenheden. Dit komt overeen met een laag ozon van 3 mm (0,12 inch) dik over de hele aarde. Een goed voorbeeld is de hoogte van twee op elkaar gestapelde centen. Het ozongat lijkt meer op de dikte van één dubbeltje of 220 Dobson-eenheden! Als het ozonniveau onder 220 Dobson-eenheden daalt, wordt dit beschouwd als een deel van het uitgeputte gebied of "gat".
Eenmaal in de stratosfeer, breken UV-straling de CFC-moleculen af tot gevaarlijke chloorverbindingen die bekende ozonafbrekende stoffen (ODS) zijn. Het chloor slaat letterlijk in de ozon en breekt het uit elkaar. In de atmosfeer kan een enkel chlooratoom de ozonmoleculen steeds weer afbreken. Bekijk de videoclip met het uiteenvallen van ozonmoleculen door chlooratomen.
(55 seconden, MPEG-1, 7 MB)
Zijn CFK's verbannen?
Het Protocol van Montreal in 1987 was een internationale verbintenis om het gebruik van CFK's te verminderen en te elimineren. Het verdrag werd later gewijzigd om de CFC-productie na 1995 te verbieden. Als onderdeel van Titel VI van de Clean Air Act werden alle ozonafbrekende stoffen (ODS) gecontroleerd en werden voorwaarden vastgesteld voor het gebruik ervan. In eerste instantie waren de wijzigingen bedoeld om de productie van ODS tegen het jaar 2000 geleidelijk af te bouwen, maar later werd besloten de afbouw naar 1995 te versnellen.
Referenties:
OzoneWatch bij NASA Goddard Space Flight Center
Het agentschap voor milieubescherming